TY - JOUR AU - Wąsik, Wojciech PY - 2017/12/20 Y2 - 2024/03/29 TI - Instytucja rodziców chrzestnych od czasów starożytnych do prawa dekretałów JF - Kieleckie Studia Teologiczne JA - KST VL - 0 IS - 16 SE - Prawo kanoniczne DO - UR - https://ojs.academicon.pl/kst/article/view/847 SP - 265-284 AB - <p><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: Times New Roman;">Niniejszy artykuł pozwala prześledzić proces krystalizowania się doktryny na temat chrzestnych oraz omawia skomplikowany proces ewolucji jakiemu podlegały przepisy prawa kościelnego dotyczące tej instytucji, od czasów starożytnych, do średniowiecznego prawa dekretałów.&nbsp; </span></span></p><p><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: Times New Roman;">Kościół od czasów starożytnych przeciwny był dopuszczaniu do inicjacji chrześcijańskiej i do pierwszego z sakramentów wiary, bez poręczyciela, który zaświadczał o szczerości intencji kandydata oraz o prowadzeniu przez niego życia zgodnego z chrześcijańską moralnością. Narzędziem prawnym służącym temu celowi stała się instytucja chrzestnych. W archaicznej gminie funkcję taką prawdopodobnie pełniła cała wspólnota lokalna. W związku z wykrystalizowaniem się w III w. katechumenatu, pojawiła się instytucja chrzestnego indywidualnego, sponsora, który w przypadku chrztu małych dzieci, zazwyczaj osieroconych, wyręczał je w odpowiedziach wobec przedstawicieli Kościoła, jak również był świadkiem faktu chrztu. Instytucja ta, nie była początkowo sformalizowana od strony prawnej. Pierwsze przepisy pojawiły się w III w. i wraz z rozwojem społeczności kościelnej, podlegały one ewolucji. Efektem tego było pojawienie się wynikające z faktu bycia chrzestnym przeszkody pokrewieństwa duchowego. We wczesnym średniowieczu, na terenie Państwa Frankońskiego, ukształtował się nowy typ chrzestnego, <em>patrina</em>, jako instytucji mającej wymiar ściśle prawno - kanoniczny. Było to wynikiem zaniku stosowania starych obrzędów katechumenatu oraz rozpowszechnienia się zwyczaju udzielania chrztu noworodkom. W średniowieczu, w epoce scholastycznej, pojawiały się coraz bardziej szczegółowe przepisy dotyczące chrzestnych, zadań jakie mieli oni do wypełniania; warunków, które musieli wypełnić, aby móc podjąć funkcję chrzestnego; ilości chrzestnych. Dalszej ewolucji podlegała również przeszkoda pokrewieństwa duchowego. Rozwojowi przepisów na temat chrzestnych w prawie dekretałów towarzyszyła refleksja teologiczna, dzięki której dokonywał się z kolei postęp w naukach prawnych, m.in. zwrócono szczególną uwagę na obowiązek chrzestnych związany z zabezpieczeniem wychowania ochrzczonego dziecka w wierze. </span></span></p><p>W artykule przeanalizowany został również skomplikowany proces przeszczepiania przez <em>synody legackie</em> z XII i XIII w. na teren polskiej prowincji kościelnej samej instytucji chrzestnych, jak też norm na ten temat. Prześledzona została rówież dalsza ewolucję w tej materii, w prawie partykularnym, która dokonywała się dzięki średniowiecznym synodom prowincjalnym.</p> ER -