Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Nr 10 (2022)

Artykuły

Ustawowy test niezawisłości i bezstronności sędziego w sprawach karnych

  • Konrad Lipiński
Opublikowane: 05.02.2024

Abstrakt

The so-called the test of independence and impartiality of a judge, introduced by the Act of 9 June 2022, was supposed to be a remedy for problems of the judiciary related to flaws in the procedure for appointing judges after the amendments to the Act on the National Council of the Judiciary introduced in December 2017. The article analyses the „test” as regulated in Acts on the System of Common Courts and on the Supreme Court. The author concludes that the provisions introducing this test are flawed to a degree that casts doubt on its applicability. Linguistically speaking, in order to guarantee the right to an independent and impartial tribunal, the legislator provided for a procedure which itself is to be capable of infringing the right to a fair trial. Moreover, the numerous of conditions limiting the actual possibility of using the „test” mean that more adequate instruments for examining doubts as to the impartiality of a judge in its institutional aspect include a motion to recuse a judge submitted pursuant to Art. 41(1) of the Code of Criminal Procedure or subsequent review of the decision carried out pursuant to Art. 439(1)(2) of the Code. Both ensure that the Convention standard of a fair trial is met to a higher degree.

Bibliografia

  1. Garlicki Leszek, Trybunał Strasburski a kryzys polskiego sądownictwa. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 1.12.2020 r., Ástráðsson przeciwko Islandii, „Przegląd Sądowy” 2021/4 [Google Scholar]
  2. Giezek Jacek, Zarys modelowego ujęcia bezstronności sędziego w aspekcie instytucjonalnym (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  3. Gutowski Maciej, Kardas Piotr, Sądowa kontrola konstytucyjności prawa, „Palestra” 2016/4 [Google Scholar]
  4. Gutowski Maciej, Kardas Piotr, Spory ustrojowe a kompetencje sądów (granice bezpośredniego stosowania Konstytucji), „Palestra” 2017/12 [Google Scholar]
  5. Gutowski Maciej, Kardas Piotr, Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017 [Google Scholar]
  6. Hermeliński Wojciech, Nita-Światłowska Barbara, Orzeczenie sądowe wydane z udziałem sędziego powołanego wadliwie a naruszenie prawa do sądu gwarantowanego przez art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka – glosa do wyroku Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 1.12.2020 r., 26374/18, Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/5 [Google Scholar]
  7. Jasiński Wojciech, Bezstronność sądu i jej gwarancje w polskim procesie karnym, Warszawa 2009 [Google Scholar]
  8. Kappes Aleksander, Skrzydło Jacek, Czy wyroki neo-sędziów są ważne? – rozważania na tle uchwały trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23.01.2020 r. (BSA I-4110-1/20), „Palestra” 2020/5 [Google Scholar]
  9. Kardas Piotr, Instytucjonalne aspekty bezstronności sędziego. O proceduralnych podstawach i sposobach rozpoznawania wniosków dotyczących wyłączenia sędziego z uwagi na brak instytucjonalnych gwarancji bezstronności (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  10. Kardas Piotr, Rozproszona kontrola konstytucyjności prawa w orzecznictwie Izby Karnej Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych jako wyraz sędziowskiego konstytucyjnego posłuszeństwa, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/4 [Google Scholar]
  11. Królikowski Michał, Powinności w czasie kryzysu uznawalności orzeczeń sądów (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  12. Limburska Alicja, Lipiński Konrad, Problem (nie)racjonalności projektodawcy na przykładzie wybranych uregulowań ustawy nowelizującej kodeks karny z 13.06.2019 roku, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2020/120, cz. 2 [Google Scholar]
  13. Majewski Jarosław, Strukturalne uzależnienie obecnej Krajowej Rady Sądownictwa od władzy politycznej i wynikająca z tego wadliwość procedury powołań na urząd sędziego a wymóg niezależności i bezstronności sądu oraz instytucja wyłączenia iudex suspectus w postępowaniu karnym (art. 41 KPK). Uwagi wybrane (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  14. Matras Jarosław (w:) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2020 [Google Scholar]
  15. Nowak Leszek, Próba metodologicznej charakterystyki prawoznawstwa, Poznań 1968 [Google Scholar]
  16. Skorupka Jerzy, Domniemanie braku bezstronności sędziego sądu powszechnego rozpoznającego sprawę karną ze względu na wadliwość procedury nominowania na urząd sędziego lub objęcia wyższego stanowiska służbowego (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  17. Steinborn Sławomir, Tryb uprzedniej weryfikacji w procesie karnym wątpliwości dotyczących niezawisłości sędziowskiej wynikających z wadliwości powołania sędziego (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  18. Świecki Dariusz, Postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego sądu powszechnego orzekającego w sprawach karnych z uwagi na wadliwość powołania na urząd sędziego (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  19. Tarapata Szymon, Czy sędzia karny jest strażnikiem Konstytucji? O tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności w toku dekodowania normy postępowania karnego (w:) Norma postępowania karnego. Sędzia wobec zmian prawa karnego procesowego, red. J. Skorupka, K.J. Leżak, Kraków 2018 [Google Scholar]
  20. Tuleja Piotr, Ustrojowe znaczenie uchwały SN z 23.01.2020 r., „Państwo i Prawo” 2020/10 [Google Scholar]
  21. Waltoś Stanisław, Hofmański Piotr, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2020 [Google Scholar]
  22. Wiliński Paweł, Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011 [Google Scholar]
  23. Wiliński Paweł, Prawo do bezstronnego sądu jako element rzetelnego procesu karnego w państwie praworządnym (w:) W pogoni za rzetelnym procesem karnym. Księga dedykowana Profesorowi Stanisławowi Waltosiowi, red. D. Szumiło-Kulczycka, Warszawa 2022 [Google Scholar]
  24. Wronkowska Sławomira, Prawodawca racjonalny jako wzór dla prawodawcy faktycznego (w:) Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, red. S. Wronkowska, M. Zieliński, Poznań 1990 [Google Scholar]
  25. Wróbel Włodzimierz, Skutki rozstrzygnięcia w sprawie K 3/21 w perspektywie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/12, s. 20 [Google Scholar]
  26. Wróbel Włodzimierz, Weryfikacja standardu niezależności i bezstronności sądu według uchwały połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23.01.2020 r. – wybrane problemy (w:) Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022 [Google Scholar]