Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Tom 29 (2022)

Artykuły

Próba oceny arcybiskupów gnieźnieńskich i poznańskich… wobec polskich kwestii ­narodowościowych w czasach kulturkampfu i germanizacji

  • Bogdan Grabowski
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2022.149-157  [Google Scholar]
Opublikowane: 19.09.2023

Abstrakt

Po trzecim zaborze Polski w wyniku bulli „De salute animarum” z 1821 r. biskupstwo poznańskie zostało podniesione do rangi arcybiskupstwa i połączone unią personalną z metropolią gnieźnieńską. Po unii archidiecezję gnieźnieńską i poznańską reprezentował jeden metropolita rezydujący w Poznaniu. Pierwszym abpem Gniezna i Poznania został Marcin Dunin. Artykuł stanowi próbę oceny arcybiskupów gnieźnieńskich i poznańskich wobec polskich kwestii narodowościowych w czasach kulturkampfu i germanizacji. Mimo, że poszczególni metropolici różnili się w poglądach na temat zaborcy, to byli jednomyślni w kwestiach narodowościowych. Stali przede wszystkim na straży dobra Kościoła i jego wyznawców oraz bronili prawa do wolności narodowej.

Bibliografia

  1. Banaszak M., Prymasostwo Polskie w dziejach narodu i Kościoła, w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. Feliks Lenort, s. 35-58. [Google Scholar]
  2. Beiersdorf O., Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772-1864. Wybór źródeł, Wrocław 1960. [Google Scholar]
  3. Bierbaum M., Die Vorverhandlungen zur Bulle „De salute animarum”, Padeborn 1927. [Google Scholar]
  4. Dylągowa H., Kościół katolicki i państwo w XIX i XX wieku na ziemiach Rzeczypospolitej, w: Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX. Księga jubileuszowa profesor Anny Żarnowskiej, red. M. Nietyksza i in., Warszawa 2003, s. 425-432. [Google Scholar]
  5. „Gesetz-Sammlung”, 1821, nr 12, s. 114-152. [Google Scholar]
  6. Giertych J., Polska i Niemcy. Odpowiedź Kongresmanowi B. Carrolowi Reece’owi z Tennessee, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  7. Hanus F., Die preussische Vatikangesandschaft 1747-1920, München 1954. [Google Scholar]
  8. Janicki W., Wpływ Kościoła i chrześcijaństwa na kulturę życia społecznego w Polsce, „Życie i Myśl”, 10 (1978), s. 30-46. [Google Scholar]
  9. Karbownik H., Opodatkowanie dochodów duchowieństwa i dóbr kościelnych na ziemiach polskich w okresie zaborów 1772-1918, Lublin 1998. [Google Scholar]
  10. Kłoczowski J., Dzieje chrześcijaństwa polskiego, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  11. Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich (968-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 20 (1970), s. 253-374. [Google Scholar]
  12. Pietrzak J., Florian Stablewski (1891-1906), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 243-273. [Google Scholar]
  13. Raczkowski W., Juliusz Dinder (1886-1890), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 229-242. [Google Scholar]
  14. Rudolphi W., Zur Kirchenpolitik Preussens, Padeborn 1897. [Google Scholar]
  15. Treitschke H., Deutsche Geschichte im neunzehnten Jahrhundert, cz. 3, Leipzig 1885. [Google Scholar]
  16. Włodarczyk T., Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  17. Zaborowski J., Kościół nad Odrą i Nysą, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  18. Zieliński Z., Kościół polski w okresie niewoli narodowej i w Polsce odrodzonej, w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 7-34. [Google Scholar]
  19. Zieliński Z., Leon Przyłuski (1845-1865), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 161-193. [Google Scholar]
  20. Zieliński Z., Mieczysław Ledóchowski (1866-1886), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 193-228. [Google Scholar]