Wrocławski Przegląd Teologiczny

The Musicality of the Triune God in Selected Medieval Writings

Chiara Bertoglio — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Próby wyrażenia niewysłowionej tajemnicy Trójcy Świętej były zawsze wyzwaniem dla autorów i teologów pragnących ująć istotne prawdy o Bogu za pomocą słów. W poszukiwaniu odpowiedniego i adekwatnego języka w pismach teologicznych odwoływano się do terminów muzycznych. Terminy takie jak symfonia i harmonia były używane już w epoce patrystycznej zarówno przez ortodoksyjnych, jak i heretyckich pisarzy w dyskusjach na temat Trójcy Świętej. Po ostatecznym ustaleniu i upowszechnieniu się właściwego słownictwa dla ortodoksyjnej dyskusji na tematy trynitarne terminy muzyczne lub związane z muzyką zostały odłożone na bok na rzecz teologicznie usankcjonowanych. W średniowieczu jednak przetrwały pewne pozostałości tych wczesnych praktyk i dały życie całemu nowemu nurtowi literatury teologicznej i duchowej, która z kolei była głęboko spleciona z mistycznymi doświadczeniami świętych mężczyzn i kobiet, twierdzących, że doświadczyli tajemnicy trynitarnej w wizjach lub kontemplacji i opowiadających o przeżyciach muzycznych w doświadczaniu Trójjedynego Boga. Z kolei poezja duchowa często wykorzystywała muzyczne metafory lub analogie, aby wyrazić różne aspekty trynitarnej natury Boga, wzmacniając w ten sposób przekaz i rolę muzyki w nim. Oddając hołd mistrzowskiej teologii muzyki Josepha Ratzingera/Benedykta XVI, jego doświadczeniu jako muzyka i głębi jego zrozumienia, w jaki sposób muzyka i teologia przeplatają się, niniejszy artykuł omawia wybrane tematy łączące muzykę i Trójcę Świętą, zawarte w duchowej teologii średniowiecznych autorów.

Kościół, rodzina i państwo w myśli błogosławionego „heretyka” Antonia Rosminiego

Patryk Zarzeczny — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

W artykule zaprezentowano myśl bł. Antonia Rosminiego, w której podstawą wspólnoty między ludźmi i z Bogiem jest byt uniwersalny. Więź społeczną konstytuuje natomiast wspólnota dóbr. By zaistniała społeczność, konieczne są więzi intelektualne i moralne. Celem istnienia społeczności jest dobro wspólne. Autor omawia kolejno trzy społeczności, których podstawę stanowi osoba ujmowana metafizycznie i które konieczne są do pełnego rozwoju osoby. Pierwszeństwo w tym względzie przyznano Kościołowi, który jest społecznością najbardziej kompletną. W niej ludzkość znajduje udoskonalenie i podniesienie. Stwierdzono, że Rosmini jest zwolennikiem współpracy między Kościołem, państwem i pozostałymi czynnikami społecznymi. Drugą przedstawioną w artykule społecznością jest rodzina postrzegana w świetle prawa naturalnego. Składa się ona ze społeczności koniugalnej, która osiąga pełnię przez uwspólnienie wszystkich dóbr, oraz parentalnej, dzięki której społeczność małżeńska uzyskuje nową relację. Autor wykazuje, że według Rosminiego trzecia społeczność konieczna – obywatelska – nie rodzi się w sposób spontaniczny i naturalny, a jej przedmiotem nie są uprawnienia osoby, lecz sposób ich regulacji. Pełni ona wobec innych społeczności funkcję subsydiarną.

Recenzja: Sławomir Zatwardnicki, Od teologii objawienia do teologii natchnienia. Studium inspirowane twórczością Geralda O’Collinsa i Josepha Ratzingera, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2022, ss. 812

Zbigniew Kubacki — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Recenzja: Walter Richard Kaczorowski, Wprowadzenie do Midrasza Bereszit Rabba na przykładzie rabinicznej historii Abrahama i Sary, seria: Lamad – Bibliotheca Biblica et judaica, Księgarnia Akademicka, Kraków 2022, ss. 508

Mariusz Rosik — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Recenzja: R. Pokrywiński, Objawienie Boże a praxis, Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin 2022, ss. 240

Sławomir Zatwardnicki — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Przejawy funkcjonowania Ruchu Światło-Życie w diecezji legnickiej w latach 1992–2014

Sławomir Kowalski — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Historia Kościoła to historia wspólnot – mniejszych lub większych. To we wspólnocie, która zapewnia bezpieczeństwo, wsparcie, utwierdzenie i umocnienie, człowiek najbardziej zbliża się do Boga i do bliźniego. Jedną z takich wspólnot, w których chrześcijanin może znaleźć swoje miejsce i otworzyć się na relację z Panem Bogiem, jest ruch Światło-Życie – inicjatywa, której zostało poświęcone niniejsze opracowanie. W artykule zwrócono uwagę na konieczność formacji ludzkiej, duchowej, intelektualnej, liturgicznej realizowaną w ruchu Światło-Życie. Autor spojrzał z perspektywy czasu na owoce funkcjonowania Ruchu w diecezji legnickiej w wielu parafiach. Przypomniano i uporządkowano zasadnicze wydarzenia związane z oazową formacją. Dokonano tego, opierając się na analizie dokumentów z teczek znajdujących się w archiwum kurii diecezji legnickiej czy Wyższego Seminarium Duchownego. Zbadano m.in.: rękopisy kazań, konferencji, katechez; plany rekolekcji, wyjazdów; dekrety i sprawozdania, które pomogły ocenić wartość dzieła zainicjowanego przez ks. Franciszka Blachnickiego.

Funkcjonowanie parafii dwujęzycznej angielsko-polskiej na przykładzie parafii św. Pryscylli w Chicago

Michał Mraczek — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Autor w niniejszym artykule omawia funkcjonowanie parafii dwujęzycznej angielsko-polskiej w rzeczywistości Kościoła katolickiego w Stanach Zjednoczonych, gdzie takie rozwiązanie jest bardzo popularne. Główny ciężar duszpasterstwa w językach obcych przesunięto z parafii etnicznych do parafii wielojęzycznych. Taką jest właśnie parafia św. Pryscylli w Chicago, która w swojej historii przechodziła już kilka przemian pod względem etnicznym. Na jej przykładzie autor ukazuje, jak obecnie wyglądają życie liturgiczne, struktura ludnościowa i kwestia przynależności, działanie rady duszpasterskiej do spraw ekonomicznych i życie duszpasterskie. Te elementy zaprezentowano ze szczególnym uwzględnieniem aspektu używania dwóch języków przez dwie różne grupy etniczne. Przedstawiono również kwestie relacji pomiędzy parafianami posługującymi się językiem angielskim i językiem polskim.

Wielość teorii dotyczących epiklezy rytu hiszpańsko-mozarabskiego

Krzysztof Porosło — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Niniejszy artykuł stawia sobie za cel przedstawienie w formie swoistego status quaestionis najważniejszych badań i opinii dotyczących epiklezy anafor rytu hiszpańsko-mozarabskiego. Wobec faktu, że te opinie znacząco się od siebie różnią, często będąc wręcz sprzecznymi względem siebie, stawia się za cel również pytanie o metodologię tych badań. Kluczowe dla ostatecznych konkluzji artykułu będzie wypracowanie definicji i teologii epiklez hiszpańskich, która wyrasta z analizy oracji Post Pridie Mszału hiszpańsko-mozarabskiego. Wydaje się, że we wcześniejszych badaniach nie odkrywano specyfiki epiklezy hiszpańskiej, ale apriori zakładano pewną definicję epiklezy, poszukując w mszale modlitw odpowiadających tej definicji. Przez tę zmianę metodologiczną udaje się pokazać, że praktycznie każda anafora hiszpańska posiada prawdziwą epiklezę, która raczej jest epiklezą trynitarną, chrystologiczną, a tylko czasami epiklezą pneumatologiczną. Jest to znakiem starożytności tych modlitw, że nie zawsze występuje w nich epikleza Ducha Świętego. Mimo to udaje się również potwierdzić tezę, że liturgia kształtująca się pod wpływem walk z herezją ariańską, oprócz tego, że jest chrystocentryczna, ma również wzbogaconą euchologię w wymiarze pneumatologii. W niniejszym artykule obala się również niektóre zbyt schematyczne twierdzenia Prenotandos do nowego Mszału hiszpańskiego, które sugerują, że istnieje wręcz doskonała, uporządkowana struktura modlitw eucharystycznych tego rytu. Badania nad anaforami rytu mozarabskiego zaprzeczają istnieniu takiej spójnej struktury zbudowanej na ścisłej relacji między słowami ustanowienia, anamnezą i epiklezą.

Nowy Przekład Dynamiczny. Na ile nowy? Czy rzeczywiście przekład? W jakim sensie dynamiczny?

Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Celem niniejszego artykułu jest szerokie omówienie publikacji Dobra Wiadomość o ratunku w Chrystusie. Nowy Przekład Dynamiczny opatrzony przypisami i odnośnikami referencyjnymi do osobistego studiowania, a także komentarzami filologicznymi, historycznymi i teologicznymi. Zawartość publikacji budzi rozmaite wątpliwości dotyczące nie tylko braku informacji o tłumaczach czy pozornego oddzielenia od Oficyny Wydawniczej „Vocatio”, ale kwestii zasadniczych, jak zastosowana metoda, potencjalny odbiorca, cel tłumaczenia, rozwiązania translatorskie i błędy merytoryczne, treści przypisów i komentarzy oraz sposoby pozyskiwania recenzji biblistów. Przedstawiona została pokrótce teoria ekwiwalencji dynamicznej wraz z opisem sprzeczności z przyjętymi założeniami metodologicznymi, przykładowymi błędami merytorycznymi i wadliwymi rozwiązaniami translatorskimi pod kątem nadinterpretacji tekstu źródłowego, wpisywania w tekst docelowy treści nieistniejących lub nieuzasadnionych substratem przekładu oraz odredakcyjnego nauczania na rzecz chrześcijaństwa biblijnego. W artykule przedstawionych zostanie kilka szczegółowych analiz dotyczących komentarzy, przypisów i reinterpretacji tekstu źródłowego przez redakcję NPD – tych, które można odczytać jako próbę zniechęcenia czytelników do Kościołów instytucjonalnych i pozyskania dla nowej idei.

Własność czy obecność? Teologia Imienia w Dziele Deuteronomistycznym

Monika Gądek — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

Artykuł porusza zagadnienie teologii Imienia jako jednego z elementów charakteryzujących i reprezentujących redakcję deuteronomistyczną. Wobec pojawiających się od kilku dekad głosów podważających interpretację teologii Imienia czy też negujących jej istnienie autorka podejmuje próbę ponownej analizy materiału biblijnego, z którego koncepcja ta się wywodzi, próbując odpowiedzieć na pytanie, czy teologia Imienia w Dziele Deuteronomistycznym występuje i czy w istocie odwołuje się do problematyki Bożej obecności na ziemi. Język i formuły Imienia – zarówno w Księdze Powtórzonego Prawa, jak i w Historii Deuteronomistycznej – poddane są analizie lingwistycznej i kontekstualnej. Istotnym punktem prowadzonych analiz kontekstualnych będzie odwołanie się do tekstów pozabiblijnych, ze szczególnym uwzględnieniem literatury akadyjskiej, jako że to na nich opierają się hipotezy podważające teologię Imienia.

Jezus z czwartej Ewangelii – uzdrowiciel przynoszący życie od Boga

Graham H. Twelftree — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

W porównaniu z Ewangeliami synoptycznymi, w czwartej Ewangelii zwraca uwagę brak relacji o uzdrowieniach dokonywanych przez Jezusa. Nie ma opowieści o uzdrawianiu chromych, chorych na gorączkę, cierpiących z powodu uschłej kończyny, puchliny czy krwotoku; nie pojawiają się trędowaci, głusi, niemi ani opętani. Stąd pojawiło się przekonanie, że czwarta Ewangelia prawie nie zamieszcza relacji z uzdrowień. Autor niniejszego artykułu przeciwstawia się temu poglądowi i stara się przedstawić taki obraz Jezusa jako uzdrowiciela, jaki zamierzał zaoferować czwarty ewangelista. W tekście podkreślono, że cztery z siedmiu opowieści o cudach i związane z nimi dialogi w tej Ewangelii są związane z uzdrawianiem. W swoim słownictwie Jan używa terminu „znaki” w odniesieniu do cudów, sprawiając wrażenie, że było ich więcej niż siedem, co z kolei może sugerować, że posługa Jezusa charakteryzowała się dokonywaniem cudów, które były przede wszystkim uzdrowieniami. Zwrócono również uwagę, że nakładające się na siebie użycie przez Jana terminu „dzieło” zarówno w odniesieniu do posługi Jezusa, jak i jego cudów nasyca całą służbę Jezusa pojęciem cudownego, twórczego dzieła Boga jako uzdrowiciela, przekazującego swoje życie i obecność jako Zbawiciela. W opowieściach o zdumiewających cudach Jezus jest przedstawiany jako posiadający niezrównaną moc. W swoich uzdrowieniach Jezus jest identyfikowany jako Mesjasz, który przynosi życie od Boga, więc w tych historiach Bóg jest najwyraźniej postrzegany jako prawdziwie wcielony. Odnotowano również, że we wszystkich opowieściach o uzdrowieniach pobrzmiewa echo Męki Pańskiej, tak że dla czytelników Jana doświadczenie obecności Jezusa jako uzdrowiciela jest doświadczeniem mocy zmartwychwstania, która przynosi im życie Boże i stanowi podstawę ich wiary i ewangelizacji.

Cribratio Alkorani Mikołaja z Kuzy (1461). Źródła, uczeni i podtrzymywanie dominującej narracji

Nathan Ron — Sat, 19 Aug 2023 00:00:00 +0200

W artykule zwrócono uwagę, że badacze Mikołaja z Kuzy mają tendencję do uznawania go za zwolennika „dialogu międzyreligijnego”. Zajmując się analizą irenicznego wysoce poważanego dialogu Kuzańczyka O pokoju wiary (De Pace Fidei, 1453), ignorują albo bagatelizują istotne kwestie, takie jak aktywne zaangażowanie myśliciela w przygotowania do krucjaty czy ostra polemika w dziele Przesiewanie Koranu (Cribratio Alkorani, 1461), w którym Mikołaj z Kuzy odrzuca proroctwa Mahometa i wypowiada się o nim w ostrym tonie. Autor artykułu postawił tezę, że uczeni ustawiają filtry, za pomocą których dewaluują lub całkowite wymazują wszystko, co nie jest zgodne z O pokoju wiary; w ten sposób bronią i podtrzymują dominującą narrację i otrzymany wizerunek swojego bohatera. W niniejszym artykule Nathan Ron ujawnia i potępia to niedopuszczalne zjawisko.