Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

Online First

Artykuły

Państwowe uznanie kościołów i związków wyznaniowych jako test religijności w Republice Czeskiej

DOI: https://doi.org/10.32084/bsawp.9497  [Google Scholar]
Opublikowane: 16.03.2025

Abstrakt

Opracowanie przedstawia najpierw historyczny przegląd uznawania przez państwo kościołów i związków wyznaniowych na terytorium dzisiejszej Republiki Czeskiej. Austriacka ustawa z 1874 r. odegrała swoją rolę w uznawaniu nowych kościołów i związków wyznaniowych również w okresie Pierwszej Republiki Czechosłowackiej, kiedy to dwa największe niekatolickie kościoły w dzisiejszej Republice Czeskiej, Ewangelicki Kościół Braci Czeskich i Czechosłowacki Kościół Husycki, również zostały uznane na podstawie tej ustawy. Dopiero gdy reżim komunistyczny uchylił austriackie ustawodawstwo obowiązujące jeszcze w 1949 r., państwo totalitarne mogło arbitralnie zatwierdzać lub, wręcz przeciwnie, wstrzymywać działalność niektórych kościołów. Ustawa o wolności wyznania i statusie kościołów i związków wyznaniowych z 1991 r. ponownie wprowadziła prawne procedury administracyjne dotyczące rejestracji kościołów i związków wyznaniowych w Czechosłowacji. W przeciwieństwie do Republiki Czeskiej, prawo to pozostaje w mocy w Republice Słowackiej. Nowa czeska ustawa o kościołach i związkach wyznaniowych z 2002 r. otworzyła drogę do oficjalnej rejestracji dla mniejszych stowarzyszeń religijnych dzięki dwustopniowemu systemowi rejestracji, ponieważ do rozpoczęcia procedury rejestracji potrzeba tylko 300 podpisów osób deklarujących członkostwo w kościele lub związku wyznaniowym. Podmioty te nie mogą jednak jeszcze w szczególności zawierać małżeństw ze skutkami cywilnymi, nauczać religii w szkołach państwowych, zakładać szkół kościelnych finansowanych z budżetów publicznych ani działać w systemie wojskowym i więziennym. Co więcej, nie są one finansowane z budżetu państwa, ponieważ to prawo kościołów zostało zniesione przez ustawę z 2012 r. o rozliczeniach majątkowych z kościołami i związkami wyznaniowymi. Aby móc wejść do sfery publicznej w ten sposób, zarejestrowane kościoły i związki wyznaniowe muszą uzyskać zezwolenie na korzystanie z tych specjalnych praw, co jest drugim etapem rejestracji dla nowo uznanych podmiotów, osiągalnym najwcześniej po dziesięciu latach i po uzyskaniu około dziesięciu tysięcy członków. W sumie 23 nowe kościoły i związki wyznaniowe zostały już pomyślnie zarejestrowane w Republice Czeskiej zgodnie z obowiązującymi przepisami na pierwszym etapie, chociaż żaden z nich nie uzyskał wymaganej akredytacji do korzystania ze specjalnych praw. Różnorodność kościołów i związków wyznaniowych zarejestrowanych do tej pory pokazuje jednak, że pod pozornie agnostyczną powierzchnią istnieje ciągłe zainteresowanie religijnością wśród ludności Czech, choć raczej odległe od tradycyjnych kościołów.

Bibliografia

  1. Bušek, Vratislav. 1931. Československé církevní zákony. Díl I. [Czechoslovak Church Laws. Volume I]. Praha: Československý Kompas. [Google Scholar]
  2. Černý, Pavel. 1989. Církve a náboženské společnosti v ČSSR [Churches and Religious Societies in the Czechoslovak Socialist Republic]. Praha: Horizont. [Google Scholar]
  3. Dalla Torre, Giuseppe. 2000. Lezioni di Diritto Ecclesiastico. Torino: Editrice a.v.e. [Google Scholar]
  4. Duka, Dominik. 2004. “Přátelská odluka a kooperace jsou si blízké.” [Friendly Separation and Cooperation are Close] In Vztah církví a státu. Sborník textů č. 31/2004 [The Relationship between Churches and the State: A Collection of Texts No. 31], edited by Marek Loužek, 17-23. Praha: Centrum pro ekonomiku a politiku. [Google Scholar]
  5. Filipi, Pavel. 2012. Křesťanstvo. Historie, statistika, charakteristika křesťanských církví [Christianity: History, Statistics and Characteristics of Christian Churches]. Brno: Centrum pro studium demokracie a kultury. [Google Scholar]
  6. Gyuri, Róbert. 2009. “Pojem a právna subjektivita cirkví a náboženských spoločnosti v Slovenskej republike.” [Concept and Legal Personality of Churches and Religious Societies in the Slovak Republic] In Ročenka Ústavu pre vzťahy štátu a cirkví 2008 [Yearbook of the Institute for State and Church Relations 2008], edited by Michaela Moravčíková and Eleonóra Valová, 111-22. Bratislava: Ústav pre vzťahy štátu a cirkví. [Google Scholar]
  7. Hoblík, Jiří. 2008. “České evangelictví.” [Czech Evangelism] In Dingir. Religionistický časopis o současné náboženské scéně [Dingir. A Religionist Journal on the Contemporary Religious Scene] No. 2:44-46. [Google Scholar]
  8. Horák, Pavel. 2024. Návrat starých bohů. Od falešného náboženství k modernímu pohanství [The Return of the Old Gods. From False Religion to Modern Paganism]. Praha: NLN. [Google Scholar]
  9. Hrdina, Antonín I. 2004. Náboženská svoboda v právu České republiky [Religious Freedom in the Law of the Czech Republic]. Praha: Eurolex Bohemia. [Google Scholar]
  10. Jäger, Petr. 2009. “Svoboda vyznání a právní poměry církví a náboženských společností v letech 1948-1989.” [Freedom of Religion and the Legal Situation of Churches and Religious Societies in 1948-1989] In Komunistické právo v Československu. Kapitoly z dějin bezpráví [Communist Law in Czechoslovakia. Chapters from the History of Lawlessness], edited by Michal Bobek, Pavel Molek, and Vojtěch Šimíček, 769-810. Brno: Masarykova univerzita – Mezinárodní politologický ústav. [Google Scholar]
  11. Kříž, Jakub. 2011. Zákon o církvích a náboženských společnostech. Komentář [Act on Churches and Religious Societies: A Commentary]. Praha: C.H. Beck. [Google Scholar]
  12. Kubalík, Josef. 1987. Křesťanské církve v naší vlasti [Christian Churches in Our Homeland]. Praha: Česká katolická charita. [Google Scholar]
  13. Martinek, Branislav. 2000. Náboženská společnost a stát. Historie svědků Jehovových v Československu [Religious Society and the State. History of Jehovah’s Witnesses in Czechoslovakia]. Praha: Dingir. [Google Scholar]
  14. Mitáš, Václav. 2010. “20 let obnovené Armády spásy.” [Twenty years of the Renewed Salvation Army] Život víry [The Life of Faith] No. 9:6-8. [Google Scholar]
  15. Molnár, Amedeo. 1982. Pohyb teologického myšlení. Přehledné dějiny dogmatu [The Movement of Theological Thought. An Overview of the History of Dogma]. Praha: Kalich. [Google Scholar]
  16. Mrázek, Miloš. 2018. “Bratrstvo jako nová církev?” [The Fraternity as a New Church?] In Dingir. Religionistický časopis o současné náboženské scéně [Dingir: Religionist Journal on the Contemporary Religious Scene]. No. 2:45-47. [Google Scholar]
  17. Nešpor, Zdeněk R., and Zdeněk Vojtíšek. 2015. Encyklopedie menších křesťanských církví v České republice [Encyclopedia of Smaller Christian Churches in the Czech Republic]. Praha: Karolinum. [Google Scholar]
  18. Nešpor, Zdeněk. 2010. Příliš slabí ve víře. Česká ne/religiozita v evropském kontextu [Too Weak in Faith. Czech (Non) Religiosity in the European Context]. Praha: Kalich. [Google Scholar]
  19. Opatrný, Aleš. 1998. Malý slovník sekt. Sekty a nová náboženská hnutí v kontextu tradičních církví [A Little Dictionary of Sects. Cults and New Religious Movements in the Context of Traditional Churches]. Kostelní Vydří: Karmelitánské nakladatelství. [Google Scholar]
  20. Partridge, Christopher, and Zdeněk Vojtíšek (eds.). 2006. Encyklopedie nových náboženství. Nová náboženská hnutí, sekty a alternativní spirituality [Encyclopaedia of New Religions. New Religious Movements, Sects and Alternative Spiritualities]. Praha: Knižní klub. [Google Scholar]
  21. Pavlíček, Václav. 1999. Ústava a ústavní řád České republiky. Komentář 2. díl – Práva a svobody [Constitution and Constitutional Order of the Czech Republic: A Commentary. Volume 2: Rights and Freedoms]. Praha: Linde. [Google Scholar]
  22. Remeš, Prokop. 1995. Svědkové Jehovovi. Historický přehled [Jehovah’s Witnesses: A Historical Overview]. Praha: Oliva. [Google Scholar]
  23. Sekretariáty pro věci církevní při ministerstvech kultury ČSR a SSR [Secretariates for Church Affairs at the Culture Ministries of Czech and Slovak Socialist Republics] (eds.). 1977. Právní poměry církví a náboženských společností v ČSSR a jejich hospodářské zabezpečení státem [Legal Situation of Churches and Religious Societies in the Czechoslovak Socialist Republic and their Economic Security by the State]. Praha: Ústřední církevní nakladatelství. [Google Scholar]
  24. Štampach, Ivan O. 2010. Na nových stezkách ducha. Přehled a analýza současné religiozity [On the New Paths of the Spirit: An Overview and Analysis of Contemporary Religiosity]. Praha: Vyšehrad. [Google Scholar]
  25. Tretera, Jiří R. 2002. Stát a církve v České republice [The State and Churches in the Czech Republic]. Kostelní Vydří: Karmelitánské nakladatelství. [Google Scholar]
  26. Tretera, Jiří R., and Záboj Horák. 2015. Konfesní právo [Confessional Law]. Praha: Leges. [Google Scholar]
  27. Vojtíšek, Zdeněk. 1999. “Enfant terrible mezi českými církvemi. Charismatické hnutí u nás.” [Enfant Terrible among Czech Churches. The Charismatic Movement in the Czech Republic] In Dingir. Religionistický časopis o současné náboženské scéně [Dingir. A Religionist Magazine on the Contemporary Religious Scene] No. 3:24-25. [Google Scholar]
  28. Vojtíšek, Zdeněk. 2003. “Nový český konfesní zákon a právní postavení nových náboženských hnutí v České republice.” [The New Czech Confessional Law and the Legal Status of New Religious Movements in the Czech Republic] In Theologická revue [Theological Revue] No. 2:197-206. [Google Scholar]
  29. Vojtíšek, Zdeněk. 2004. Encyklopedie náboženských směrů v České republice. Náboženství, církve, sekty, duchovní společenství [Encyclopedia of Religious Directions in the Czech Republic. Religion, Churches, Sects, Spiritual Communities]. Praha: Portál. [Google Scholar]
  30. Vojtíšek, Zdeněk. 2007. Nová náboženská hnutí a jak jim porozumět [New Religious Movements and How to Understand Them]. Praha: Beta-Dobrovský. [Google Scholar]
  31. Vojtíšek, Zdeněk. 2014. “Podle rady andělů. Nové hnutí s mnoha současnými populárními prvky.” [On the Counsel of Angels: A New Movement with a Multitude of Contemporary Popular Elements] In Dingir. Religionistický časopis o současné náboženské scéně [Dingir: A Religionist Journal of the Contemporary Religious Scene] No. 2:45-46. [Google Scholar]
  32. Vojtíšek, Zdeněk. 2020. “Náboženství vietnamské menšiny v Česku: příklad postsekulární tendence mezi imigranty.” [The Religion of the Vietnamese Minority in the Czech Republic: an Example of the Postsecular Tendency among Immigrants] In Postsekularismus v Česku. Trendy a regionální souvislosti [Postsecularism in the Czech Republic. Trends and Regional Contexts], edited by Tomáš Havlíček and Kamila Klingorová, 101-43. Praha: P3K. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.