Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Nr 7 (2023)

Artykuły

Zastosowanie art. 59 Kodeksu cywilnego do przedawnionego roszczenia – uwagi krytyczne na tle wyroku Sądu Najwyższego z 12.05.2021 r. (IV CSKP 33/21)

  • Kamil Wielgus
Opublikowane: 05.02.2024

Abstrakt

The text includes a commentary on the Supreme Court judgment of 12 May 2021 (IV CSKP 33/21). The judgment assumes that a time-barred claim under a preliminary contract with a stronger effect (an actionable contract) is protected under Article 59 of the Polish Civil Code. The latter makes it possible to declare an act non-existent, which makes it impossible to satisfy a claim (in this case under a preliminary contract). The fundamental question arises whether a time-barred claim that cannot be compulsorily pursued can be protected in other ways, including on the basis of Article 59 of the Civil Code.

Bibliografia

  1. Bachmann Georg (w:) Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB, Band 2: Schuldrecht Allgemeiner Teil I (§§ 241–310), red. W. Krüger, Beck Online 2019 [Google Scholar]
  2. Banaszczyk Zbigniew (w:) System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012 [Google Scholar]
  3. Błachuta Franciszek (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. Z. Resich, Warszawa 1972, t. 2 [Google Scholar]
  4. Bławat Magdalena (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  5. Borysiak Witold (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2023, Legalis/el. [Google Scholar]
  6. Bryl Wiktor (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. Z. Resich, Warszawa 1972, t. 1 [Google Scholar]
  7. Czech Tomasz, Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz. Tom I. Hipoteka, Warszawa 2022, LEX/el. [Google Scholar]
  8. Deneka Magdalena, Rozporządzenia prawami jawnymi z księgi wieczystej (art. 9 u.k.w.h.), „Przegląd Sądowy” 2010/7–8 [Google Scholar]
  9. Dilcher Hermann (w:) J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen. Erstes Buch. Allgemeiner Teil. §§ 90-240, red. H. Conig, N. Habermann, Berlin 1980 [Google Scholar]
  10. Domański Ludwik, Instytucje kodeksu zobowiązań, Warszawa 1936 [Google Scholar]
  11. Drozd Edward, Zagadnienie dopuszczalności ochrony uprawnionego z tytułu prawa pierwokupu przy pomocy art. 59 k.c., „Palestra” 1974/5 [Google Scholar]
  12. Dyoniak Andrzej, Odpowiedzialność majątkowa małżonków wobec osób trzecich, Warszawa–Poznań 1980 [Google Scholar]
  13. Endemann Friedrich, Anspruch (w:) Handwörterbuch der Rechtswissenschaft (HdR). Bd. 1, red. F. Stier-Somlo, A. Elfter, Berlin und Leipzig 1926 [Google Scholar]
  14. Enneccerus Ludwig, Nipperdey Hans, Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts. Zweiter halbband, Tübingen 1960 [Google Scholar]
  15. Ereciński Tadeusz (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom III. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016, LEX/el. [Google Scholar]
  16. Feliga Przemysław (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–45816, red. T. Szanciło, Warszawa 2023, Legalis/el. [Google Scholar]
  17. Fenichel Zygmunt, Zobowiązania niezupełne (naturalne) w K.Z., Nowy Kodeks Zobowiązań – dodatek do „Gazety Sądowej Warszawskiej” 1936/16–20 [Google Scholar]
  18. Flejszar Radosław, Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym, Warszawa 2016 [Google Scholar]
  19. Gizbert-Studnicki Tomasz, O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych, „Państwo i Prawo” 1975/4 [Google Scholar]
  20. Gniewek Edward, Księgi wieczyste. Art. 1–582 KWU. Komentarz, Warszawa 2018, Legalis/el. [Google Scholar]
  21. Górniak Kacper (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  22. Górowski Jan, Zarzut przedawnienia w procesie cywilnym (w:) Ars et usus. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, red. T. Ereciński, J. Gudowski, Warszawa 2005 [Google Scholar]
  23. Grothe Helmut (w:) Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB, Band 1: Allgemeiner Teil (§§ 1–240). AllgPersönlR. ProstG. AGG, red. C. Schubert, Beck Online 2021 [Google Scholar]
  24. Grykiel Jarosław (w:) Czynności prawne Art. 56–81 KC, red. J. Grykiel, M. Lemkowski, Warszawa 2010, Legalis/el. [Google Scholar]
  25. Grykiel Jarosław (w:) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  26. Grzybowski Stefan (w:) System prawa cywilnego. Tom I. Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985 [Google Scholar]
  27. Grzybowski Stefan, System prawa cywilnego. Tom I. Część ogólna, Ossolineum 1974 [Google Scholar]
  28. Gudowski Jacek (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, H. Pietrzykowski, K. Weitz, Warszawa 2022, LEX/el. [Google Scholar]
  29. Gutowski Maciej (w:) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  30. Gwiazdomorski Jan, Terminy zawite do dochodzenia roszczeń w kodeksie cywilnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1968/3 [Google Scholar]
  31. Hadrowicz Ewa, Pactum de non petendo a kompetencja zaskarżalności roszczenia, „Studia Prawa Prywatnego” 2022/1 [Google Scholar]
  32. Hellwig Konrad, Anspruch und Klagrecht, Leipzig 1924 [Google Scholar]
  33. Henckel Wolfram, Prozessrecht und materielles Recht, Göttingen 1970 [Google Scholar]
  34. Henrich Wolfgang (w:) Beck’sche Online-Kommentare zum BGB, W. Hau, R. Poseck (hrsg.), Beck Online 2021 [Google Scholar]
  35. Hontebeyrie Antoine, Prescription extinctive. Répertoire de droit civil, Dalloz 2016 [Google Scholar]
  36. Huguenin Claire, Obligationenrecht. Allgemeiner und Besonderer Teil, Schulthess 2012 [Google Scholar]
  37. Isay Hermann, Schuldverhältnis und Haftungsverhältnis im heutigen Recht, Jherings Jahrbücher für die Dogmatik des bürgerlichen Rechts 1904, Bd. 12 [Google Scholar]
  38. Janaś Aleksandra (w:) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1–125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, LEX/el. [Google Scholar]
  39. Jelonek-Jarco Barbara (w:) Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece (w:) Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu wieczystoksięgowym. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014, LEX/el. [Google Scholar]
  40. Karasek-Wojciechowicz Iwona, Pojęcie roszczenia oraz kompetencja zaskarżalności roszczenia w polskim prawie cywilnym (w:) Rozprawy cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna, J. Pisuliński, M. Podrecka, Warszawa 2013 [Google Scholar]
  41. Karasek-Wojciechowicz Iwona, Roszczenie o wykonanie zobowiązania z umowy zgodnie z jego treścią, Warszawa 2014 [Google Scholar]
  42. Karasek-Wojciechowicz Iwona (w:) Zobowiązania. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Tom I. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  43. Klafkowski Zenon, Przedawnienie w prawie cywilnym, Warszawa 1970 [Google Scholar]
  44. Klein Alfred, Elementy stosunku prawnego prawa rzeczowego, Wrocław 1976 [Google Scholar]
  45. Klein Alfred, Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 2005 [Google Scholar]
  46. Klein Alfred, Wpływ zmiany posiadacza gospodarstwa producenta na zobowiązanie kontraktacji, „Studia Cywilistyczne” 1974, t. XXIII [Google Scholar]
  47. Kocot Wojciech Jerzy, Zmiana regulacji przedawnienia roszczeń w kodeksie cywilnym, „Państwo i Prawo” 2019/3 [Google Scholar]
  48. Kordasiewicz Bogudar (w:) System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. A. Olejniczak, Z. Radwański, Warszawa 2019 [Google Scholar]
  49. Korzonek Jan, Pauljańskie roszczenia (w:) Encyklopedja podręczna prawa prywatnego założona przez H. Konica, t. 3. Osobistości prawa – przedsiębiorstwo, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, Warszawa 1937 [Google Scholar]
  50. Kostecki Sebastian (w:) Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  51. Kubas Andrzej, Rozszerzona skuteczność wierzytelności, „Studia Cywilistyczne” 1969, t. XIII–XIV [Google Scholar]
  52. Kućka Michał (w:) Przegląd orzecznictwa – prawo prywatne, red. J. Pisuliński, „Forum Prawnicze” 2014/6 [Google Scholar]
  53. Kummer Max, Das Klagerecht und die materielle Rechtskraft im schweizerischen Recht, „Abhandlungen zum schweizerischen Recht” 1954/311 [Google Scholar]
  54. Kuropatwiński Jarosław, Wierzytelność w dogmatyce prawa cywilnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007/1 [Google Scholar]
  55. Longchamps de Bérier Roman, Zobowiązania, Lwów 1938 [Google Scholar]
  56. Lutkiewicz-Rucińska Anita, Pytanie o wygaśnięcie roszczenia wskutek przedawnienia, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2016/1 [Google Scholar]
  57. Machnikowski Piotr (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021, Legalis/el. [Google Scholar]
  58. Machnikowski Piotr, Swoboda umów według art. 3531 KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005 [Google Scholar]
  59. Machnikowski Piotr (w:) System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020 [Google Scholar]
  60. Mataczyński Maciek, Saczywko Maksymilian (w:) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Art. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2021, Legalis/el. [Google Scholar]
  61. Mądrzak Henryk, Przymusowe zaspokojenie wierzyciela z tytułu długu jednego z małżonków, Warszawa 1977 [Google Scholar]
  62. Łętowska Ewa, Prawo do rzeczy w art. 59 kodeksu cywilnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1997/3 [Google Scholar]
  63. Medicus Dieter, Allgemeiner Teil des BGB, C.F. Müller 2010 [Google Scholar]
  64. Neumann Hans-Adolf, Der vertragliche Ausschluss der Klagbarkeit eines privatrechtlichen Anspruchs im deutschen und im deutschen internationalen Recht, München 1971 [Google Scholar]
  65. Nunner-Krautgasser Bettina, Schuld, Vermögenshaftung und Insolvenz. Wechselwirkungen zwischen materiellem und formellem Recht und ihr Einfluss auf den Inhalt und die Durchsetzung von Rechten, Wien 2007 [Google Scholar]
  66. Ohanowicz Alfred, Przepis art. 59 k.c. a tzw. ius ad rem, „Państwo i Prawo” 1966/11 [Google Scholar]
  67. Ohanowicz Alfred (w:) System prawa cywilnego, t. III cz. 1. Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981 [Google Scholar]
  68. Olaś Andrzej (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2021, Legalis/el. [Google Scholar]
  69. Opałek Kazimierz, Prawo podmiotowe, Warszawa 1957 [Google Scholar]
  70. Pałdyna Tomasz, Przedawnienie w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2010 [Google Scholar]
  71. Paszkowski Jerzy (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–45816, red. T. Szanciło, Warszawa 2023, Legalis/el. [Google Scholar]
  72. Peters Frank, Jacoby Florian (w:) J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen. Buch 1. Allgemeiner Teil. §§ 164–240, red. S. Herrler, Berlin 2019 [Google Scholar]
  73. Pisuliński Jerzy, Hipoteka kaucyjna, Kraków 2002 [Google Scholar]
  74. Postępowanie cywilne w zarysie, red. W. Broniewicz, A. Marciniak., I. Kunicki, Warszawa 2020 [Google Scholar]
  75. Przyborowski Łukasz (w:) Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece (w:) Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu wieczystoksięgowym. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014, LEX/el. [Google Scholar]
  76. Pyziak-Szafnicka Małgorzata, Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995 [Google Scholar]
  77. Pyziak-Szafnicka Małgorzata (w:) System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012 [Google Scholar]
  78. Rachwał Anna (w:) Dochodzenie należności, red. F. Zoll, Kielce 2003 [Google Scholar]
  79. Radwański Zbigniew, Olejniczak Adam, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2020 [Google Scholar]
  80. Redelbach Andrzej, Wronkowska Sławomira, Ziembiński Zygmunt, Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1992 [Google Scholar]
  81. Reichel Hans, Unklagbare Ansprüche, Jherings Jahrbücher für die Dogmatik des bürgerlichen Rechts 1912, Bd. 59 [Google Scholar]
  82. Rembieliński Andrzej (w:) Kodeks cywilny z komentarzem, red. J. Winiarz, Warszawa 1989, t. 1 [Google Scholar]
  83. Resich Zbigniew, Dopuszczalność drogi sądowej w sprawach cywilnych, Warszawa 1962 [Google Scholar]
  84. Riedl Krzysztof, Zobowiązania naturalne (niezupełne) w polskim prawie cywilnym (rozprawa doktorska), Warszawa 2020 [Google Scholar]
  85. Riedl Krzysztof, Zobowiązania naturalne (niezupełne) w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  86. Riehm Thomas, Rechtsgrund – Pflicht – Anspruch. Zur Dogmatik des Schuldverhältnisses (w:) Privatrechtsdogmatik im 21. Jahrhundert Festschrift für Claus-Wilhelm Canaris zum 80. Geburtstag, H.C. Grigoleit, J. Petersen (Hrsg.), Berlin 2017 [Google Scholar]
  87. Romani Anne-Marie, Enrichissement injustifié, Dalloz 2018 [Google Scholar]
  88. Roth Herbert, Die Einrede des Burgerlichen Rechts, München 1988 [Google Scholar]
  89. Schaller Jean-Marc, Einwendungen und Einreden im schweizerischen Schuldrecht, Zürich 2010 [Google Scholar]
  90. Schulze Götz, Die Naturalobligation. Rechtsfgur und Instrument des Rechtsverkehrs einst und heute – zugleich Grundlegung einer zivilrechtlichen Forderungslehre, Tübingen 2008 [Google Scholar]
  91. Siedlecki Władysław, Prawo procesowe cywilne a prawo cywilne materialne, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1969/3–4 [Google Scholar]
  92. Siedlecki Władysław, Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1966 [Google Scholar]
  93. Sobolewski Przemysław (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  94. Somerstein Natan, Rola zobowiązania moralnego w nowoczesnej cywilistyce, Lwów 1934 [Google Scholar]
  95. Stech Jürgen, Unklagbare Ansprüche im heutigen Recht, Zeitschrift für Zivilprozeß 1964/3–4 [Google Scholar]
  96. Stobienia Jan, Realizacja wierzytelności wierzycieli spadkodawcy w prawie polskim, Warszawa 1981 [Google Scholar]
  97. Strugała Radosław (w:) Zobowiązania. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Tom I. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  98. Szpunar Adam, Uwagi o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, „Rejent” 2002/10 [Google Scholar]
  99. Szpunar Adam, Z problematyki przedawnienia roszczeń majątkowych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1974/3 [Google Scholar]
  100. Till Ernest, Polskie prawo zobowiązań (część ogólna). Projekt wstępny z motywami, Lwów 1923 [Google Scholar]
  101. Trzaskowski Roman (w:) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 2 (art. 56–125), red. J. Gudowski, LEX 2021 [Google Scholar]
  102. von Gierke Otto, Deutsches Privatrecht. Dritter Band: Schuldrecht, Berlin 1917 [Google Scholar]
  103. von Tuhr Andreas, Der Allgemeine Teil des Deutschen Bürgerlichen Rechts. Erster Band. Allgemeine Lehren und Personenrecht, Berlin 1957 [Google Scholar]
  104. Wandelstein Christoph, Pflicht und Anspruch. Zugleich ein Beitrag zur Bedeutung subjektiver Rechte im Privatrecht, Tübingen 2021 [Google Scholar]
  105. Weller Marc-Philippe, Die Struktur des Erfüllungsanspruchs im BGB, common law und DCFR– ein kritischer Vergleich, „Juristen Zeitung” 2008/15–16 [Google Scholar]
  106. Wielgus Kamil, Nowelizacja instytucji przedawnienia w polskim kodeksie cywilnym z 13.04.2018 r. – analiza prawna, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2019/2 [Google Scholar]
  107. Wilejczyk Magdalena (w:) Zobowiązania. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Tom I. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022, Legalis/el. [Google Scholar]
  108. Windscheid Bernhard, Die Actio des römischen Civilrechts vom Standpunkte des heutigen Rechts, Düsseldorf 1856 [Google Scholar]
  109. Wiśniewski Tadeusz, Prawo zatrzymania w kodeksie cywilnym, Warszawa 1999 [Google Scholar]
  110. Witz Claude, Fasc. unique : DROIT DE GAGE GÉNÉRAL (w:) JurisClasseur Civil Code, Lexis 360.fr 2016 [Google Scholar]
  111. Wolak Grzegorz, Ochrona wierzyciela na podstawie art. 59 KC – glosa – IV CSKP 33/21, „Monitor Prawniczy” 2023/1 [Google Scholar]
  112. Zimmermann Reinhard, Comperative Foundations of a European Law of Set-Off and Prescription, Cambridge University Press 2004 [Google Scholar]
  113. Zoll Fryderyk, Bezskuteczność względna (ius ad rem) (w:) Kazusy z prawa cywilnego z rozwiązaniami, red. J. Pisuliński, Warszawa 1997 [Google Scholar]
  114. Zoll Fryderyk (w:) System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018 [Google Scholar]
  115. Zrałek Jacek, Przedawnienie roszczeń w polskim prawie cywilnym – szkic prawnoporównawczy (w:) Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005 [Google Scholar]
  116. Zrałek Jacek, Przedawnienie w międzynarodowym obrocie handlowym, Kraków 2005 [Google Scholar]