Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Nr 9 (2023)

Artykuły

Repatriacja zwłok i szczątków ludzkich jako problem prawa dziedzictwa kulturowego

  • Natalia Lichwa
  • Piotr Stec
Opublikowane: 05.02.2024

Abstrakt

The paper analyses the legal issues connected with human remains in museum collections. In the case of these particular exhibits, it is necessary to reconcile the interests of the communities to which the deceased whose remains are displayed belonged with the need to protect cultural heritage, and with the freedom of scientific research. The text examines methods of repatriating remains from museums to their countries of origin, identifies issues arising from the potential repatriation of remains from Polish museums, and proposes courses of action towards establishing repatriation rules for remains that may be located within the territory of Poland.

Bibliografia

  1. Abdulahi Safia, Cornell Returns Ancestral Remains to Oneida Nation, „Inside Higher Education”, https://www.insidehighered.com/quicktakes/2023/02/23/cornell-returns-ancestral-remains-oneida-nation?fbclid=IwAR3E9YdA9vLgh6dXoolnHO6KKdkkmWMoumznuWRY_JzawmsIypUm3tghq9w, dostęp: 12.06.2023 r. [Google Scholar]
  2. Aly Götz, Chroust Peter, Pross Christian, Cleansing the Fatherland, Nazi medicine and racial hygiene, The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1994 [Google Scholar]
  3. Code of Ethics – World Archaeological Congress, https://worldarch.org/code-of-ethics/, dostęp: 10.06.2023 r. [Google Scholar]
  4. Dockrill Peter, The Skeleton of Infamous Nazi Doctor Josef Mengele Is Now a Teaching Aid For Medical Students, „ScienceAlert”, https://www.sciencealert.com/the-skeleton-of-infamous-nazi-doctor-josef-mengele-is-now-a-teaching-aid-for-medical-students, [Google Scholar]
  5. 01.2017 r., dostęp: 4.06.2023 r. [Google Scholar]
  6. Dziuban Zuzanna, Muzeum-cmentarz. Kilka uwag o (infra)strukturalnej przemocy, „Teksty Drugie”, 2020, t. 4, DOI: 10.18318/td.2020.4.5 [Google Scholar]
  7. Efforts to Protect and Repatriate Native American Cultural Items and Human Remains | U.S. GAO, https://www.gao.gov/blog/efforts-protect-and-repatriate-native-american-cultural-items-and-human-remains, dostęp: 12.06.2023 r. [Google Scholar]
  8. Elon Amos, Death for Sale: Masks, an Attempt about Shoah, New York Review of Books, November 20, 1997 [Google Scholar]
  9. Fiejdasz-Buczek Lidia, Pojęcie relikwii oraz kanoniczne rozpoznanie, przeniesienie i konserwacja doczesnych szczątek sług Bożych według instrukcji Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych z 8.12.2017 roku, DOI: 10.18290/rnp.2018.28.3-12 [Google Scholar]
  10. Garsha Jeremiah, Expanding Vergangenheitsbewältigung? German Repatriation of Colonial Artefacts and Human Remains, DOI: 10.1080/14623528.2019.1633791 [Google Scholar]
  11. Gombin Krzysztof, Pośmiertne peregrynacje Stanisława I Leszczyńskiego. Z dziejów poglądów na szczątki królewskie jako pamiątkę narodową i obiekt muzealny, „Roczniki Humanistyczne” 2000/4 [Google Scholar]
  12. Hildebrandt Sabine, Redies Christoph, Anatomie im Nationalsozialismus, „Deutsche Arzteblatt” 2012/109 [Google Scholar]
  13. Horst Christoph, Hagens Rurik, Sora Constantin-Mircea, Henry Robert, History and development of plastination techniques, „Anatomia, Histologia, Embryologia” 2019/6, DOI: 10.1111/ahe.12497 [Google Scholar]
  14. https://www.abc.net.au/news/anna-kelsey-sugg/9833124, https://www.abc.net.au/radionational/marc-fennell/3010492, Sarah Baartman was taken from her home in South Africa and sold as a „freak show”. This is how she returned, „ABC News” 2021, https://www.abc.net.au/news/2021-11-17/stuff-the-british-stole-sarah-baartman-south-africa-london/100568276 [Google Scholar]
  15. Jaffe Logan, Hudetz Mary, Ngu Ash, Brewer Graham Lee, America’s Biggest Museums Fail to Return Native American Human Remains, „ProPublica”, https://www.propublica.org/article/repatriation-nagpra-museums-human-remains, 11.01.2023 r., dostęp: 12.06.2023 r. [Google Scholar]
  16. Jagielska-Burduk Alicja, Cultural Heritage Forms: Legal Challenges (w:) Cultural Heritage as a Legal Hybrid, Cham 2022 [Google Scholar]
  17. Keenan Thomas, Weizman Eyal, Mengele’s skull: the advent of a forensic aesthetics, Berlin 2012 [Google Scholar]
  18. La Vénus hottentote: Entre Barnum et Muséum, red. C. Blanckaert, Publications scientifiques du Muséum 2013 [Google Scholar]
  19. Muzeum Medycyny Sądowej, Katedra i Zakład Medycyny Sądowej – Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych, https://muzeauczelniane.pl/13936-2/, dostęp: 4.06.2023 r. [Google Scholar]
  20. Native American Graves Protection and Repatriation Act (U.S. National Park Service), https://www.nps.gov/subjects/nagpra/index.htm, dostęp: 12.06.2023 r. [Google Scholar]
  21. Nieroba Elżbieta, Eksponowanie szczątków ludzkich w przestrzeni muzealnej, „Kultura Popularna” 2012/4 [Google Scholar]
  22. Noack Thorsten, Anatomical departments in Bavaria and the corpses of executed victims of National Socialism, „Annals of Anatomy – Anatomischer Anzeiger” 2012/3, DOI: 10.1016/j.aanat.2012.02.012 [Google Scholar]
  23. O’Hara Coralie, Repatriation in Practice: A Critical Analysis of the Repatriation of Human Remains in New Zealand Museums, (2012), http://researcharchive.vuw.ac.nz/handle/10063/2415 [Google Scholar]
  24. Olszewski Marian, Straty i martyrologia ludności polskiej w Poznaniu, 1939–1945, Poznań 1973 [Google Scholar]
  25. Osobliwa pamiątka Wrocławia po Aleksandrze Fredrze – WP Wiadomości, https://wiadomosci.wp.pl/osobliwa-pamiatka-wroclawia-po-aleksandrze-fredrze-6027726834254465a, dostęp: 11.06.2023 r. [Google Scholar]
  26. Redies Christoph, Fröber Rosemarie, Viebig Michael, Zimmermann Susanne, Dead bodies for the anatomical institute in the Third Reich: An investigation at the University of Jena, „Annals of Anatomy – Anatomischer Anzeiger” 2012/3, DOI: 10.1016/j.aanat.2011.12.004 [Google Scholar]
  27. Sarah Baartman’s story, „Saartjie Baartman Centre for Women and Children”, http://www.saartjiebaartmancentre.org.za/about-us/saartjie-baartmans-story/, dostęp: 11.06.2023 r. [Google Scholar]
  28. Sprowadzenie szczątków Maurycego Mochnackiego do Polski – Polonia – Portal Gov.pl, „Polonia”, https://www.gov.pl/web/polonia/sprowadzenia-szczatkow-maurycego-mochnackiego-do-polski2, dostęp: 11.06.2023 r. [Google Scholar]
  29. Stec Piotr, The Problem of Restitution of Cultural Goods and Archival Records in Light of the German Treaty on Good Neighbourliness and Friendly Cooperation Breakthrough and challenges: 20 years of the Polish-German Treaty on Good Neighbourliness and Friendly Relations, red. W.M. Góralski, Warszawa 2011 [Google Scholar]
  30. TVP, Eksponaty wiedeńskiego muzeum, 1999, AIPN, BU 1300/63/CD/2 [Google Scholar]
  31. Viebig Michael, „(...) the cadaver can be placed at your disposition here.” – Legal, administrative basis of the transfer of cadavers in the Third Reich, its traces in archival sources, „Annals of Anatomy – Anatomischer Anzeiger” 2012/3, DOI: 10.1016/j.aanat.2012.02.005 [Google Scholar]
  32. Vigneron Sophie, The Repatriation of Human Remains in France: 20 Years of (Mal)practice, „Santander Art. and Culture Law Review” 2020/2, DOI: 10.4467/2450050XSNR.20.022.13025 [Google Scholar]
  33. Wawrzyńczak Aneta, Czaszki Polaków i Żydów oferuję po umówionej cenie, Zbrodnia bez kary – śledztwo dziennikarzy Deutsche Welle, Wirtualnej Polski i Interii ujawnia powojenne kariery zbrodniarzy hitlerowskich, „Obiektyw” 2022 [Google Scholar]
  34. Weindling Paul, „Cleansing” anatomical collections: The politics of removing specimens from anatomical and medical collections 1988–92, „Annals of anatomy – Anatomischer Anzeiger: official organ of the Anatomische Gesellschaft” 2012/3, DOI: 10.1016/j.aanat.2012.02.003 [Google Scholar]
  35. Winkelmann Andreas, Repatriations of human remains from Germany – 1911 to 2019, „Museum and Society” 2020/1, DOI: 10.29311/mas.v18i1.3232 [Google Scholar]
  36. Wiśniewski Robert, The beginnings of the cult of relics, Oxford 2019 [Google Scholar]
  37. Zalasińska Katarzyna, Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: komentarz, Warszawa 2020 [Google Scholar]
  38. Zink Albert, Der Mann aus dem Eis: Neue wissenschaftliche Erkenntnisse über die Gletschermumie Ötzi, „Biologie in unserer Zeit” 2020/6, DOI: 10.1002/biuz.202010719 [Google Scholar]