Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Nr 7 (2024)

Artykuły

Czy zmiana trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia osiągnęła zamierzony skutek?

  • Jan Widacki
  • Anna Szuba-Boroń
DOI: https://doi.org/10.54383/0031-0344.2024.07.3  [Google Scholar]
Opublikowane: 04.09.2024

Abstrakt

W artykule omówiono także istotę instytucji „ścigania na wniosek pokrzywdzonego” oraz uzasadnienie jej wprowadzenia. Następnie dokonano oceny skutków zmiany trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia z perspektywy 8 lat od czasu jej wprowadzenia (w 2014 roku ściganie na wniosek osoby pokrzywdzonej zmieniono na tryb ścigania z urzędu). Zasadność tej zmiany była szeroko dyskutowana w literaturze prawniczej. Konieczność takiej zmiany uzasadniano głównie zwiększeniem ochrony interesu kobiet w postępowaniu i spowodowaniem większej ujawnialności tych przestępstw, a więc zmniejszeniem ciemnej liczby zgwałceń. Zakładano, że tryb ścigania zgwałceń na wniosek osoby pokrzywdzonej powstrzymuje pokrzywdzone od zgłaszania o tego rodzaju przestępstwach. Zatem zmiana trybu ścigania, rezygnacja z trybu ścigania na wniosek pokrzywdzonych, skutkować będzie większą liczbą zgłoszeń, a tym samym zmniejszy się ciemna liczba zgwałceń. Analiza danych statystycznych wykazuje, że zmiana trybu ścigania w żaden sposób nie wpłynęła na liczbę stwierdzanych przestępstw zgwałcenia, która systematycznie maleje. Fakt, że począwszy od 2005 roku wszczyna się znacznie więcej postępowań, niż później stwierdza przestępstw zgwałcenia, czyli systematycznie rośnie liczba spraw umorzonych z powodu niestwierdzenia przestępstwa, świadczy być może o zmianie polityki ścigania lub o łatwiejszym podejmowaniu decyzji o zgłoszeniu zgwałcenia. Fakt, że zjawisko to zostało zapoczątkowane już w 2005 roku, świadczy o tym, że nie była to konsekwencja nowelizacji i zmiany trybu ścigania.

Bibliografia

  1. Amir Menechem, Victim Precipitated Forcible Rape, „The Journal of Criminal Law, Criminology, and Police Science” 1967, Vol. 58, No. 4 (Dec., 1967), s. 493–502 Andrejew Igor, Świda Witold, Wolter Władysław, Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1971 DOI: https://doi.org/10.2307/1141908 [Google Scholar]
  2. Bafia Jerzy, Mioduski Kryspin, Siewierski Mieczysław, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1977 [Google Scholar]
  3. Berent Marcin, Filar Marian, Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (w:) Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2014 [Google Scholar]
  4. Bielski Marek, Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (w:) Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117–277 k.k., red. A. Zoll, Warszawa 2013 Bieńkowska Ewa, Mazowiecka Lidia, Prawa ofiar przestępstw, Warszawa 2009 Budyn-Kulik Magdalena, Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (w:) Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Art. 117–221, red. M. Królikowski, [Google Scholar]
  5. R. Zawłocki, Warszawa 2013 [Google Scholar]
  6. Budyn-Kulik Magdalena, Zmiana trybu ścigania zgwałcenia – wołanie na puszczy, „Palestra” 2014/1–2 [Google Scholar]
  7. Chodorowska Anna, Przestępstwo zgwałcenia na przestrzeni lat w polskim prawie karnym (w:) Idee nowelizacji kodeksu karnego, red. M. Lubelski, R. Pawlik, A. Strzelec, Kraków 2014 [Google Scholar]
  8. Cieślak Marian, O ściganiu na wniosek w obowiązującym polskim prawie, „Państwo i Prawo” 1973/1 [Google Scholar]
  9. Grajewski Jan, Ściganie na wniosek pokrzywdzonego w świetle projektów kodyfikacji prawa karnego, „Państwo i Prawo” 1992/6, s. 57–58 [Google Scholar]
  10. Grzegorczyk Tomasz, Tylman Janusz, Polskie postępowanie karne, Warszawa 2005, s. 111–113, 128 [Google Scholar]
  11. Hanausek Tadeusz, Marek Zdzisław, Widacki Jan, Zgwałcenia, Warszawa 1976 Jasiński Wojciech, Uwagi o trybie ścigania przestępstwa zgwałcenia, „Prokuratura i Prawo” 2014/1 [Google Scholar]
  12. Kodeks karny. Część szczególna, t. 1, Komentarz do art. 117–221, red. A. Wąsek, Warszawa 2006 [Google Scholar]
  13. Kolińska Ewa, Tryb ścigania przestępstwa zgwałcenia – problem wtórnej wiktymizacji i związanej z nią możliwości cofnięcia wniosku, „Jurysta” 2003/7–8 [Google Scholar]
  14. Krzymuski Edmund, System prawa karnego ze stanowiska nauki trzech kodeksów obowiązujących w Polsce, Kraków 1921 [Google Scholar]
  15. Kudrelek Jan, Lisiecki Mirosław, Tryb ścigania przestępstwa zgwałcenia, „Przegląd Policyjny” 2000/3–4 [Google Scholar]
  16. Leszczyński Juliusz, Przestępstwo zgwałcenia w Polsce, Warszawa 1973 [Google Scholar]
  17. Lipczyńska Maria, Wniosek o ściganie w sprawach o przestępstwo zgwałcenia w świetle ustawy i praktyki, „Palestra” 1973/11 [Google Scholar]
  18. Łojkowska Małgorzata, Sytuacja ofiar przemocy seksualnej w postępowaniu karnym [Google Scholar]
  19. (w:) Dość milczenia. Przemoc seksualna wobec kobiet i problem gwałtu w Polsce, red. J. Piotrowska, A. Synakiewicz, Warszawa 2011 [Google Scholar]
  20. Macdonald John M., The Rape – Offenders and their victims, Ch. Thomas Publ. Springfield 1971 [Google Scholar]
  21. Makarewicz Juliusz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932 [Google Scholar]
  22. Marek Andrzej, Prawo karne, Warszawa 2003 [Google Scholar]
  23. Mozgawa Marek, Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (w:) [Google Scholar]
  24. Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2014 [Google Scholar]
  25. Mozgawa-Saj Marta, Z problematyki trybów ścigania, „Prawo w działaniu. Sprawy karne” 2020, t. 41, s. 120, 121 DOI: https://doi.org/10.32041/PWD.4107 [Google Scholar]
  26. Pietryka Artur, Ściganie przestępstwa zgwałcenia. Aspekty dogmatyczne i praktyczne, Warszawa 2023 [Google Scholar]
  27. Piotrowski Marcin, Krytycznie o trybie ścigania przestępstwa zgwałcenia, „Palestra” 2016/6, s. 27 [Google Scholar]
  28. Płatek Monika, Kryminologiczno-epistemologiczne i genderowe aspekty przestępstwa zgwałcenia, „Archiwum Kryminologii” 2010, t. XXXII, s. 345–377 DOI: https://doi.org/10.7420/AK2010K [Google Scholar]
  29. Pracki Henryk, Czy zgwałcenie powinno pozostać przestępstwem ściganym na wniosek pokrzywdzonego?, „Problemy Praworządności” 1981/8–9 [Google Scholar]
  30. Sidor Gabriela, Przestępstwo z urzędu – ścigane z urzędu czy na wniosek?, „Studia Iuridica Lublinensia” 2013, t. 20 [Google Scholar]
  31. Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego, s. 10–11, druk nr 532 [www.sejm.gov.pl] [Google Scholar]
  32. Waltoś Stanisław, Hofmański Piotr, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2013 [Google Scholar]
  33. Warylewski Jarosław, Przestępstwa seksualne, Gdańsk 2001 [Google Scholar]
  34. Widacki Jan, Cempura Aleksandra, Przybycień Michał, Przestępstwo zgwałcenia [Google Scholar]
  35. i jego ściganie po ostatniej nowelizacji Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego, [Google Scholar]
  36. „Palestra” 2014/9 [Google Scholar]
  37. Widacki Jan, Dadak Wojciech, Grzyb Magdalena, Szuba-Boroń Anna, Kryminologia. Zarys systemu, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  38. Widacki Jan, Szuba-Boroń Anna, Przestępstwo zgwałcenia w Polsce w latach 1999– 2017, „Archiwum Kryminologii” 2019, T. XLI, nr 2, s. 253–285 DOI: https://doi.org/10.7420/AK2019R [Google Scholar]
  39. Zielińska Ewa, Wnioskowy tryb ścigania w przypadku przestępstwa zgwałcenia: ochrona ofiar czy przyzwolenie na bezkarność sprawców i bezczynność systemu wymiaru sprawiedliwości (w:) Nauki penalne wobec problemów współczesnej przestępczości. [Google Scholar]
  40. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Gaberlego, red. K. Krajewski, Warszawa 2007 [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.