Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
##common.pageHeaderLogo.altText##

Vol. 29 (2022)

Artykuły

An attempt to assess the archbishops of Gniezno and Poznań in relation to polish national issues in the times of the kulturkampf and germanization

  • Bogdan Grabowski
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2022.149-157  [Google Scholar]
Published: 2023-09-19

Abstract

Following the third partition of Poland, pursuant to the De salute animarum papal bull of 1821, the Poznań bishopric was raised to the rank of archbishopric and joined with the Gniezno metropolis in a personal union. Under the union, the Gniezno and Poznań Archdiocese was represented by one metropolitan seated in Poznań. The first archbishop of Gniezno and Poznań was Marcin Dunin. This paper attempts to assess the position of the archbishops of Gniezno and Poznań towards Polish nationality issues during the times of kulturkampf and Germanization. Though the views of individual archbishops on Prussia varied, they were unanimous on nationality issues. The archbishops primarily safeguarded the interests of the Church and its followers, as well as defended the right to national freedom.

References

  1. Banaszak M., Prymasostwo Polskie w dziejach narodu i Kościoła, w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. Feliks Lenort, s. 35-58. [Google Scholar]
  2. Beiersdorf O., Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772-1864. Wybór źródeł, Wrocław 1960. [Google Scholar]
  3. Bierbaum M., Die Vorverhandlungen zur Bulle „De salute animarum”, Padeborn 1927. [Google Scholar]
  4. Dylągowa H., Kościół katolicki i państwo w XIX i XX wieku na ziemiach Rzeczypospolitej, w: Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX. Księga jubileuszowa profesor Anny Żarnowskiej, red. M. Nietyksza i in., Warszawa 2003, s. 425-432. [Google Scholar]
  5. „Gesetz-Sammlung”, 1821, nr 12, s. 114-152. [Google Scholar]
  6. Giertych J., Polska i Niemcy. Odpowiedź Kongresmanowi B. Carrolowi Reece’owi z Tennessee, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  7. Hanus F., Die preussische Vatikangesandschaft 1747-1920, München 1954. [Google Scholar]
  8. Janicki W., Wpływ Kościoła i chrześcijaństwa na kulturę życia społecznego w Polsce, „Życie i Myśl”, 10 (1978), s. 30-46. [Google Scholar]
  9. Karbownik H., Opodatkowanie dochodów duchowieństwa i dóbr kościelnych na ziemiach polskich w okresie zaborów 1772-1918, Lublin 1998. [Google Scholar]
  10. Kłoczowski J., Dzieje chrześcijaństwa polskiego, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  11. Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich (968-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 20 (1970), s. 253-374. [Google Scholar]
  12. Pietrzak J., Florian Stablewski (1891-1906), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 243-273. [Google Scholar]
  13. Raczkowski W., Juliusz Dinder (1886-1890), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 229-242. [Google Scholar]
  14. Rudolphi W., Zur Kirchenpolitik Preussens, Padeborn 1897. [Google Scholar]
  15. Treitschke H., Deutsche Geschichte im neunzehnten Jahrhundert, cz. 3, Leipzig 1885. [Google Scholar]
  16. Włodarczyk T., Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  17. Zaborowski J., Kościół nad Odrą i Nysą, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  18. Zieliński Z., Kościół polski w okresie niewoli narodowej i w Polsce odrodzonej, w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 7-34. [Google Scholar]
  19. Zieliński Z., Leon Przyłuski (1845-1865), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 161-193. [Google Scholar]
  20. Zieliński Z., Mieczysław Ledóchowski (1866-1886), w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, s. 193-228. [Google Scholar]