Abstract
The article’s subject discusses Stefan Wyszyński’s personalist concept of Christians’ involvement in culture. In this context, the author’s attention was drawn to how the extent to which personalist’s main assumptions may constitute the basis for shaping culture, especially regarding contemporary (post)-modern cultural reality? The analysis of culture carried out in the above article presents the discussed issues in terms of a calling addressed to every human being. Placing it with the „realities of earthly life” emphasizes that in creative cultural activity, one should see the proper way of realizing the fullness of the human personality in the temporal and supernatural dimensions. Moreover, highlighting such elements as the human person, family, Nation, state, the international community, culture, economy, and politics understood in an integral way, as well as the Church proclaiming the universal message of salvation, the personalist concept of culture displays a praxeological character, rooted in a particular human existence and oriented towards the creative-saving dimension of human life. Therefore, it allows not only the explicit inclusion of the human person in the current of civilization-cultural changes but also admits a person to discover the right place in the dynamically transforming realities of the modern world.
Literaturhinweise
Bibliografia
Bartnik Cz.S., „Osoba” w filozofii i teologii, Lublin: Wydawnictwo Standruk 2017.
Bartnik Cz.S., Chrześcijańska pedagogia narodowa według Stefana Wyszyńskiego, w: tenże, Polska teologia narodu, Lublin: TN KUL 1988, 183–242.
Bartnik Cz.S., Hermeneutyka personalistyczna, Lublin: WN KUL 1993.
Bartnik Cz.S., Personalizm, Lublin: WN KUL 2008.
Bartnik Cz.S., Bóg i ateizm, Lublin: Wydawnictwo Standruk 2002.
Bartnik Cz.S., Teologia kultury, Lublin: Wydawnictwo Standruk 1999.
Bartnik Cz.S., Zarys myśli teologicznej Kardynała Wyszyńskiego, Ateneum Kapłańskie 73 (1981), t. 97, 224–228.
Celej J.Z., Kultura chrześcijańska duszą narodu w nauczaniu Prymasa Stefana Wyszyńskiego, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek, 1995.
Dziuba A.F., Humanizująca funkcja kultury, Z nauczania kardynała Stefana Wyszyńskiego Prymasa Polski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2013.
Evdekimov P., Prawosławie, Warszawa: PAX 1964.
Ficek R., (Post-) Modernity and Christian Culture: In the Context of the Personalism of Stefan Cardinal Wyszyński, Roczniki Kulturoznawcze 11 (2020), 49–89.
Ficek R., Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland, Toruń 2020.
Ficek R., Mariological Dimension of the Theological and Pastoral Concepts of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland, Studia Sandomierskie 27 (2020), 229–249.
Ficek R., Moral Renewal as a Socio-Religious Imperative and the Destructive Actions of an Oppressive Totalitarian State: in the Context of Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept of Social Life, Roczniki Teologiczne 67 (2020) z. 5, 39–61.
Karczewska J., Wychowanie chrześcijańskie w ujęciu Stefana Kunowskiego, (masz. pracy doktorskiej, Archiwum KUL) Lublin 2006.
Kiereś H., Postmodernizm: rzeczywistość czy kreacja, w: Poznanie bytów, czy ustalenie sensów? Zadania współczesnej metafizyki, red. A. Maryniarczyk, M. J. Gądek, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2016, 175–190.
Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: http://ptm.rel.pl/czytelnia/dokumenty/dokumenty-soborowe/soborwatykanski-ii/141-konstytucja-duszpasterska-o-kosciele-w-swiecie-wspolczesnym-gaudium-et-spes.html (akces: 1 maj 2021).
Kowalczyk S., Filozofia kultury, Lublin: Wydawnictwo KUL 2005.
Kowalczyk S., Zarys filozofii człowieka, Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne 1990.
Młotek A., Polski etos narodowy: zalety i wady Polaków, Chrześcijanin w świecie 12 (1980), 269–289.
Rusecki M., Istota i geneza religii, Warszawa: Wydawnictwo Verbinum 1989.
Wyszyński S., Aby byli jedno. Słowo ekumeniczne 27.01.1966, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 271–276.
Wyszyński S., Abyście byli synami światłości. Do naukowców Warszawy 21.03.1959, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 123–128.
Wyszyński S., Apel Prymasa Polski. Jasna Góra 3.05.1965, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, t. 20, 226–248.
Wyszyński S., Apel Synodu w obronie praw człowieka. Po powrocie z Synodu Biskupów, Warszawa 26 I 1975, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981. Warszawa 1990, 619–627.
Wyszyński S., Ars longa…, Jasna Góra 5.12.1971, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 192–201.
Wyszyński S., Bezcenna wartość ludzkiego życia, Jasna Góra 2.12.1956, w: S. Wyszyński, Prymas Polski w obronie życia, t. 1, Warszawa: ODISS, 1982, 22–30.
Wyszyński S., Bóg-Człowiekiem, aby człowiek był… Bogiem. Do inteligencji katolickiej. Warszawa–Miodowa 14.01.1970, w: S. Wyszyński, „Idzie nowych ludzi plemię…”. Wybór przemówień i rozważań, Poznań–Warszawa: Pallotinum 1973, 46–50.
Wyszyński S., Budowanie Wrocławia z żywych i wybranych kamieni. Wrocław – kościół Świętego Wojciecha 15.10.1966, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 101–108.
Wyszyński S., Człowiek współczesny musi być świętym, jeśli nie ma stać się zbrodniarzem. Ołtarzew 2.09.1980, w: tenże, Kościół w służbie Narodu, 32–36.
Wyszyński S., Do artystów scen warszawskich. Warszawa. Dom Arcybiskupów 10.01.1971, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 174–181.
Wyszyński S., Do rodziców katolickich w sprawie religijnego wychowania dzieci i młodzieży. Gniezno 15.08.1951, w: S. Wyszyński, Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, Paris: Editions du Dialogue, 1975, 207–211.
Wyszyński S., Do uczestniczek zjazdu pielęgniarek. Warszawa–Wawer 30.12.1956, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, t. 1, 337–342.
Wyszyński S., Dziwny to kraj – Polska. Żerków 1.09.1968, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 126–134.
Wyszyński S., Ewangelia pierwszym manifestem wyzwolenia człowieka. Warszawa, Miodowa 7.09.1980, w: tenże, Kościół w służbie Narodu, 40–43.
Wyszyński S., Głos biskupów polskich w obronie zagrożonego bytu Narodu. Warszawa 28.01.1971, w: S. Wyszyński, Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, Paris: Editions du Dialogue, 1975, 623–628.
Wyszyński S., Harmonia Bożo-ludzka w Polsce. Bazylika archikatedralna w Warszawie 6.01.1980, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 930–938.
Wyszyński S., Homo Dei, I kazanie świętokrzyskie 13.01.1974, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, Warszawa: ODiSS, 1990, 574–580.
Wyszyński S., Homo oeconomicus, II kazanie świętokrzyskie 20.01.1974, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 581–588.
Wyszyński S., Homo politicus, III kazanie świętokrzyskie 27.01.1974, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 589–596.
Wyszyński S., In principio erat Verbum… W 600-lecie powstania Uniwersytetu Jagiellońskiego, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 56–68.
Wyszyński S., Kamienie węgielne budowane na górach świętych. Na Jasnej Górze po powrocie z uwięzienia (2.11.1956), w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981. Warszawa 1990, 62–67.
Wyszyński S., Konstytucja Pastoralna o obecności Kościoła w świecie współczesnym. Warszawa – bazylika św. Jana 20.03.1966, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, (t. 1–67), Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, t. 23, 103–124.
Wyszyński S., Kościół w obliczu nowej siły społecznej. Warszawa 21.05.1968, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, t. 28, 429–435.
Wyszyński S., Kościół wspólnototwórczy. Warszawa–Miodowa 4.08.1970, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. XXXIV, 145–156.
Wyszyński S., Królowi królów… Kraków – katedra na Wawelu 18.10.1973, w: tenże. Z rozważań nad kulturą, 214).
Wyszyński S., Krzyż stał się nam bramą. 20-lecie wznowienia pracy na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Lublin 7.06.1964, w: tenże, Z rozważań nad kulturą ojczystą, 35–46. S. Wyszyński, Kształtowanie kultury społeczno-katolickiej w Polsce, Do prawników 15.01.1971, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 436–444.
Wyszyński S., List pasterski o społecznej krucjacie miłości. Warszawa – Wielki Post 1967, w: Listy pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, Paris: Editions du Dialogue, 1975, 537–552.
Wyszyński S., List wielkopostny do duchowieństwa i wiernych. Gniezno 2.02.1965, w: tenże, Listy pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, 571–581.
Wyszyński S., Miasto nieujarzmione śpiewa. Warszawa – archikatedra św. Jana 24.06.1966, w: tenże. Z rozważań nad kulturą, 92–100.
Wyszyński S., Miłość i sprawiedliwość społeczna. Rozważania społeczne, Poznań: Pallotinum 1993.
Wyszyński S., Miłość na co dzień. Rozważania, Poznań: Pallotinum, 1980.
Wyszyński S., Myśli przewodnie roku życia. Warszawa 7.05.1958, w: tenże, Prymas Polski w obronie życia, cz. 1, Warszawa: ODISS, 1982, 38–49.
Wyszyński S., Na niwie wypalonej ogniem wsiejcie nowe. Do młodzieży akademickiej we Wrocławiu 2.06.1957, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 87).
Wyszyński S., Na niwie wypalonej ogniem, 86–90.
Wyszyński S., Najważniejszą wartością na świecie jest człowiek, Do delegacji NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze 19.10.1980, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 960–965.
Wyszyński S., Nauczycielu prawdomówny! Do nauczycieli Warszawy 6.11.1960, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 168–173.
Wyszyński S., Nie oczekujemy życia łatwego, Podczas ingresu do katedry lubelskiej 26.05.1946, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981. Warszawa 1990, 9–13.
Wyszyński S., O katolickiej woli życia. List pasterski na Wielkanoc 1947, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981. Warszawa: ODISS 1990, 29–40.
Wyszyński S., O nowym człowieku w Jezusie Chrystusie. Jasna Góra 3.05.1964, w: tenże, Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, Paris: Editions du Dialogue, 1975, 348–353.
Wyszyński S., O zagrożeniu moralności narodu. List pasterski na wielki post 1968, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981. Warszawa 1990, 343–352.
Wyszyński S., Obowiązek obrony kultury narodowej. Na zakończenie III Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej w Warszawie 30.04.1977, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 769–772.
Wyszyński S., Odpowiedzialność – obowiązki–prawa w życiu narodu, Podczas uroczystości Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze 26.08.1980, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 948–954.
Wyszyński S., Płock – Czerwińsk – Grunwald – Konstancja – Jasna Góra. Płock–katedra 12.11.1966, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 109–117.
Wyszyński S., Pokój jest dziełem sprawiedliwości. Na Boże Narodzenie 25.12.1972, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 524–528.
Wyszyński S., Postulaty duszpasterskie wobec budownictwa sakralnego. Warszawa 8.11.1957, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, t. 3, 188–196.
Wyszyński S., Postulaty duszpasterskie wobec budownictwa sakralnego. Warszawa 8.11.1957, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, t. 3, 189.
Wyszyński S., Postulaty duszpasterskie wobec budownictwa sakralnego. Warszawa 8.11.1957, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, t. 3, 188–196.
Wyszyński S., Problemy życia społecznego w Polsce. Do duszpasterzy młodzieży męskiej 29 XII 1975, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981. Warszawa 1990, 669–675.
Wyszyński S., Res sacra homo. Podczas jubileuszu świętego Wincentego á Paulo w Krakowie 27.09.1960, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 150–156.
Wyszyński S., Rodzina – Naród – społeczeństwo, Kazanie świętokrzyskie 18.01.1976, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 686–693.
Wyszyński S., Sapere ausuris…! Z okazji 200 rocznicy śmierci księdza Stanisława Konarskiego. Warszawa 21.04.1974, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 606–611.
Wyszyński S., Słowo duszpasterskie na Uroczystość Świętej Rodziny. 8.01.1967, w: tenże, Listy pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, 531–534.
Wyszyński S., Słowo pasterskie na tysiąclecie chrztu Polski. O przygotowaniu do odnowienia przyrzeczeń chrztu w wielką sobotę. Gniezno 27.02.1966, w: tenże, Listy pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, 504–509.
Wyszyński S., Słowo Prymasa do najwierniejszego Grodu Poznańskiego. Poznań 19.03.1958, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, t. 4, 85–94.
Wyszyński S., Społeczność przyrodzona i nadprzyrodzona. II Konferencja Akademicka. Warszawa – kościół św. Anny 16.02.1957, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. II, 57–79.
Wyszyński S., Społeczność przyrodzona i nadprzyrodzona. II Konferencja Akademicka. Warszawa – kościół św. Anny 16.02.1957, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, t. 2, 57–79.
Wyszyński S., Sumienie prawe u podstaw odnowy życia narodowego, Poznań: Pallotinum 1981.
Wyszyński S., Sumienie prawe u podstaw odnowy życia narodowego. Do wiernych w archikatedrze warszawskiej 6.01.1981, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, Warszawa: ODiSS, 1990, 986–994.
Wyszyński S., Tajemnica mojej ufności. Z przemówień do diecezjalnych i zakonnych kapłanów zgromadzonych, by złożyć życzenia świąteczne Prymasowi Polski. Warszawa 23.12.1979, w: tenże, Prymas Tysiąclecia, 101.
Wyszyński S., U stóp Matki Słowa Wcielonego, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne, 1946–1981, 111–115.
Wyszyński S., Vratislavia – wróciła sława. Wrocław 31.08.1965, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 70.
Wyszyński S., W obronie życia nie narodzonych. Komańcza – wrzesień 1956, w: tenże, Prymas Polski w obronie życia, cz. 1, 2–15.
Wyszyński S., W słodkim jarzmie miłości. Warszawa 1.06.1967, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, t. 26, 378–399.
Wyszyński S., Z kurzem krwi bratniej…, Warszawa – kościół św. Krzyża 27.01.1963, w: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, 201–207.
Wyszyński S., Z przemówienia do duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego zgromadzonego, aby złożyć życzenia imieninowe ks. kard. Stefanowi Wyszyńskiemu. Warszawa 2.08.1980, w: tenże, Prymas Tysiąclecia, 103–111.
Wyszyński S., Zadania i środki oddziaływania Kościoła w Polsce w zakresie kształtowania kultury społeczno-katolickiej. Warszawa – kościół św. Anny 15.01.1971, w: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, (t. 1–47), Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, t. 36, 56–71.
Wyszyński S., Zaszczytna służba Słowu. Warszawa – Miodowa 8.10.1956, w: tenże, Z rozważań nad kulturą, 266–271.
Downloads
Keine Nutzungsdaten vorhanden.
