Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Baner text

Nr 1/83 (2025)

Artykuły

Sytuacja społeczno-gospodarcza gmin wiejskich Mazowsza w wybranych aspektach zrównoważonego rozwoju

  • Małgorzata Szalast-Piwińska
Opublikowane: 26.06.2025

Abstrakt

elem niniejszego artykułu jest analiza sytuacji społeczno-gospodarczej gmin wiejskich województwa mazowieckiego, z uwzględnieniem wybranych wskaźników w obszarach odpowiadających celom zrównoważonego rozwoju (społecznym, gospodarczym i środowiskowym). Przedmiot badań stanowi 215 gmin wiejskich Mazowsza.
Wyniki badań wskazują na stałą tendencję pogłębiania się różnic pomiędzy sytuacją społeczno-gospodarczą gmin wiejskich w dwóch regionach województwa mazowieckiego, tj. regionie warszawskim stołecznym i regionie mazowieckim regionalnym. Gminy wiejskie w regionie warszawskim stołecznym są liderem pod względem potencjału demograficznego oraz rozwoju społeczno-gospodarczego. Z kolei gminy wiejskie w regionie mazowieckim regionalnym cechuje niższy poziom rozwoju społeczno-gospodarczego oraz słaby potencjał demograficzny. Dysproporcje między regionami Mazowsza wskazują także na pogłębiający się proces rezygnacji z działalności rolniczej. Szansą intensyfikacji działań prorozwojowych w gminach, które charakteryzują się dużą powierzchnią obszarów prawnie chronionych może być wsparcie w postaci subwencji ekologicznej.

Bibliografia

  1. Bank Danych Lokalnych Główny Urząd Statystyczny, https://bdl.stat.gov.pl, dostęp 10.02.2025. [Google Scholar]
  2. Bański J., Wyzwania rozwojowe na obszarach wiejskich w województwie mazowieckim. „Mazowsze. Studia Regionalne. Analizy i Studia” 2018, nr 25, DOI: 10.21858/msr.25.03. [Google Scholar]
  3. Brundtland G.H., Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development, Geneva 1987, UN-Dokument A/42/427, http://www.un-documents.net/ ocf-ov.htm, dostęp 9.05.2025. [Google Scholar]
  4. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, https://crfop.gdos.gov.pl/, dostęp 14.02.2025. [Google Scholar]
  5. Chojnicki Z., Czyż T., Rozwój społeczno-gospodarczy w ujęciu regionalnym, „Biuletyn PAN. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju” 2005, z. 219. [Google Scholar]
  6. Główny Urząd Statystyczny, Ochrona środowiska 2024, Warszawa 2024. [Google Scholar]
  7. Iwańska M., Bieńkowska W., Obszary wiejskie na Mazowszu w świetle dokumentów strategicznych województwa, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2009, t. 11, z. 4. [Google Scholar]
  8. Kampania 17 celów, https://kampania17celow.pl, dostęp 5.02.2025. [Google Scholar]
  9. Król M.A., Instrumenty ochrony środowiska i ładu przestrzennego na obszarach wiejskich w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju w kontekście procesu integracji europejskiej [w:] Integracja Europejska jako determinanta polityki Wiejskiej. Aspekty Prawne, red. P. Litwiniuk, Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA 2017. [Google Scholar]
  10. Kubiczek A., Jak mierzyć dziś rozwój społeczno-gospodarczy krajów?, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy” 2014, nr 38. [Google Scholar]
  11. Łysoń P., Zróżnicowanie obszaru województwa mazowieckiego pod względem historycznym, demograficznym i warunków życia. Wnioski do korekty podziału terytorialnego, „Opinie i Ekspertyzy” 2017, nr 256, Kancelaria Senatu, Warszawa 2017. [Google Scholar]
  12. Malina A., Analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski w latach 2005–2017, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy” 2020, nr 61. [Google Scholar]
  13. Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa mazowieckiego do Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego 2030+ Innowacyjne Mazowsze, Warszawa, 24.08.2021. [Google Scholar]
  14. Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego 2030+ Innowacyjne Mazowsze, Warszawa 2022. [Google Scholar]
  15. Męczyński M., Konecka-Szydłowska B., Gadziński J., Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i klasyfikacja małych miast w Wielkopolsce, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Poznań 2010. [Google Scholar]
  16. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Koncepcja Rozwoju Kraju 2050. Projekt, Warszawa 2024, https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/zapoznaj-sie-z-projektem-krk-2050, dostęp 7.05.2025. [Google Scholar]
  17. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego do 2030 roku „Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony”, https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego, dostęp 5.02.2025. [Google Scholar]
  18. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Roczny raport regionalny 2022. Raport z monitoringu Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 „Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony”, Warszawa 2023, https://www.gov.pl/ web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego, dostęp 15.02.2025. [Google Scholar]
  19. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.), https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/informacje-o-strategii-na-rzecz odpowiedzialnego -rozwoju, dostęp 5.02.2025. [Google Scholar]
  20. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne 25 września 2015 roku, A/RES/70/1, https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/agenda-2030, dostęp 10.02.2025. [Google Scholar]
  21. Parysek J.J., Rozwój społeczno-gospodarczy oraz czynniki i uwarunkowania rozwoju, „Studia komitetu przestrzennego zagospodarowania kraju PAN” 2018, nr 183. [Google Scholar]
  22. Pawlas I., Regionalne dysproporcje rozwojowe – przypadek Polski, „Studia Ekonomiczne i Regionalne. Economic And Regional Studies” 2017, nr 10(3), DOI: https://doi.org/10.2478/ers-2017–0021. [Google Scholar]
  23. Pawłowska-Tyszko J., Pawłowski M., Konat G., Instrumenty ochrony środowiska w polskim rolnictwie w kontekście jego zrównoważonego rozwoju, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2018. [Google Scholar]
  24. Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/2066 z 21 listopada 2016 r. zmieniające załączniki do rozporządzenia (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustalenia wspólnej Klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS). [Google Scholar]
  25. Sachs J.D., Lafortune G., Fuller G., Sustainable Development Report 2024. The SDGs and the UN Summit of the Future Includes the SDG Index and Dashboards, Dublin University Press, Ireland 2024, DOI 10.25546/108572, https://dashboards.sdgindex.org/ profiles/ poland, dostęp 5.02.2025. [Google Scholar]
  26. Siudek T., Drabarczyk K., Zawojska A., Rozwój społeczny powiatów województwa mazowieckiego – kwantyfikacja i ocena, „Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 2018, nr 123, DOI: https://doi.org/10.22630/ EIOGZ.2018.123.19. [Google Scholar]
  27. Stanny M., Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  28. Stanny M., Strzelczyk W., Zróżnicowanie przestrzenne sytuacji dochodowej gmin a rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich w Polsce, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2015, t. 17, z. 4. [Google Scholar]
  29. Szalast-Piwińska M., Subwencja ekologiczna – instrument wsparcia dla gmin z obszarami chronionymi, „Ubezpieczenia w Rolnictwie – Materiały i Studia” 2024, nr 2(82), DOI: 10.48058/urms/82.2024.3. [Google Scholar]
  30. Urząd Statystyczny w Warszawie, Procesy demograficzne w województwie mazowieckim w latach 2000–2021 oraz w perspektywie do 2040 r., Warszawa 2022. [Google Scholar]
  31. Urząd Statystyczny w Warszawie, Region mazowiecki regionalny w 2019 r., Warszawa 2020. [Google Scholar]
  32. Urząd Statystyczny w Warszawie, Region mazowiecki regionalny w 2023 r., Warszawa 2024. [Google Scholar]
  33. Urząd Statystyczny w Warszawie, Rocznik statystyczny województwa mazowieckiego, Warszawa 2024. [Google Scholar]
  34. Urząd Statystyczny w Warszawie, Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2023 r., Warszawa 2024. [Google Scholar]
  35. Urząd Statystyczny w Warszawie, Sytuacja demograficzna województwa mazowieckiego w 2023 r., Warszawa 2024. [Google Scholar]
  36. Urząd Statystyczny w Warszawie, Województwo mazowieckie w liczbach 2024, Warszawa 2024. [Google Scholar]
  37. Ustawa z 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz. U. 2024 poz. 1572, 1717. [Google Scholar]
  38. Webb J. W., Ruch naturalny i migracyjny jako składnik przemian ludnościowych, „Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej” 1964, nr 1. [Google Scholar]
  39. Zaktualizowana​ lista​ gmin​ zagrożonych trwałą​ marginalizacją,​ programowanie 2021–2027, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego, https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego, dostęp 15.02.2025. [Google Scholar]
  40. Załącznik do OSR 15.07.2024, Rządowy projekt ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, https://www.gov.pl/web/finanse/ministerstwo-finansow-zaprezentowalo-projekt-nowej-ustawy-o-dochodach-jednostek-samorzadu-terytorialnego, dostęp 17.09.2024. [Google Scholar]
  41. Ziemiańczyk U., Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w województwie małopolskim, „Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich” 2010, nr 14, PAN, Oddział w Krakowie. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.