Abstrakt
W polskim prawie istnieją od kilku dekad konkretne normy dotyczące zasad wyrażania przez małoletnich zgody na udzielenie im świadczenia o zdrowotnym charakterze. Coraz powszechniej wiadomo, że małoletni dopiero od pewnego momentu swojego życia może współuczestniczyć w procesie podejmowania decyzji klinicznych dotyczących jego osoby. W przeważającej większości przypadków
to rodzice dziecka lub jego opiekun prawny wyrażają zgodę na diagnozę i terapię młodego pacjenta. Wspomniany tutaj małoletni dołącza do grona decydentów dopiero w momencie, w którym ukończy 16. rok życia.
Od pewnego czasu coraz głośniej w dyskusjach prawno-społecznych wskazuje się na konieczność modyfikacji tego stanu. Z jednej strony podkreśla się wagę poszanowania praw dziecka, które w licznych sytuacjach pozbawione zostaje realnego wpływu na swoją sytuację. Z drugiej zaś perspektywy nie sposób dostrzec swoistego paradoksu. Mowa tutaj o stanie, w którym polski ustawodawca pozwala dzieciom w wyjątkowych sytuacjach na współdecydowanie o swoim stanie zdrowia (np. procedura eksperymentu medycznego). W sytuacjach – wydawałoby się – bardziej codziennych (np. wizyta u dentysty) dziecko najczęściej nie jest pytane o zgodę na leczenie.
Wątek ten nabiera jeszcze wyraźniejszego znaczenia w ramach psychiatrycznego systemu ochrony zdrowia dzieci i młodzieży. Lecząc zaburzenia psychiczne młodych pacjentów, nie można pominąć ich zdania, które odnosi się do medycznej procedury. Bez akceptacji z ich strony np. psychoterapia w zasadzie nie zaistnieje. Być może zatem doszliśmy do sytuacji, w której znane nam standardy stosowania zgody kumulatywnej powinny ulec zmianie? Na pytanie to podjęta zostanie próba udzielenia odpowiedzi w poniższym artykule.
Bibliografia
- Babiuch Helena, Zakres praw rodziców do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2014/13 [Google Scholar]
- Beauchamps Tom, Childress James, Zasady etyki medycznej, Warszawa 1996 [Google Scholar]
- Filarski Tomasz, Sroka Tomasz, Zrozumieć prawa pacjenta, Warszawa 2013 [Google Scholar]
- Górski Jacek, RPO: dzieci do 16. roku życia powinny móc decydować o swoim leczeniu, Prawo.pl, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/rpo-dzieci-do-16-roku-zycia-powinny-moc-decydowac-o-swoim-leczeniu,32329.html [Google Scholar]
- Karkowska Dorota, Ustawa o prawach pacjenta i rzeczniku Praw Pacjenta, Warszawa 2010 [Google Scholar]
- Kmieciak Błażej, Prawa dziecka jako pacjenta, Warszawa 2016 [Google Scholar]
- Kmieciak Błażej, Prawa pacjenta i ich ochrona. Studium socjologiczne, Lublin 2014 [Google Scholar]
- Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996 [Google Scholar]
- „Nie pozwólcie nam umierać!”. Projekt ustawy o ochronie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2024, https://brpd.gov.pl/2024/10/10/nie-pozwolcie-nam-umierac-projekt-ustawy-o-ochronie-zdrowia-psychicznego-dzieci-i-mlodziezy/ [Google Scholar]
- Pieniążek Antoni, Stefaniuk Magdalena, Socjologia prawa – zarys wykładu, Kraków 2003, [Google Scholar]
- Pierwszy Raport Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, Warszawa 2021 [Google Scholar]
- Projekt ustawy o zmianie ustawy – o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2024 [Google Scholar]
- Puk Michał, Kompetencje przedstawiciela ustawowego do wyrażania zgody na interwencję medyczną wobec pacjenta małoletniego, „Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM” 2014/4 [Google Scholar]
- Skończysz 16 lat, powiesz, jak chcesz być leczony, „tvn24”, źródło: https://tvn24.pl/polska/skonczysz-16-lat-powiesz-jak-chcesz-byc-leczony-ra187140-ls3535663 [Google Scholar]
- Sojka Anna, Bez mojej zgody, „Imago” 2012/6 [Google Scholar]
- Syroka-Marczewska Katarzyna, Prawa dziecka jako pacjenta, „Czasopismo Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych” 2013/12 [Google Scholar]
- Szymańska Katarzyna, Świat wartości bez dystansu, „Filmosfera”, https://filmosfera.pl/recenzja/2349 [Google Scholar]
- Śliwka Marcin, Prawa pacjenta w prawie polskim na tle prawnoporównawczym, Toruń 2010 [Google Scholar]
- Więckiewicz Karolina, Nastolatki u lekarza: Analiza prawna przepisów regulujących zasady dotyczące wizyt osób małoletnich u lekarza, możliwości otrzymywania świadczeń zdrowotnych oraz ograniczeń w dostępie do nich ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu zdrowia reprodukcyjnego oraz seksualności, http://www.federa.org.pl/dokumenty_pdf/lewe/NASTOLATKI_U_LEKARZA.pdf [Google Scholar]
- Wołoszyn-Cichocka Agnieszka, Prawo pacjenta – dziecka do wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego, „Studia prawnicze KUL” 2018/4 [Google Scholar]
Downloads
Download data is not yet available.
