TY - JOUR AU - Pikuła, Piotr PY - 2013/06/30 Y2 - 2024/03/29 TI - Dla nas wszystkich tylko jedna droga... Paweł Pikuła a tajna misja jezuitów na Podlasiu JF - Nasza Przeszłość JA - NP VL - 119 IS - SE - Artykuły DO - 10.52204/np.2013.119.197-236 UR - https://ojs.academicon.pl/np/article/view/4139 SP - 197-236 AB - <p>Artykuł koncentruje się na opisie życia i działalności Pawła Pikuły z Derła w świetle wspomnień i listów jezuitów zaangażowanych w tają misję na Podlasiu w latach 1878-1904. Włościanina z Derła wspominają Teodor Sozański SJ, Jan Urban SJ i Apoloniusz Kraupa SJ i Józef Grużewski SJ, którzy brali udział w pracy nad utrzymaniem prześladowanych unitów w jedności z Kościołem rzymskokatolickim. Najobszerniejszy materiał źródłowy pozostawił Grużewski. Jako współwięzień Pikuły przekazał najwięcej informacji na jego temat. Z zachowanych wspomnień wynika, że Pikuła wspierał misjonarzy od 1885 roku, za co w 1886 roku został osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Po nieudolnej próbie przechytrzenia carskiej administracji został uznany przez bliskich i sąsiadów za zdrajcę. Broniąc swojego dobrego imienia, Pikuła dobrowolnie zgłosił się do Cytadeli i w 1887 roku na własny koszt pojechał na zesłanie do Kiryłowa. Po odbyciu kary wrócił w rodzinne strony i nadal wspierał misjonarzy. Prezentacja osoby Pawła Pikuły, włościanina z Derła, wiąże się ściśle z tematem heroicznej obrony cerkwi unickiej w Pratulinie w 1874 roku, podczas której zginęło trzynastu mężczyzn, beatyfikowanych w 1996 roku przez Jana Pawła II. Paweł Pikuła brał aktywny udział w tej obronie, a kilku z Męczenników to jego współpracownicy lub wychowankowie.</p> ER -