Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

Wyjątki w stosowaniu zasady testis unus testis nullus w procesie kanonicznym

2023-06-01T17:19:23+02:00

Kan. 1573 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. potwierdza obowiązywanie dowodowej zasady testis unus testis nullus w procesie kanonicznym. Niemniej wymóg dwóch zgodnych świadków nie ma charakteru absolutnego. Ustawodawca wskazał dwa wyjątki. Pierwszym jest zeznanie świadka kwalifikowanego złożone w związku ze sprawowanym urzędem. Drugim sytuacja, gdy okoliczności rzeczy lub osób sugerują inaczej. Są to obiektywne okoliczności, które kreują w racjonalny sposób przekonanie sędziego tak, że uzasadnione jest przyjęcie w sprawie zeznania jednego świadka zwykłego i nadanie mu waloru pełnego dowodu. Niniejszy artykuł stanowi analizę wspominanych dwóch wyjątków z uwzględnieniem ich aspektu historycznego i odwołaniem do jurysprudencji oraz judykatury kanonicznej.

Odwoływalność czynności procesowej na przykładzie kasacji w sprawach karnych

2023-06-01T17:16:01+02:00

Opracowanie podejmuje zagadnienie szczególnej postaci odwoływalności czynności procesowych na przykładzie kasacji w sprawach karnych. Celem przeprowadzonej analizy jest omówienie w ten sposób przykładu modyfikowania granic zaskarżenia kasacji poprzez czynności dyspozytywne stron. W szczególności rozważania dotyczą cofnięcia kasacji po upływie terminu na wniesienie skargi ze wskazaniem wymogów formalnych dla tej czynności procesowej i omówieniem różnic, jakie można na tym przykładzie wskazać wobec reguł obowiązujących na etapie postępowania odwoławczego.

Instytucja wyroku łącznego na tle postępowań po uprawomocnieniu się orzeczenia

2023-06-01T17:18:55+02:00

Celem opracowania jest analiza trzech postawionych problemów badawczych. Pierwszy problem badawczy dotyczy zakresu przedmiotowego pojęcia „postępowania po uprawomocnieniu się orzeczenia” w kontekście postępowań następczych oraz ich założeń konstrukcyjnych w celu odpowiedzi na pytanie dotyczące adekwatności uregulowania instytucji wyroku łącznego w systematyce kodeksowej. Drugi ogniskuje się wokół próby zrekonstruowania kryteriów, jakimi kierował się ustawodawca wprowadzając do polskiego porządku prawnego procedury stanowiące odstępstwo od zasady niepodważalności prawomocnych orzeczeń sądowych. Trzeci stanowi zaś poszukiwanie ratio legis wprowadzenia instytucji wyroku łącznego do ustawy karnoprocesowej. Na zakończenie formułowano postulaty de lege ferenda.

Prawne implikacje szantażu w cyberprzestrzeni. Analiza na tle zjawiska catfishing’u w świetle wybranych aspektów prawnokarnych i cywilnoprawnych

2023-06-01T17:18:59+02:00

W artykule podjęto próbę scharakteryzowania wybranych zagadnień związanych ze zjawiskiem catfishing’u. Autor definiuje pojęcie catfishing’u, analizuje jego charakter prawny na tle obowiązujących w Rzeczpospolitej Polskiej regulacji prawnych i omawia wybrane aspekty prawnokarne i cywilnoprawne szantażu w cyberprzestrzeni, w szczególności przedstawiając w wyczerpujący sposób sankcje karne i cywilne związane ze zjawiskiem catfishing’u. Ponadto przedstawia autorski punkt widzenia na przedmiotowe kwestie, starając się wzbogacić prezentowaną argumentację.

Ewolucja statusu biskupa pomocniczego w przypadku wakansu stolicy biskupiej

2023-06-01T17:19:11+02:00

Zasadniczy przedmiot uwagi w prezentowanym opracowaniu stanowi problematyka statusu biskupa pomocniczego w sytuacji wakansu stolicy biskupiej. Z dokonanej przez Autora analizy komparatystycznej regulacji Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r. (kan. 355 § 2) oraz Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. (kan. 409 § 2) wynika, iż w obowiązującym porządku prawnym pozycja biskupa pomocniczego ulegała zmianie, gdyż posiada on władze i upoważnienia, które przed wakansem stolicy biskupiej posiadał jako wikariusz generalny lub wikariusz biskupi. Wykazał, iż na obecny stan prawny decydujący wpływ wywarła doktryna Soboru Watykańskiego II oraz kilku posoborowych aktów prawnych. Dowiódł, iż przyznanie biskupowi pomocniczemu uprawnień w sytuacji nadzwyczajnej wymagało od prawodawcy kościelnego poszukiwania nowych rozwiązań legislacyjnych wiążących się z umocowaniem jego władzy. Obecnie sprawuje ją na mocy samego prawa.

Prawne konsekwencje bezskuteczności czynności prawnych wobec stwierdzenia abuzywności klauzul jednostronnie narzuconych w świetle opinii rzecznika TSUE w sprawie C‑520/21

2023-06-01T17:19:09+02:00

Zagadnienie skutków prawnych stwierdzenia nieuczciwości klauzul narzuconych oraz będącej jej następstwem bezskuteczności umowy jej zawierającej staje się szczególnie doniosłym zagadnieniem prawnym w dobie rosnącej liczby spraw kwestionujących ważność umów kredytowych denominowanych w obcej walucie. Na kanwie jednej z tego rodzaju spraw sformułowane zostało pytanie prejudycjalne do TSUE, które ma stać się dopiero przedmiotem rozstrzygnięcia przy użyciu sformułowanej już opinii do sprawy C‑520/21. Poruszana w artykule materia dotyka wprost bezpośrednich skutków upadku umowy zawierającej postanowienia niedozwolone, tj. przywrócenia sytuacji prawnej drugiej strony do stanu sprzed obowiązywania tych postanowień oraz zwrotu spełnionych przez strony świadczeń. Zajmuje się również dalszymi skutkami bezskuteczności umowy, tj. odpowiedzialnością odszkodowawczą podmiotu używającego niedozwolonych klauzul oraz ewentualną dopuszczalnością roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie ze spełnionego świadczenia względem kontrahenta takiego użytkownika. Analiza prawna przedstawiona w oparciu o wytyczne opinii oraz dorobek doktryny prawa polskiego i niemieckiego koncentruje się na odpowiednich wytycznych kierunkowych w zakresie kształtowania porządku prawnego państw członkowskich zmierzających do zapewnienia należytej efektywności postanowień dyrektywy 93/13/EWG. Otwierając drogę dla roszczeń odszkodowawczych względem użytkownika postanowień niedozwolonych zaprezentowane zostają potencjalne podstawy prawne dla ukształtowania takiej odpowiedzialności. Jednocześnie pozbawiając nieuczciwych użytkowników postanowień narzuconych prawa do korzystania z wywołania sytuacji abuzywności klauzul zamknięciu ulega dyskusja dotycząca konstruowania ewentualnych roszczeń względem strony pokrzywdzonej abuzywności tj. przede wszystkim konsumentów.

Szczególny status prawny oraz wyjątkowa pozycja społeczna małżeństwa i rodziny z punktu widzenia ich zadań i celów

2023-06-01T17:19:16+02:00

Zasadniczym założeniem i celem tak sformułowanego tematu, jest próba wykazania szczególnego statusu oraz wyjątkowej pozycji społecznej: tak małżeństwa jak i rodziny; zwłaszcza w Kościele, w Państwie i narodzie. Ich zaś szczególna pozycja społeczna ma swoje źródło w ich naturze oraz w powołaniu, które swoiście wyrażają właściwe im prawa i obowiązki, mające prowadzić do realizacji ich celów. Innym szczególnym spoiwem, jaki je łączy (małżeństwo i rodzinę) między sobą, jest realny postulat budowy rodziny, na legalnie zawartym małżeństwie.

Formy milczącego załatwiania spraw w procedurze administracyjnej

2023-06-01T17:18:53+02:00

W artykule odniesiono się do milczącego załatwienia sprawy administracyjnej jako jednego ze sposobów zakończenia postępowania administracyjnego wprowadzonego do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego na mocy nowelizacji z 2017 r. Jest to instytucja, która ma na celu przyspieszenie i usprawnienie procedury administracyjnej. Ma również zapobiegać bezczynności organu administracji. Sprawa załatwiana milcząco stanowi alternatywę dla tradycyjnego modelu zakończenia postępowania w formie decyzji i może przybrać formę milczącego zakończenia postępowania lub milczącej zgody. W artykule wykazano, że nie w każdym postępowaniu instytucja ta znajduje zastosowanie. Podstawą do milczącego załatwienia sprawy jest konkretny przepis prawa materialnego, który przyznaje organowi kompetencję do działania w ten sposób, natomiast przepisy zawarte w ustawie procesowej stanowią lex generali w stosunku do rozwiązań zawartych w przepisach ustaw materialnych.

Ochrona małoletniego i dziecka w systemie prawnym Kościoła katolickiego

2023-06-01T17:19:31+02:00

Celem artykułu jest omówienie kościelnych reform legislacyjnych, które dotyczą małoletnich. Zarys praw należnych dzieciom rozpoczyna się od starożytności, w ramach którego przedstawiono sytuację chrześcijan w społeczeństwie grecko-rzymskim basenu Morza Śródziemnego, w którym obowiązywało prawo rzymskie nie do końca przestrzegane. W artykule odniesiono się do średniowiecza, aby zbadać, czy ustawodawstwo zawierało przepisy prawne dotyczące ochrony małoletnich. Po krótkim historycznym nawiązaniu, Autorzy przedstawili proces ewolucji kościelnego systemu prawnego względem małoletnich, dzieląc go na trzy etapy. Obecny system prawny Kościoła katolickiego wchodzi w czwarty okres ewolucji, dlatego Państwo i Kościół powinni wykorzystywać narzędzia prawne, aby chronić małoletnich i dzieci.

Sytuacja prawna osoby ułaskawionej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

2023-06-01T17:19:33+02:00

Niniejszy artykuł stanowi krótką charakterystykę prezydenckiego prawa łaski, jego zakresu przedmiotowego i podmiotowego oraz przede wszystkim próbę spojrzenia na tę instytucję z perspektywy osoby nim objętej i rzeczywistych skutków, jakie dla niej wywołuje. Z uwagi na aktualne orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego sytuację beneficjenta aktu łaski rozpatrywano z założeniem funkcjonowania abolicji indywidualnej w polskim porządku prawnym. W konsekwencji dokonano podziału prawa łaski na ułaskawienie – stosowane wobec osoby skazanej prawomocnym wyrokiem sądu oraz abolicję indywidualną – stosowaną zanim doszło do prawomocnego skazania. Następnie przeprowadzono analizę zarówno statusu prawnego osoby objętej prezydencką abolicją, jak i osoby objętej ułaskawieniem.

Idea prawa rodzinnego ideą osobowego człowieka. Wyzwania i zagrożenia (Część III)

2023-06-01T17:19:02+02:00

Autor wskazuje na konieczność nowego spojrzenia na prawo rodzinne w aspekcie aksjologicznym, stosowania prawa, urzeczywistniania praw rodziny i praw w rodzinie w zmieniającej się rzeczywistości. Zwraca uwagę na zmieniające się podejście na przestrzeni czasu do osobowego prawa rodzinnego oraz że świat pełen postępu i zagrożeń, upadków autorytetów przekłada się na rozumienie człowieka i rodziny. Jednocześnie wskazuje, iż czas, jaki upłynął od kodyfikacji prawa rodzinnego (w innym systemie prawnym) i liczne jego nowelizacje obligują do podjęcia tej problematyki i potrzeby wyodrębnienie prawa rodzinnego, którego zadaniem byłaby funkcja ochronna (na co wskazuje konstytucyjna ochrona rodziny). Podnosi potrzebę sięgnięcia do ujęcia prawa na tle koncepcji osoby i jako powinnościowych relacji międzyosobowych uznając, że taka filozoficzna perspektywa poszerza zbyt wąski paradygmat pozytywistycznego pojmowania prawa stanowionego i na skutek tego brak jest narzędzi do ujęcia istoty prawa i ich wyjaśniania. Podkreśla, że system wartości zdeterminował zawarty w projekcie Kodeksu rodzinnego wybór celów i sposobów ich osiągnięcia, proponuje system pojęć i idei z wykorzystaniem wiedzy potocznej oraz naukowej, a w konsekwencji przyjęcie osobowego charakteru człowieka.

Uprawnienia hamujące Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wobec legislatywy w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku

2023-06-01T17:19:05+02:00

Artykuł ma na celu analizę pozycji głowy państwa i jego uprawnień o charakterze hamującym wobec legislatywy. W pracy przedstawione zostały warunki skorzystania przez Prezydenta RP z mechanizmu skrócenia kadencji parlamentu, zgłoszenia weta ustawodawczego oraz zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o przeprowadzenie prewencyjnej kontroli konstytucyjności. W artykule dokonana została analiza uprawnień, które posiada Prezydent wobec władzy ustawodawczej i podejmowanych przez nią działań, a także jego roli arbitra w sytuacji kryzysu w izbach parlamentu. Omówione zostały przesłanki oraz ograniczenia dotyczące stosowania przez głowę państwa uprawnień hamujących wobec legislatywy. Podczas sporządzenia niniejszego artykułu wykorzystano metodę dogmatyczno-prawną celem przeprowadzenia analizy skuteczności stosowania po 1997 r. przysługujących Prezydentowi kompetencji wobec władzy ustawodawczej.

Prawne uwarunkowania włączenia osób z niepełnosprawnościami ruchowymi w procesy partycypacji społecznej w Polsce

2023-06-01T17:19:19+02:00

Tematyka partycypacji społecznej osób z niepełnosprawnościami jest zagadnieniem, które dotychczas nie doczekało się omówienia na gruncie nauk prawnych. Państwo powinno gwarantować możliwość współdecydowania w sprawach publicznych obywatelom, w tym osobom z niepełnosprawnościami. Dostrzegalne są działania legislacyjne gwarantujące możliwość udziału obywateli w życiu publicznym oraz zwiększające uprawnienia obywateli w zakresie prawnych form partycypacji społecznej. Działania gwarantujące prawa osób z niepełnosprawnościami zostały także unormowane na gruncie Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Należy jednoznacznie podkreślić, że niepełnosprawność nie jest przeszkodą do włączenia się osób z niepełnosprawnościami w realizowanie zadań wspólnoty samorządowej oraz współdecydowanie w zakresie wykonywania zadań przez administrację publiczną. Konieczne jest jednak zagwarantowanie odpowiednich warunków do włączenia osób niepełnosprawnych. Celem artykułu jest ukazanie zadań i obowiązków administracji w zakresie zagwarantowania na gruncie przepisów prawnych wymagań dotyczących włączenia osób z niepełnosprawnościami. W pracy dokonana zostanie analiza przepisów prawnych dotyczących inkluzji społecznej oraz obowiązków nałożonych na podmioty publiczne w związku z zapewnieniem dostępności osobom z niepełnosprawnościami ruchowymi. W przekonaniu Autora pracy przyczynić się one mogą również do zagwarantowania osobom niepełnosprawnym prawa do współdecydowania o sprawach publicznych oraz zwiększenia aktywności osób z niepełnosprawnościami w wykonywaniu zadań publicznych.

Reskrypt Dykasterii ds. Duchowieństwa dotyczący przenoszenia duchownych do stanu świeckiego

2023-06-01T17:19:28+02:00

Problematyka przeniesienia duchownych do stanu świeckiego uległa pewnym zmianom w związku z wprowadzeniem nowej wersji reskryptu z dyspensą Dykasterii ds. Duchowieństwa. Zauważalna jest modyfikacja stanowiska Stolicy Apostolskiej związana ze zwiększeniem troski o aktywną postawę w Kościele duchownego przeniesionego do stanu świeckiego. Celem artykułu jest ukazanie najnowszych zmian dotyczących stanu prawnego duchownych po otrzymaniu na własną prośbę reskryptu z dyspensą od celibatu i pozostałych obowiązków wynikających z przyjętych święceń kapłańskich.

Status prawny wójta gminy

2023-06-01T17:19:14+02:00

Artykuł ma na celu prawno-administracyjną analizę pozycji wójta gminy. W pracy przedstawiony został sposób wyboru, a także kwestie odwołania wójta gminy. Celem publikacji jest analiza statusu prawnego wójta gminy. W tekście poruszone zostają kwestie wyboru i odwołania wójta gminy, a także jego zadania i kompetencje. W dalszej części przywołane zostają również ograniczenia antykorupcyjne, które dotyczą wójta gminy. W pracy wykorzystane zostaną metoda dogmatyczna, a także metoda funkcjonalizmu prawniczego. Metoda dogmatyczna posłuży do wykładni i analizy stosowania przepisów prawnych oraz sformułowania określonych wniosków. Natomiast metoda funkcjonalizmu prawniczego posłuży do analizy konkretnego stanu prawnego w orzecznictwie. W pracy uwzględniono aktualne zagadnienia prawne powołując się m.in. na: ustawę z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ustawę z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, ustawę z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, a także orzecznictwo oraz literaturę przedmiotu.

Zadania Policji w aspekcie postępowania w sprawach nieletnich w świetle wybranych przepisów prawa

2023-06-01T17:19:26+02:00

Policja realizuje szereg zadań w odniesieniu do nieletnich zdemoralizowanych, jak również nieletnich sprawców czynów karalnych. Zadania te dotyczą zwalczania i przeciwdziałania przestępczości. Celem artykułu było przedstawienie wybranych zmian wprowadzonych w ostatnim czasie przepisami prawnymi dotyczącymi nieletnich oraz przedstawienie skali przestępczości nieletnich. Dokonano analizy przedstawionego materiału w odniesieniu do zadań stawianych przed Policją w tym aspekcie. Posłużono się analizą danych statystycznych oraz analizą aktów prawnych i literatury. Okazało się, że skala przestępczości nieletnich ma tendencję spadkową, co wynika z danych statystycznych, co nie oznacza jednak, że Policja ma mniej zadań generowanych przez zjawisko demoralizacji i przestępczości nieletnich. Zmiany przepisów prawnych stawiają przed Policją nowe wyzwania, jak reagowanie w formie upomnienia w sytuacji ujawnienia czynu karalnego, którego sprawcą jest nieletni, a czyn nosi znamiona wykroczenia. A zatem przed funkcjonariuszami Policji jawi się przede wszystkim zadanie zdobywania wiedzy i poszerzania kompetencji w zakresie postepowania w sprawach nieletnich.