Wymiar sprawiedliwości obejmuje rozstrzyganie i rozstrzyganie spraw przez uprawnione organy sądowe na podstawie przepisów prawa. Jednym z istotnych elementów wymierzania sprawiedliwości w demokratycznym państwie prawa jest sytuacja, w której państwo przejmuje od podmiotów bezpośrednio zainteresowanych odpowiedzialność za przestrzeganie w społeczeństwie przyjętych przez siebie norm postępowania. Celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób można osiągnąć cel postępowania cywilnego – wykorzystując działalność sędziego lub uzależniając się od autonomii strony i działania na rzecz ochrony jej praw. To jest pytanie o zasady postępowania cywilnego – modele postępowania cywilnego, zasadę prawdy – zasadę elastyczności – procedurę kontradyktoryjności; zabezpieczenie interesu prywatnego lub interesu publicznego; oddzielenie faktu od prawa; co zapewnia szerokie rozstrzygnięcie sprawy – działalność sądu lub inicjatywa i troska stron. Kwestia „czynnego sędziego” czy „bezstronnego – bezdusznego sędziego” arbitra „wolnego sporu stron” dotyczy istoty stosunku procesowego, czy obowiązek „rozpatrzenia sprawy” w szerokim zakresie wynika z relacji między sądem a stronami (powód i pozwany) oraz jakie cele i funkcje realizuje postępowanie cywilne – tylko interes prywatny czy też publiczny. Autor stwierdza, że przejrzystość konstrukcji prawnych i zapewnienie komfortu pracy sądu nie mogą obejmować ochrony interesów „słabszej” strony – zapewnienia faktycznej „równości stron” w postępowaniu.