Językoznawstwo

Słownik współczesnego bułgarskiego języka literackiego w epoce cyfrowej

Diana Blagoeva — 2023-06-14

Artykuł podejmuje próbę opracowania za pomocą nowoczesnych technologii zasobu leksykograficznego w oparciu o zdigitalizowaną wersję jednego z najważniejszych osiągnięć leksykografii bułgarskiej trzeciej ćwierci XX wieku – trzytomowego Słownika współczesnego bułgarskiego języka literackiego. Słownik, wydany w latach 1955–1959, odzwierciedla stan literackich norm językowych języka bułgarskiego z połowy ubiegłego wieku i pod wieloma względami stracił już na aktualności. Wymaga częściowej rewizji oraz unowocześnienia treści i dostosowania jej do współczesnych norm językowych. Artykuł wskazuje miejsce Słownika współczesnego bułgarskiego języka literackiego w historii leksykografii bułgarskiej, krótko przedstawia główne zasady jego tworzenia i specyfikę mikrostruktury, komentuje kwestie związane z konwersją tekstu drukowanego w elektroniczny zasób leksykograficzny, który może służyć nie tylko jako źródło informacji o semantyce i zastosowaniu głównej części współczesnego słownictwa bułgarskiego, ale także do celów badawczych.

Technika dramy jako środek dydaktyczny zwiększający aktywność twórczą w środowisku uczniów przedszkolnych podczas lekcji języka obcego

Arletta Brachaczek — 2023-06-14

Badanie miało na celu sprawdzenie, czy technika dramy pozytywnie wpływa na przyswajanie słownictwa angielskiego wśród 5-letnich uczniów przedszkolnych. W badaniu wzięło udział 16 uczniów z jednego z przedszkoli w południowej Polsce (8 w grupie eksperymentalnej i 8 w kontrolnej). Celem nauki w grupie eksperymentalnej było wyuczenie wybranego zestawu angielskiego słownictwa tak, aby na koniec wystawiła ona świąteczną prezentację. Jednocześnie grupa kontrolna ćwiczyła ten sam materiał metodą ogólnie zalecaną do nauczania dzieci w wieku przedszkolnym, tj. przy pomocy fiszek lub gier. W obu przypadkach eksperyment trwał ponad dwa miesiące, a 30-minutowe zajęcia z języka angielskiego dla uczestników odbywały się raz w tygodniu. Wyniki badania podlegały analizie statystycznej: zastosowano zarówno zależne, jak i niezależne próby testu t. Po zebraniu wszystkich informacji potwierdzono prawdziwość hipotezy zakładającej, że technika dramy pozytywnie wpływa na przyswajanie słownictwa angielskiego wśród 5-letnich uczniów. Dodatkowo wykazano, iż tego typu formy nauki języka obcego okazały się skuteczniejsze i dawały trwalsze efekty od innych technik nauki języka stosowanych w edukacji przedszkolnej.

Studium przypadku mężczyzny z otępieniem alzheimerowskim – diagnoza i terapia logopedyczna

Danuta Grzesiak-Witek — 2023-06-14

Choroba Alzheimera stanowi jedną z poważniejszych chorób neurologicznych współczesnego starzejącego się społeczeństwa. Każdego roku zwiększa się liczba osób, w szczególności seniorów, których dotyka to schorzenie. Zaburzenia mowy są jednym z pierwszych objawów tej choroby i ujawniają się już na samym początku jej rozwoju. Mimo coraz częstszego zainteresowania badaczy zaburzeniami mowy w przebiegu otępienia alzheimerowskiego w dalszym ciągu brak jest wystarczającej liczby badań empirycznych opisujących to zagadnienie. Niniejszy artykuł w oparciu o studium przypadku mężczyzny prezentuje charakterystykę zaburzeń mowy u osoby z otępieniem alzheimerowskim, przebieg diagnozy logopedycznej wraz z oceną poziomu poszczególnych sprawności językowych oraz podstawowe założenia i kierunki planowanej terapii logopedycznej. Badania pokazują, iż w zależności od indywidualnych cech danego pacjenta zaburzenia mowy mogą przyjmować odmienny charakter.

Społecznie zorientowane metafory zjawisk naturalnych w poezji litewskiej i rosyjskiej XX wieku

Yelena Konitskaya — 2023-06-14

Artykuł analizuje zorientowane społecznie metafory zjawisk atmosferycznych w poezji litewskiej i rosyjskiej XX wieku z perspektywy językowo-kulturologicznej w celu ustalenia podobieństw i różnic tych metafor we wskazanym zakresie. Liczne metafory wiatru są przedmiotem szczególnej uwagi w obu językach, podczas gdy metafory innego zjawiska, jakim jest deszcz, prezentowane są jedynie w poezji rosyjskiej. Wskazuje to na wybiórczość poetyckich metafor i systemów poetyckich. Z językowo-kulturowego punktu widzenia na uwagę zasługuje zróżnicowanie metafor według sfer zawodowych, a także odmienne znaczenie podobnych metafor w obu językach poetyckich. Metafory odnoszące się do statusu społecznego, których podstawą są te same cechy sfery inicjalnej, odzwierciedlają specyficzne cechy językowe sytuacji społeczno-kulturowej i ich związek z tradycją kulturową, co sprawia, że podobne metafory są przeciwstawne w dwóch analizowanych językach.

Kwalifikator etn. w Słowniku języka serbskiego

Vesna S. Nikolić — 2023-06-14

Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację badań, które zostały zapoczątkowane artykułem Kwalifikatory lingwokulturologiczne w Słowniku języka serbskiego. Kwalifikatorami lingwokulturologicznymi nazwaliśmy skróty słownikowe etn. (etnologia, etnografia), prazn. (przesąd), mit. (mitologia, mitologiczny), ist. (historia, historyczny), rlg. (religia, religijny), teol. (teologia, teologiczny), crkv. (kościół, kościelny), pravosl. (prawosławie, prawosławny) i kat. (katolicki). Przy tej okazji postanowiliśmy wyróżnić i zaprezentować leksemy, oznaczone w Słowniku języka serbskiego (2011) kwalifikatorem etn. (etnologia, etnografia), czyli te, które związane są z życiem i obyczajami narodowymi Serbów, a dokładniej – nazwy świąt narodowych, zwyczajów, obrzędów, części stroju narodowego, tańców narodowych i inne. Większość tych leksemów stanowi bowiem tak zwane słownictwo nieekwiwalentne i często stwarza problemy podczas tłumaczenia lub nauki języka serbskiego jako obcego, ale jednocześnie umożliwia zapoznanie się z serbską kulturą i tradycjami narodu serbskiego.

Wirtualna informacja zwrotna

Anna Pałczyńska — 2023-06-14

Informacja zwrotna to zagadnienie, które można omawiać z różnych perspektyw. Taką informację może przekazywać nauczyciel uczniom, uczniowie nauczycielom, uczniowie sobie nawzajem, nauczyciele sobie nawzajem. Co więcej, obecnie dzięki technologii uczący się mogą otrzymać automatyczną informację zwrotną, która generowana jest zaraz po ukończeniu zadania. W literaturze fachowej znajdziemy liczne artykuły dotyczące informacji zwrotnej, jaką nauczyciele kierują do uczniów, jednak wydaje się, że dotychczas niewiele badań poświęcono innym rodzajom informacji zwrotnej. Niniejsza praca ma na celu zwrócenie uwagi na tę kwestię oraz wskazanie sposobów wykorzystania technologii w kontekście informacji zwrotnej.

Wczesne rozpoznawanie zaburzeń otępiennych u pacjentów geriatrycznych przy zastosowaniu prób fluencji słownej

Anna Pasławska-Turczyn — 2023-06-14

Przedmiotem niniejszego artykułu jest pojęcie zaburzeń otępiennych i ich typologii, rozwój psychofizyczny człowieka i epidemiologia zaburzeń otępiennych u pacjentów senioralnych, przegląd narzędzi diagnostycznych stosowanych w diagnozie neuropsychologicznej ze szczególnym uwzględnieniem prób eksperymentalnych, w tym językowych, a także zagadnienia dotyczące fluencji werbalnej i jej typologii. Przedmiotem rozważań są ponadto diagnostyka przesiewowa i perspektywy kliniczne w obrębie wczesnego rozpoznawania procesów otępiennych. Na końcu artykułu przedstawiono studium przypadku pochodzące z praktyki neuropsychologicznej autorki.

Brutalny, męski świat w twórczości Hansa Hellmuta Kirsta. Analiza animalizacji i leksyki znieważającej w wybranych przekładach na język polski

Arkadiusz Piętak — 2023-06-14

W artykule przeprowadzono analizę słownictwa znieważającego (inwektywy) oraz animalizacji w przekładach wybranych powieści Hansa Hellmuta Kirsta. Autor dzieli się z czytelnikiem spostrzeżeniami na temat uzwierzęcania opisywanych bohaterów w translacji oraz natury językowej inwektyw i ich społecznego oddziaływania na odbiorcę.

Tropem czarownic. Kilka uwag historyczno-językowych na marginesie Księgi sądu wójtowskiego miasta Kleczewa z lat 1624–1738

Anna Piotrowska-Borowicz — 2023-06-14

Artykuł w pierwszej części prezentuje kilka uwag natury historycznej dotyczących procesów o czary w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem niektórych przypadków z miasta Kleczewa z przełomu XVII i XVIII wieku. Druga część tekstu została poświęcona kwestiom językowym związanym z terminologią w badaniach nad czarami i czarownicami. Na koniec przedstawiono wybrane informacje na temat Kleczewa, gdzie odbywały się procesy tych, którzy „dobrowolnie odstąpili od Boga”.

Odpowiedniki słowackich zaprzeczonych przymiotników na -teľný w słowacko-polskim korpusie paralelnym par-skpl-1.0

Lenka Ptak — 2023-06-14

Artykuł omawia problematykę przymiotników potencjalnych, czyli takich, które zawierają w swym znaczeniu składnik ‘(nie)może/(nie)można’. W opisywanych językach istnieją formanty główne, wykorzystywane w derywacji przymiotników o znaczeniu potencjalnym. Formantami głównymi są następujące sufiksy: w języku słowackim -teľný, np. nedosiahnuteľný, nenahraditeľný, nenapodobiteľný, neoddeliteľný, rozpojiteľný, zameniteľný, oraz w języku polskim -alny, np. dopuszczalny, niejadalny, nieporównywalny, niewidzialny, przesuwalny, wyleczalny. Jak wynika z przeprowadzonych wcześniej analiz, słowackie derywaty z formantem -teľný są liczniejsze niż formacje z -alny w języku polskim. Dlatego też w języku polskim derywaty te mają różne odpowiedniki. W artykule przedstawiono analizę konfrontatywną omawianych przymiotników w słowacko-polskim korpusie paralelnym par-skpl-1.0 oraz w słowniku dwujęzycznym, żeby pokazać innowacyjne możliwości albo też ograniczenia korpusów paralelnych.

Współczesne tendencje w nazewnictwie klubów nocnych w Rosji i w Polsce

Krystyna Ratajczyk — 2023-06-14

Artykuł poświęcony jest analizie lingwistycznej nazw rosyjskich i polskich klubów nocnych. Analiza została przeprowadzona według trzech kryteriów: strukturalno-semantycznego, genetycznego i genetyczno-stylistycznego. Utworzono główne modele nazw nocnych klubów. Pokazano aktualne tendencje w nazewnictwie danych obiektów w Rosji i w Polsce z uwzględnieniem podobieństw i różnic.

Raport o polskim poradnictwie językowym

Joanna Satoła-Staśkowiak — 2023-06-14

Artykuł jest krótkim raportem o polskim poradnictwie językowym. Opisuje początki działalności poradniczej w Polsce i najpopularniejsze współcześnie sposoby popularyzowania działalności kulturalnojęzykowej. Prezentuje również napisany przez autorkę artykułu Poradnik językoznawczyni, jeden z ostatnio wydanych poradników językowych w Polsce.

Do zagadnienia homonimii międzysłowiańskiej: ogólny teoretyczny i praktyczny przegląd problematyki

Alexandr Savchenko — 2023-06-14

Artykuł odnosi się do bardzo aktualnego tematu homonimii międzyjęzykowej. Zagadnienie to rozpatrywane jest na wszystkich poziomach języka: słownictwa, morfologii, składni, stylistyki, frazeologii. Podano teoretyczne uzasadnienie przyczyn powstawania homonimów międzyjęzykowych, analizowane są zwłaszcza całkowite i częściowe pary homonimów. Problematyka ta nabiera szczególnego znaczenia w przypadku języków blisko spokrewnionych; przede wszystkim jest ważna dla społeczności słowiańskiej, która w porównaniu z innymi indoeuropejskimi grupami językowymi uległa rozpadowi stosunkowo późno (V–VI w. n.e.). Zagadnieniu temu w slawistyce poświęca się wiele uwagi, jednak aktualność deklarowanego badania polega głównie na tym, że jego wynikiem stał się szeroki przegląd wszystkich trzech grup języków słowiańskich, począwszy od rosyjskiego i ukraińskiego na wschodzie, polskiego, czeskiego i słowackiego na zachodzie, serbskiego, chorwackiego, bułgarskiego na południu świata słowiańskiego, a na peryferyjnym słoweńskim kończąc.

Świadomość językowa a gwara

Karina Szymańska-Galińska — 2023-06-14

Celem artykułu jest definicyjne scharakteryzowanie świadomości językowej oraz określenie jej roli w kontekście gwary. Analizie poddano pojęcie świadomości językowej – zarówno w ujęciach słownikowych, jak i w pojawiających się na ten temat pracach językoznawczych. Podjęto próbę skonstruowania spójnej definicji omawianego terminu oraz przedstawiono socjologiczne podstawy zagadnienia, znajdując bezpośrednie odniesienie do współczesnych zachowań komunikacyjnych i problematyki gwary.

Postawy studentów wobec użycia wyobraźni i humoru w nauczaniu i uczeniu się korespondencji biznesowej i ich implikacje dla nauczania

Teresa Maria Włosowicz — 2023-06-14

Celem artykułu było zbadanie postaw studentów wobec nauczania korespondencji biznesowej w języku angielskim z użyciem wyobraźni i humoru, wyrażonych w kwestionariuszu i odzwierciedlonych w pracach pisemnych. Zakładano, że wykorzystanie wyobraźni, kreatywności i humoru będzie motywować studentów do ćwiczenia korespondencji biznesowej i rozwoju umiejętności. Badanie oparte jest zarówno na analizie prac pisemnych studentów, jak i na kwestionariuszu dotyczącym symulacji i humoru w ćwiczeniu korespondencji biznesowej. Jak wskazują wyniki, prace studentów znacznie różnią się od standardowego listu, którego wzór znajdziemy w podręczniku. Również kwestionariusz pokazuje różnorodne postawy: jedni studenci uważają tego typu symulacje za ciekawe i motywujące, natomiast inni odbierają je jako sztuczne. Studenci wolą uczyć się poważnej korespondencji, która jest bliższa ich przyszłej pracy zawodowej. Można wyciągnąć wniosek, że chociaż używanie wyobraźni i humoru ma pewne zalety, takie jak motywowanie studentów i rozwijanie ich kreatywności, to nauczanie powinno skupiać się na autentycznej korespondencji biznesowej, jaką będą prowadzić w przyszłości pracownicy.

Analiza slangu polskiej subkultury techno na podstawie materiału źródłowego

Łukasz Zarzycki — 2023-06-14

Niniejsza praca ma na celu wykazanie, iż subkultura technomaniaków lub technomanów jest czymś więcej niż tylko subkulturą młodych ludzi. Członkowie owej subkultury doświadczają często duchowych doznań oraz przemian podczas imprez masowych. Eskapizm uczestników imprez związanych z muzyką techno został przeanalizowany w pracy pod względem językowo-kulturowym. Autorzy sugerują trzy obszary, które mają wpływ na terapeutyczne właściwości imprez masowych oraz doznawanie przez ich uczestników „podróży” (ang. trips). W pracy przeanalizowano 120 słów i zwrotów związanych z muzyką elektroniczną na podstawie materiału źródłowego dostępnego na największym Forum Muzyki Elektronicznej, które istnieje od 2009 roku. Obszerna analiza literatury dotyczącej języka i kultury stanowi tło teoretyczne do analizy subkultury techno i pozwala wskazać, jak blisko związane są ze sobą te dwa terminy.

Ewolucja wizerunku kobiety w popularnej piosence rosyjskiej i radzieckiej

Andrey Zaynuldinov Tiarenkov — 2023-06-14

Artykuł poświęcony jest badaniu ewolucji wizerunku kobiety w popularnych piosenkach rosyjskich i radzieckich. Autor analizuje popularne piosenki rosyjskie na przestrzeni ponad 100 lat, uwzględniając różne gatunki: ludowy, cygański, pop, a także romans. Szczególną uwagę zwrócono na okres radziecki w historii Rosji, zaprezentowano pieśni z lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku, okresu wojennego i powojennej estrady radzieckiej. Potwierdzono hipotezę, że wizerunek Rosjanki był uwarunkowany ówczesnymi okolicznościami historycznymi i ewoluował w kierunku wyzwolonej współczesnej kobiety, wolnej od stereotypów społecznych i patriarchalnych uprzedzeń. Obraz kobiety w folklorze i romansie rosyjskim pozostał niezmieniony – jest to wyidealizowana kochanka. Tendencja ta zmienia się w czasach radzieckich, kiedy pojawia się nowa sfera działalności zawodowej kobiet, co wiąże się z emancypacją. W piosenkach pop wizerunek kobiety staje się bardziej zróżnicowany: to nie tylko ukochana, młoda dziewczyna, ale także kochająca kobieta, matka.