Wrocławski Przegląd Teologiczny
https://ojs.academicon.pl/wpt
<p>Wrocławski Przegląd Teologiczny (skrót: WPT, ang. Wrocław Theological Review) jest półrocznikiem wydawanym od 1993 roku przez Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu (ang. Pontifical Faculty of Theology in Wrocław) i poświęconym studiom z zakresu: biblistyki, teologii systematycznej, teologii duchowości, teologii pastoralnej, historii Kościoła, filozofii oraz nauk społecznych jako nauk pomocniczych teologii. Periodyk znajduje się w ministerialnym wykazie czasopism punktowanych (70 pkt). Tylko artykuły oryginalne i spełniające kryterium wysokiego poziomu naukowego mogą być opublikowane w WPT. Redakcja respektuje zasady etyki publikacyjnej wypracowane przez Komitet Etyki Wydawniczej (Comittee on Publication Ethics – COPE). <a href="https://ojs.academicon.pl/index.php/wpt/about">Więcej ></a></p>Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu / Pontifical Faculty of Theology in Wrocław.pl-PLWrocławski Przegląd Teologiczny1231-1731Trynitarna ontologia Ratzingera i jej patrystyczne korzenie: nowatorskie ujęcie we Wprowadzeniu w chrześcijaństwo
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5879
<p class="abstract-pol"><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;">Celem artykułu jest przedstawienie relacyjnej ontologii trynitarnej w nowatorskim ujęciu Josepha Ratzingera, zaproponowanej przede wszystkim w trynitarnej części </span></span><span class="italic"><span style="color: black;">Wprowadzenia w chrześcijaństwo</span></span><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;">. Relacyjna ontologia trynitarna, zainspirowana pismami św. Augustyna, ale także innych ojców greckich, może być pojmowana jako próba ponownego zrozumienia istoty Boga w świetle Objawienia chrześcijańskiego (gdy dopełniacz w wyrażeniu „ontologia Trójcy Świętej” jest interpretowany jako </span></span><span class="italic"><span style="color: black;">genetivus obiectivus</span></span><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;">) lub jako ponowne odczytanie świata i historii w kluczu trynitarnym (gdy dopełniacz jest interpretowany jako </span></span><span class="italic"><span style="color: black;">genetivus subiectivus</span></span><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;">). Badanie propozycji Ratzingera przebiega w trzech etapach. Autor zaczyna od ponownego odczytania teologii negatywnej jako swoistego kodu doktryny trynitarnej, zgodnie z relacyjną epistemologią trynitarną, następnie analizuje pogląd Ratzingera na osobę jako epifaniczny </span></span><span class="italic"><span style="color: black;">locus</span></span><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;"> trynitarnej ontologii, a kończy uzasadnieniem na podstawie Ratzingerowskiej chrystologii, że przejście do nowej trynitarnej koncepcji stworzenia jest nieuniknione.</span></span></p>Giulio Maspero
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931253310.34839/wpt.2023.31.2.5-33Tajemnica Trójcy według Josepha Ratzingera/Benedykta XVI
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5659
<p>Refleksja Josepha Ratzingera/Benedykta XVI nad tajemnicą Trójcy Świętej nie zawiera idei czy sformułowań, które zrobiłyby teologiczną „karierę”, jak np. aksjomat fundamentalny Karla Rahnera. Tym niemniej jego teologia trynitarna, zaproponowane punkty odniesienia i rozłożenie akcentów układają się w oryginalną syntezę. W pierwszym paragrafie zwrócono uwagę na to, że w rozważaniach o Bogu Ratzinger często się odwołuje do objawionego w historii zbawienia imienia Bożego. To właśnie „imię”, synonim osobowej relacji, odróżnia wiarę w Boga od filozofii Boga, której teolog konsekwentnie broni. Ostatecznie Bóg objawił swe imię w trzech imionach: Ten, Który Jest – Ojciec, Syn i Duch. W drugim paragrafie wykazano, że formułę „una essentia tres personae” Ratzinger nazywa paradoksem, który wyraża jedność tego, co absolutne, i tego, co relatywne, paradoksem jedności i różnorodności. W ten sposób prawda o Trójcy Świętej objawia Boga, ale także całą rzeczywistość stworzoną. Ostatecznie Trójcy Świętej nie da się sprowadzić do żadnej absolutnej monady, gdyż jest jednością w różnorodności. Herezje trynitarne wyrastały właśnie z chęci wyeliminowania paradoksu, który wydawał się sprzecznością. Tymczasem obecny w teologii paradoks nie jest obcy także naukom ścisłym, co stanowi treść paragrafu trzeciego. Przykładem może być falowa i jednocześnie korpuskularna struktura rzeczywistości badanej przez fizykę. W ostatnim paragrafie autor wychodzi od tego, że całe objawienie streszcza się w słowach: „Bóg jest miłością” (1 J 4,8.16), co oznacza, że „Bóg nie jest samotnością, ale doskonałą wspólnotą”, wspólnotą trynitarną. Ratzinger wskazuje, że w Nowym Testamencie nie mówi się o Bogu jako takim „w sobie samym”, ale o Bogu w kenotycznej relacji do kogoś: „Bóg i Ojciec Jezusa”. Również Duch Święty, który nie ukazuje nam swego oblicza i skrywa się pod obrazami, jak gołębica, ogień, wiatr, jest zawsze Duchem Ojca i Syna. A zatem Bóg jest odwiecznie trynitarnym „byciem-z” i „byciem-dla”, co stanowi zaproszenie i wyzwanie dla każdego chrześcijanina i Kościoła.</p>Dariusz Kowalczyk
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-19312356010.34839/wpt.2023.31.2.35-60Teologia słowa Bożego w adhortacji apostolskiej Verbum Domini Benedykta XVI
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5618
<p class="abstract-pol"><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;">Teologia słowa Bożego stanowi jeden z wątków przewodnich całej teologii Josepha Ratzingera, a poniekąd jej zwieńczeniem jest adhortacja </span></span><span class="italic"><span style="color: black;">Verbum Domini</span></span><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;">, która będąc wprawdzie rezultatem kolegialnej refleksji nad słowem Bożym podjętej przez Synod Biskupów, nosi także wyraźne rysy osobistych poszukiwań i teologicznych przekonań Benedykta XVI. W artykule autor zwraca uwagę na najbardziej kluczowe, głównie o charakterze dogmatycznym, aspekty tego zagadnienia odczytywane w świetle adhortacji </span></span><span class="italic"><span style="color: black;">Verbum Domini</span></span><span class="char-style-override-10"><span style="color: black;">. W jego pierwszej części wyjaśnia istotę i specyfikę faktu, że </span></span><span style="color: black;">„Bóg mówi do człowieka”. Zakorzeniając się w działaniu Boga na rzecz człowieka, słowo Boże ma charakter sakramentalny. Dopełnieniem tego wymiaru słowa Bożego jest jego ścisła więź z działaniem Ducha Świętego, który wpływa na jego przekazywanie, spisanie oraz interpretację. W kolejnej części artykułu autor omawia kwestię przekazywania słowa Bożego. Określa również działanie Ducha Świętego w relacji do słowa Bożego. Trzecia część opracowania zajmuje się zagadnieniem odpowiedzi udzielanej Bogu przez człowieka. Charakter słowa Bożego domaga się od niego przede wszystkim wiary jako warunku i sposobu jego rozumienia oraz jej przeżywania zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i wspólnotowym. Analiza poszczególnych punktów adhortacji w odniesieniu do teologii posoborowej pozwoliła na ukazanie zasadniczego znaczenia słowa Bożego w życiu każdego wierzącego, jak i wspólnoty Kościoła.</span></p>Janusz Królikowski
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-19312618410.34839/wpt.2023.31.2.61-84Chrystologiczne "raz jeden" objawienia a dogmaty maryjne w teologii Josepha Ratzingera
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5461
<p>Celem artykułu jest ukazanie dogmatów maryjnych w ich związku z Pismem Świętym jako świadectwem Objawienia oraz z Tradycją. Najpierw przedstawiono Ratzingera ujęcie relacji między jednorazowością Objawienia w Chrystusie a jego ciągłością oraz więzi między Pismem chroniącym „raz jeden” Objawienia a Tradycją, w której Objawienie pozostaje zawsze teraźniejsze. Następnie zaprezentowana została kwestia pamięci Kościoła, w której Duch Święty prowadzący do pełni prawdy odsłonił również maryjny wymiar Objawienia. Kolejno przedstawiono dynamiczną koncepcję Tradycji, jakiej domaga się ogłoszenie dogmatów maryjnych z 1854 i 1950 roku. W ostatniej i najważniejszej części artykułu wydobyto z twórczości bawarskiego teologa te treści mariologii, które wyrósłszy z ziarna tekstów natchnionych, rzucają światło na „raz jeden” Objawienia oraz jego świadectwo w Piśmie. Na przykładzie dogmatów maryjnych zarysowano twórczy i niewolny od napięć stosunek dwóch biegunów Objawienia, jednorazowości i ciągłości.</p>Sławomir Zatwardnicki
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-193128513610.34839/wpt.2023.31.2.85-136Głos Josepha Ratzingera/Benedykta XVI w obronie Eucharystii jako ofiary przebłagalnej w kontekście kontrowersji katolicko-protestanckiej
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5456
<p>Artykuł został zainspirowany tekstem Significatio della Comunione, zamieszczonym w wydanej pośmiertnie książce Benedykta XVI Che cos’è il cristianesimo. Quasi un testamento spirituale, który wywołał spore poruszenie w kręgach ekumenicznych i zazwyczaj był interpretowany jako wyraz opinii papieża-seniora o niemożności interkomunii z protestantami. Autor próbuje inaczej odczytać przesłanie tego tekstu, uznając go za ostatni głos Benedykta XVI w dyskursie teologicznym, dający inspirację do dalszych poszukiwań. Artykuł składa się z dwóch zasadniczych części. Część pierwsza prezentuje teologiczne tło zagadnienia mszy jako ofiary przebłagalnej w trzech istotnych tutaj wymiarach: podstaw biblijno-teologicznych, istoty kontrowersji katolicko-protestanckiej w tym zakresie oraz zbliżenia na drodze współczesnego dialogu ekumenicznego. Druga część jest chronologicznym przeglądem teologicznego wkładu Ratzingera w rozwiązanie tej kontrowersji począwszy od 60. lat XX wieku po kres jego pontyfikatu. Teolog ten w swojej twórczości nie tylko wpisuje się w linię teologicznej awangardy przełamującej stereotypy myślenia z czasów reformacyjnego rozłamu, ale także ma oryginalny wkład w poszukiwania drogi ku eucharystycznej komunii. Specyfiką teologii Ratzingera jest przede wszystkim swoiste nowatorstwo teologiczne czerpiące z wierności Tradycji, które nie jest szukaniem irenicznych skrótów ku jedności, a raczej żmudnym odkrywaniem prawdy w źródłach Objawienia, co reasumuje wspomniany na początku tekst wydany już po jego śmierci.</p>Jacek Froniewski
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931213717710.34839/wpt.2023.31.2.137-177Nauczanie Josepha Ratzingera na tle „syntetycznej” tradycji teologicznej antropologii serca
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5601
<p>Niniejszy artykuł rozpoczyna chronologiczne przedstawienie dwóch głównych tradycji rozumienia serca: tradycji analitycznej, która traktuje serce jako szczególną zdolność osoby ludzkiej, oraz tradycji syntetycznej, która uznaje, że serce tę szczególną zdolność przekracza. W kolejnych częściach artykułu autor dokonuje przeglądu współczesnych badań teologicznej antropologii serca oraz analizuje teologiczną antropologię serca Josepha Ratzingera, zaprezentowaną w jego komentarzu do Gaudium et spes, w jego ocenie patrystycznego rozumienia serca oraz w jego książkach Jezus z Nazaretu i Matka Boga. Maryja w wierze Kościoła. Następnie autor bada Ratzingerowską symboliczną teologię serca Boga Ojca oraz sposób, w jaki zarówno ludzkie serce, jak i serce Ojca objawiają się w sercu Jezusa. Artykuł kończą refleksje na temat sposobu, w jaki syntetyczna teologiczna antropologia serca może pomóc w uzdrowieniu współczesnej antropologicznej dezintegracji.</p>Peter John McGregor
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931217921710.34839/wpt.2023.31.2.179-217Augustyn i "czystego serca" w trylogii Jezus z Nazaretu Benedykta XVI
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5815
<p>Niniejszy artykuł podejmuje temat oczyszczenia serca w trylogii Jezus z Nazaretu Benedykta XVI jako sposobu widzenia i poznawania Boga zgodnie z augustyńską interpretacją jednego z ośmiu błogosławieństw: „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą” (Mt 5,8). Objaśnienia Benedykta XVI w znacznym stopniu oparte są na teologicznej epistemologii Augustyna, której główne elementy nakreślił w swoich wcześniejszych pismach. W artykule przedstawiono główne elementy analizy teologicznej epistemologii Augustyna dokonanej przez Ratzingera, a następnie omówiono trzy miejsca w trylogii Jezus z Nazaretu, w których Benedykt analizuje oczyszczenie serca w świetle nauczania św. Augustyna i w odniesieniu do Mt 5,8: błogosławieństwo dla tych „czystego serca”, obmycie stóp oraz objawienie Ojca i Syna w Mt 11,25–27. Podobnie jak Augustyn, Benedykt mówi o oczyszczeniu serca jako o Bożym działaniu w ludziach poprzez dary wiary i miłości oraz podkreśla miejsce duchowej komunii wierzących z Jezusem w tym szczególnym procesie oczyszczenia.</p>William M. Wright IV
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931221924110.34839/wpt.2023.31.2.219-241Odnowiona synteza chrystocentryzmu w Logos-centrycznej symfonii Josepha Ratzingera
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5917
<p class="abstract-pol"><span style="color: black;">W niniejszym artykule przedstawiona zostanie kwestia relacji między wiarą a rozumem w ujęciu Josepha Ratzingera. Nowoczesność wprowadza rozdział między wiarą a rozumem, co skutkuje ograniczeniem rozumu i podporządkowaniem <span class="italic">logosu</span> etosowi. Ten brak jedności między wiarą i rozumem oraz prymat etosu nad <span class="italic">logosem</span> wpływa następnie na naturę i misję teologii. Wbrew temu postulowanemu brakowi integrującej harmonii między wiarą a rozumem, Joseph Ratzinger dowodzi jedności wiary i rozumu jako całości zbudowanej na prymacie <span class="italic">logosu</span> i podejściu chrystocentrycznym. Autor artykułu zamierza udowodnić, że chociaż Ratzinger określa swoją teologię jako „fragmentaryczną” i „niekompletną”, to zostawił Kościołowi nowatorską „symfonię” teologiczną opartą na połączeniu daru wiary z rozumem. Wykazane zostanie, w jaki sposób – według Ratzingera – wiara może umożliwić rozumowi przezwyciężenie ograniczeń narzuconych przez współczesnych myślicieli, takich jak Immanuel Kant. W ostatniej części artykułu pokazane będzie, że ukoronowaniem teologii Josepha Ratzingera/Benedykta XVI jest uznanie prymatu miłości uosabianej przez świętych, którzy świadczą o przemieniającej mocy poznania i miłości do Jezusa, Wcielonego <span class="italic">Logosu</span>.</span></p>Roland Millare
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931224326210.34839/wpt.2023.31.2.243-262Wezwanie do autentycznego uczniostwa – papież Benedykt XVI, Kierkegaard i Entweltlichung
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5816
<p class="abstract-pol"><span style="color: black;">W artykule wykazano, że zarówno papież Benedykt XVI, jak i Søren Kierkegaard wzywają do autentycznego chrześcijańskiego uczniostwa. Dostrzegają w chrześcijaństwie wciąż na nowo niebezpieczeństwo mieszczańskiego dostosowania chrześcijańskiej Ewangelii do panującego <span class="italic">Zeitgeistu</span>. W pierwszej części artykułu przedstawiono stanowisko Kierkegaarda, dla którego zagrożenie to pochodziło od ustanowionego przez państwo Duńskiego Kościoła Luterańskiego. W drugiej części tekstu omówiono poglądy Josepha Ratzingera. Jego zdaniem o ile zagrożenie może wynikać także z bliskiego związku chrześcijaństwa z państwem, o tyle prawdziwe niebezpieczeństwo w XX wieku było poważniejsze niż to w XIX-wiecznej Danii. Pochodziło ono z „niskiej” chrystologii, z podkreślania człowieczeństwa Jezusa i ignorowania boskiego statusu Jego osoby i natury. W ostatniej części artykułu zwrócono uwagę na różnice w podejściach autorów i znaczącą odmienność proponowanych przez nich rozwiązań, co uwydatniło wielkość obu myślicieli. Kierkegaard, według jego własnych słów, pozostanie zawsze „szczyptą przyprawy”. W przeciwieństwie do radykalnego duńskiego chrześcijanina Ratzinger/Benedykt XVI, pisząc swoje dzieła (zwłaszcza trylogię <span class="italic">Jezus z Nazaretu</span>) oparte na mądrości wiecznie tego samego Kościoła katolickiego, inauguruje <span class="italic">à la longue</span> przełomowy zwrot chrystocentryczny. Z pewnością potomni uhonorują go tytułem „doktora Kościoła”.</span></p>Emery de Gaál
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931226327910.34839/wpt.2023.31.2.263-279Joseph Ratzinger jako ewangeliczny ekumenista, czyli jak spierać się z tradycyjnym protestantem o niepokalane poczęcie
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5454
<p class="abstract-pol"><span style="color: black;">Niniejszy artykuł opisuje tendencję zauważalną wśród niektórych tradycyjnych teologów protestanckich, którzy obserwując wytrwałe wprowadzanie w życie tekstów Soboru Watykańskiego II przez Josepha Ratzingera/Benedykta XVI, jego oryginalne podejście do dialogu ekumenicznego i skupienie na biblijnych podstawach w obronie niepokalanego poczęcia w książce <span class="italic">Córa Syjonu</span>, postrzegają go jako pełnego zrozumienia towarzysza podróży i partnera dialogu ekumenicznego. Niezachwiana katolicka postawa Ratzingera/Benedykta w połączeniu z przemyślaną egzegezą kanoniczną czyni go cennym partnerem dialogu z tymi protestantami, którzy wykazują podobne do niego zaangażowanie na rzecz swojego Kościoła i teologii po drugiej stronie sporu zapoczątkowanego w okresie reformacji.</span></p>Tim Perry
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931228129610.34839/wpt.2023.31.2.281-296"W jaki sposób człowiek jest zbawiany?" – nowatorski wkład Josepha Ratzingera w teologię religii
https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/5713
<p class="abstract-pol"><span style="color: black;">Celem artykułu jest przedstawienie myśli Josepha Ratzingera w dziedzinie teologii religii, zgodnie z którą zarówno zbawcza uniwersalność Chrystusa, jak i konieczność Kościoła dla zbawienia każdego człowieka (a tym samym najgłębszy sens bycia chrześcijaninem) są nierozdzielne. Autor pokazuje, że wizja Ratzingera koncentruje się wokół dwóch aspektów: teologicznego rozumienia zbawczego pośrednictwa Chrystusa (a wraz z nim Kościoła) oraz refleksji nad istotą ludzką i subiektywnymi warunkami zbawienia. W dalszej części artykułu wykazano, w jaki sposób między człowiekiem a Bogiem może zostać nawiązana istotna relacja zbawcza – synteza wiary i miłości. Pokazano również, że Ratzinger podkreśla rolę, jaką chrześcijaństwo wraz z religiami świata może odegrać we wspólnym poszukiwaniu prawdy o Bogu i człowieku, przyczyniając się do jedności rodziny ludzkiej. Artykuł kończy się spostrzeżeniem, że głębia refleksji Ratzingera nad kwestią zbawienia przyczynia się do naświetlenia fundamentalnych aspektów złożonego teologicznego problemu religii.</span></p>Marco Vanzini
Prawa autorskie (c) 2023 Wrocławski Przegląd Teologiczny
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0
2023-12-192023-12-1931229732010.34839/wpt.2023.31.2.297-320