Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Teka Commission of Legal Sciences Polish Academy of Sciences Branch in Lublin

Vol. 18 No. 1 (2025)

Articles

An Approach to Perjury in Penitential Books in the Light of the Ancient Law

DOI: https://doi.org/10.32084/tkp.9227  [Google Scholar]
Published: 2025-07-31

Abstract

The task of every trial since the dawn of time has been to reach the truth and establish the factual state with a broad explanation of various facts and evidence. One of the important pieces of evidence has always been the testimony of witnesses, but since ancient times they have been approached with a certain amount of caution. This is exemplified by the Code of Hammurabi, which already in its first paragraphs addresses the issue of responsibility for the spoken word, and the Latin maxim Unus testis, nullus testis, describing the rule of evidence law. According to this legal principle, unconfirmed testimony from one witness should be rejected, because it is considered too unreliable to establish a fact. This principle had its roots in biblical sources and Roman law. The books of penance, which were created in the era of late Christian antiquity and the early Middle Ages and which are evidence of the development of penitential practice in the Church, stood, like ancient legal cultures, also on guard so that witnesses testifying in court trials were guided only by the truth, so that false testimony would not contribute to an unjust verdict. The aim of the article is to show, in the light of the books of penance against the background of ancient laws, what consequences threatened a person who answered affirmatively to the question that, according to Bishop Burchard of Worms, should be asked of the penitent: “Have you been a false witness, that is, have you testified falsely and claimed that what was false was true? If yes, did you do it for the sake of love for someone, for a financial benefit, or out of fear?”

References

  1. Adamczewski, Karol K. 2022. Biblijne i rzymskie korzenie procesowej zasady testis unus testis nullus. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  2. Boczek, Michał. 2020. “Prawda materialna czy prawda sądowa gwarancją praworządności?” Eunomia 99, no. 2:21-31. [Google Scholar]
  3. Boguniowski, Józef W. 2001. Rozwój historyczny ksiąg liturgii rzymskiej do Soboru Trydenckiego i ich recepcja w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Unum. [Google Scholar]
  4. Bojańczyk, Antoni. 2014. “Uprawnienie do składania fałszywych wyjaśnień – jak długo jeszcze?” Palestra 9:137-43. [Google Scholar]
  5. Czabański, Jacek, and Marcin Warchoł. 2007. “Prawo do milczenia czy prawo do kłamstwa.” Prokuratura i Prawo 12:35-50. [Google Scholar]
  6. Dominiuk, Ryszard E. 2020. “Korupcja w ujęciu historycznym i współczesnym. Pojęcie zachowania korupcyjnego na tle art. 229 k.k.” Miscellanea Historico-Iuridica 19, no. 2:183-98. http://dx.doi.org/10.15290/mhi.2020.19.02.09 [Google Scholar]
  7. Dytkowski, Adam M. 2019. “Geneza instytucji świadka w starożytności.” Civitas et Lex 22, no. 2:55-65. http://dx.doi.org/10.31648/cetl. 3510 [Google Scholar]
  8. Dziembowski, Robert, and Małgorzata Szwejkowska. 2013. “Ochrona czci w starożytnym prawie.” Studia Prawnoustrojowe 21:5-12. [Google Scholar]
  9. Dziesiński, Piotr. 2007. “Odpowiedzialność karna za przestępstwo składania fałszywych zeznań (art. 233 k.k.).” Prokurator 3-4:147-59. [Google Scholar]
  10. Erdö, Péter. 2008. Storia delle fonti del diritto canonico. Venezia: Marcianum Press. [Google Scholar]
  11. Gruszecka, Dagmara. 2010. “Zasięg prawa do obrony w kontekście odpowiedzialności za fałszywe zeznania.” Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2:139-62. [Google Scholar]
  12. Karnacewicz, Wiktor. 2017. “Instytucja kary śmierci od starożytności po średniowiecze – wybrane kraje i kodyfikacje.” Kortowski Przegląd Prawniczy 2:67-72. [Google Scholar]
  13. Klima, Josef. 2019. Prawa Hammurabiego. Kraków: Wydawnictwo Domarton. [Google Scholar]
  14. Kołodziejczyk, Joanna. 2019. “Kłamanie jako akt mowy – kilka uwag z perspektywy filozoficzno-prawnej.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 87:143-54. https://doi.org/10.18778/0208-6069.87.10 [Google Scholar]
  15. Kukuła, Zygmunt. 2012. “Przestępstwo składania fałszywych zeznań w orzecznictwie Sądowym.” Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1-2:145-58. [Google Scholar]
  16. Kumaniecki, Kazimierz. 1976. Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Narodowe. [Google Scholar]
  17. Kuryłowicz, Marek. 2006. Prawa antyczne. Wykłady z historii najstarszych praw świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS. [Google Scholar]
  18. Kuryłowicz, Marek. 2013. “Kilka uwag o postępowaniu sądowym w Kodeksie Hammurabiego. [Google Scholar]
  19. Some observations on judicial procedure in the Code of Hammurabi.” Studia Iuridica Lublinensia 19:157-69. [Google Scholar]
  20. Litewski, Wiesław. 2001. Podstawowe wartości prawa rzymskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. [Google Scholar]
  21. Malinowski, Andrzej. 2014. “Kłamstwo a fałszywe zeznanie.” Edukacja prawnicza 5:9-12. [Google Scholar]
  22. Michalski, Jakub. 2016. “Zasada prawdy w polski procesie karnym – uwagi na tle zmian k.p.k.” Acta Iuris Stetinensis 15, no. 3:77-100. http://dx.doi.org/10.18276/ais.2016.15-05 [Google Scholar]
  23. Mincewicz, Kacper. 2020. “Rola prawdy w wymierzaniu kary jako elementu procesu karnego.” Prawo w działaniu sprawy karne 43:211-21. http://dx.doi.org/10.32041/pwd.4311 [Google Scholar]
  24. Młynarczyk, Zbigniew. 1971. Fałszywe zeznania w polskim prawie karnym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze. [Google Scholar]
  25. Mossakowski, Wiesław. 2001. “’Laudatores’ w procesie rzymskim.” Zeszyty Prawnicze 1:167-76. https://doi.org/10.21697/zp.2001.1.09 [Google Scholar]
  26. Mossakowski, Wiesław. 2013. “Delator w rzymskich procesach karnych.” Studia Iuridica Toruniensia 12:201-19. https://doi.org/10.12775/SIT.2013.010 [Google Scholar]
  27. Mozgawa-Saj, Marta. 2018, “Rzymskie korzenie zasady domniemania niewinności i prawa oskarżonego do obrony.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 22:104-13. [Google Scholar]
  28. Nawrocki, Mariusz. 2015. “Pouczenie jako (nie)zbędny warunek odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.” Przegląd Sądowy 7-8:144-57. [Google Scholar]
  29. Nowicka, Dobromiła. 2018. “Wyłączenie od zeznawania i prawo odmowy zeznań w rzymskim procesie karnym.” Acta Universitatis Wratislaviensis 325:59-71. http://dx.doi.org/10.19195/0524-4544.325.2 [Google Scholar]
  30. Pawełek, Marcin. 2006. “Urojone prawo do obrony a odpowiedzialność za fałszywe zeznania.” Prokuratura i Prawo 4:152-60. [Google Scholar]
  31. Pędracki, Michał. 1997. “Przepisy prawne najstarszych ‘Kodeksów’ Mezopotamskich ustanawiające kary dla ludzi wolnych.” Analecta 6, no. 2(12):7-41. [Google Scholar]
  32. Pohl, Łukasz. 2006. “Składanie nieprawdziwych wyjaśnień przez oskarżonego w polskim postępowaniu karnym – szkic teoretycznoprawny.” Prokuratura i Prawo 6:38-44. [Google Scholar]
  33. Potulski, Jacek. 2022. “Zakres odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 § 1a Kodeksu Karnego – glosa do Uchwały Sądu Najwyższego z 9.11.2021 r. (I KZP 5/21).” Palestra 7-8:151-60. [Google Scholar]
  34. Riccio, Domenico. 2022. Le leggi di Ur-Nammu. Considerazioni sul piu anticol codice legislativo finora conosciuto. Lucca: Edizione Lulu. [Google Scholar]
  35. Rusinek, Michał. 2008. “O ‘prawie do kłamstwa’ (artykuł polemiczny).” Prokuratura i Prawo 4:83-92. [Google Scholar]
  36. Sitkowska, Krystyna. 2011. Fałszywe zeznania w teorii i praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Menedżerskiej. [Google Scholar]
  37. Skorupka, Jerzy. 2022. “O procesie sądowym w starożytnych Atenach V i IV w. p.n.e. Na podstawie wybranych mów Demostenesa, Ajschinesa, Hyperejdesa i Isajosa.” Palestra 1-2:125-59. [Google Scholar]
  38. Sławiński, Marek. 2015. “Penalizacja złożenia fałszywego oświadczenia majątkowego przez osobę pełniącą funkcję publiczną. Wybrane aspekty dotyczące bezprawności, systematyki przepisów oraz dobra prawnie chronionego.” Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1:101-26. [Google Scholar]
  39. Story, Marek. 2021. “Polowania duchownych w świetle ksiąg pokutnych.” Kościół i Prawo 10 (23), no. 1:239-51. http://dx.doi.org/10.18290/kip21101-13 [Google Scholar]
  40. Subera, Ignacy. 1977. Historia źródeł i nauki prawa kanonicznego. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej. [Google Scholar]
  41. Szamocki, Grzegorz. 2004. “Oko za oko, ząb za ząb. Formuła talionu w biblijnym prawie Izraela.” Studia Gdańskie 17:37-56. [Google Scholar]
  42. Szymański, Jacek. 2017. “La prassi penitenziale sul ministro della penitenza nell’alto Medioevo (VI–X sec.).” Teologia i Człowiek 39, no. 3:25-38. http://dx.doi.org/10.12775/TiCz.2017.028 [Google Scholar]
  43. Tarapata, Szymon, and Piotr Zakrzewski. 2017. “Czy to koniec sporu dotyczącego kwestii ponoszenia odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań przez sprawcę uprzednio popełnionego przestępstwa? Rzecz o wykładni znamion typu czynu zabronionego z art. 233 § 1a k.k.” In Zmodyfikowane typy przestępstw w teorii i praktyce sądowej”, edited by Jacek Giezek, and Joanna Brzezińska, 374-417. Warszawa: Wolters Kluwer. [Google Scholar]
  44. Urbanik-Mastalerz, Izabela. 2020. “Skazania za przestępstwo fałszywych zeznań w świetle orzecznictwa sądowego.” Probacja 2:31-63. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0014.4886 [Google Scholar]
  45. Wiliński, Paweł. 2007. “Składanie nieprawdziwych wyjaśnień w postępowaniu karnym – artykuł polemiczny.” Prokuratura i Prawo 2:70-75. [Google Scholar]
  46. Zagiczek, Paweł. 2017. “Nowe typy uprzywilejowane przestępstw składania fałszywych zeznań i fałszywych opinii.” In Zmodyfikowane typy przestępstw w teorii i praktyce sądowej”, edited by Jacek Giezek, and Joanna Brzezińska, 418-44. Warszawa: Wolters Kluwer. [Google Scholar]
  47. Zalewski, Bartosz. 2013. “Crimen Calumniae – przyczynek do studium historyczno-prawnego.” Studenckie Zeszyty Naukowe 16, no. 23:196-207. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.