Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Baner Consilium Iuridicum

Nr 1–2 (2022)

Artykuły

Konstytucja RP a prawo międzynarodowe – spór o pierwszeństwo w pluralistycznym porządku prawnym

  • Mariusz Muszyński
DOI: https://doi.org/10.52097/ci.5607  [Google Scholar]
Opublikowane: 10.10.2023

Abstrakt

Relacje między prawem międzynarodowym a prawem krajowym przez wiele lat porządkowano w oparciu o dwie przeciwstawne konstrukcje: dualistyczną i monistyczną. Pierwsza z nich w rzeczywistości wymagała politycznej zgody państwa na wykonanie zobowiązania międzynarodowego, druga chciała tę wolę całkowicie wyeliminować. Dziś pojawiła się koncepcja aby odrzucić podejście hierarchiczne, a postawić jednoznacznie na pierwszeństwo – przynajmniej w przypadku pojawienia się fundamentalnych sprzeczności między prawem międzynarodowym a krajowym – krajowych konstytucji. Organem służącym kontroli tych konfliktów i blokującym ewentualne skutki zobowiązań międzynarodowych sprzecznych z konstytucją mają być trybunały konstytucyjne.
Tego rodzaju zmianom koncepcyjnym doskonale odpowiada konstrukcja Konstytucji RP i ustrojowa pozycja polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Aktywność TK w tym obszarze wzmocni legitymizację prawa międzynarodowego i złagodzi potencjalną odmowę wykonania międzynarodowego zobowiązania. Czy innym jest przecież odrzucenie zobowiązania ze względów politycznych, a czym innym odmowa jego wykonania uzasadniona stwierdzeniem niekonstytucyjności normy międzynarodowej przez Trybunał Konstytucyjny.

Bibliografia

  1. Biernat S., Miejsce prawa pochodnego Wspólnoty Europejskiej w systemie konstytucyjnym Rzeczypospolitej Polskiej [w] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. a członkostwo Polski w Unii Europejskiej, red. C. Mik, Toruń 1999. [Google Scholar]
  2. Bogdandy A. von, Pluralism, Direct Effect, and the Ultimate Say: on the Relationship between International and Domestic Constitutional Law, “Journal of International Constitutional Law” 2008, t. 6. [Google Scholar]
  3. Bogdandy A. von, Venzke I., Zur Herrschaft internationaler Gerichte: Eine Untersuchung internationaler öffentlicher Gewalt und ihrer demokratischen Rechtfertigung, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 2010, t. 70. [Google Scholar]
  4. Czapliński W., Wyrozumska A., Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  5. Domingo R., The New Global Law, Cambridge 2010. [Google Scholar]
  6. Dupuy P.-M., The Danger of Fragmentation or Unification of the International Legal System and the International Court of Justice, „Journal of International Law and Politics” 1999, t. 31. [Google Scholar]
  7. Ehrlich L., Prawo narodów, Lwów 1927. [Google Scholar]
  8. Fischer-Lescano A., Teubner G., Fragmentierung des Weltrechts. Vernetzung globaler Regi¬mes statt etatistischer Rechtseinheit, [w] Weltstaat – Weltstaatlichkeit: Politische Strukturbildung nach der Globalisierung, red. M. Albert, R. Stichweh, Wiesbaden 2005. [Google Scholar]
  9. Garlicki L., Uwagi o charakterze prawnym orzeczeń TK, [w] Studia nad prawem konstytucyjnym, red. J. Trzciński, B. Banaszak, Wrocław 1997. [Google Scholar]
  10. Gilas J., Prawo międzynarodowe, Toruń 1999. [Google Scholar]
  11. Hegel G. W. F., Zasady filozofii prawa, tłum. A. Landman, Warszawa 1969. [Google Scholar]
  12. Hoof G. J. H. von, Rethinking the Sources of International Law, Antwerp 1983, s. 169; [Google Scholar]
  13. Jabłoński M., Jarosz-Żukowska S., Kontrola konstytucyjności prawa pochodnego UE w trybie skargi konstytucyjnej i pytań prawnych, [w] Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej w praktyce działania organów władzy publicznej RP, red. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2015. [Google Scholar]
  14. Jacob M., Precedents: Lawmaking through International Adjudication, German Journal of International Law 2011, t. 12, nr 5. [Google Scholar]
  15. Kelsen H., Das Problem der Souveränität und die Theorie des Völkerrechts, Tübingen 1920. [Google Scholar]
  16. Kennedy D., Theses about International Law Discourse, German Yearbook of International Law 1980, t. 23. [Google Scholar]
  17. Klafkowski A., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1966. [Google Scholar]
  18. Koskenniemi M., From Apology to Utopia. The Structure of International Legal Argument, Helsinki 1989. [Google Scholar]
  19. Lauterpacht H., The Function of Law in the International Community, Oxford 1933. [Google Scholar]
  20. Lauterpacht H., The Development of International Law by the International Court. Being A Revised Edition of „The Development of International Law by the Permanent Court of International Justice”, London 1934. [Google Scholar]
  21. Luhmann, Politische Theorie im Wohlfahrtsstaat, München–Wien 1981, Analysen und Perspektiven 8/9. [Google Scholar]
  22. Mączyński A., Podkowik J., komentarz do art. 188, [w] Konstytucja RP, t. 2, Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016. [Google Scholar]
  23. Muszyński M., „Granice kompetencyjne Trybunału Konstytucyjnego wobec prawa Unii Europejskiej” [w] „Tempora mutantur cum legibus. Księga jubileuszowa z okazji 20-lecia Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego”, red. A. Tarwacka, Wolters Kluwer, Warszawa 2019. [Google Scholar]
  24. Muszyński M., Dialog Trybunału Konstytucyjnego RP i Trybunału Sprawiedliwości UE, Prokuratura i Prawo 2022, nr 7-8. [Google Scholar]
  25. Muszyński M., Siła, norma, idea. Prawo międzynarodowe w ujęciu historycznym. T. 3. Prawo międzynarodowe uniwersalne 1919-2019. Warszawa 2022. [Google Scholar]
  26. Nollkaemper A., The Rapprochement between the Supremacy of International Law at International and National Levels, [w] Select Proceedings of the European Society of International Law t. 2, red. H. Ruiz Fabri, R. Wolfrum, J. Gogolin, Oxford 2008. [Google Scholar]
  27. Nussbaum A., Geschichte des Völkerrechts, Berlin–München 1960. [Google Scholar]
  28. Pellet A., Komentarz do art. 38, [w], The Statute of the International Court of Justice, A Commentary, red. A. Zimmermann, C. Tomuschat, K. Oellers-Frahm, C. J. Tams, T. Thienel, Oxford 2006. [Google Scholar]
  29. Peters A., Supremacy Lost: International Law Meets Domestic Constitutional Law, Vienna Online Journal on International Constitutional Law 2009, t. 2. [Google Scholar]
  30. Płowiec W., Przepis prawny i norma prawna jako przedmiot kontroli Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2017, z. 2 [Google Scholar]
  31. Poiares Maduro M., Contrapunctual Law: Europe's Constitutional Pluralism in Action, [w] Sovereignty in Transition, red. N. Walker, Oxford 2003. [Google Scholar]
  32. Rigaux F, Hans Kelsen on International Law, „Journal of International Law” 1998, nr 9. [Google Scholar]
  33. Rivier A., Lehrbuch des Völkerrechts, Stuttgart 1899. [Google Scholar]
  34. Sarnecki P., Komentarz do art. 9, [w] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016. [Google Scholar]
  35. Shapiro M., Judges as Liars, Harvard Journal of Law and Public Policy 1994, t. 17, nr 1. [Google Scholar]
  36. Skubiszewski K., Prawo PRL a traktaty, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1972, nr 3. [Google Scholar]
  37. Skubiszewski K., Prawo międzynarodowe w porządku prawnym państwa, [w] Prawo międzynarodowe a prawo wewnętrzne w świetle doświadczeń państw socjalistycznych. Materiały naukowej konferencji międzynarodowej w Warszawie w październiku 1977. Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk 1980. [Google Scholar]
  38. Spaak T., Kelsen on Monism and Dualism, [w] Basic Concepts of Public International Law: Monism & Dualism, red. Marko Novakovic, Belgrad 2013. [Google Scholar]
  39. Starke J. G., Monism and Dualism in The Theory of International Law, „British Yearbook of International Law” 1936, t. 17. [Google Scholar]
  40. Syryt A., Oddziaływanie prawa międzynarodowego na sądownictwo konstytucyjne w Polsce – perspektywa konstytucyjna, Warszawa 2019. [Google Scholar]
  41. Syryt A., Skutki wyroków TK przy kontroli trybu uchwalenia ustawy, [w] Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w sferze stosowania prawa, red. M. Bernatt, J. Królikowski, M. Ziółkowski, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  42. Triepel H., Völkerrecht und Landesrecht, Lipsk 1899. [Google Scholar]
  43. Verdross A., Verfassung der Völkerrechtlichergemeinschaft, Wien–Berlin 1926. [Google Scholar]
  44. Villiger M. E., Binding Effect and Declaratory Nature of the Judgments of the European Court of Human Rights: An Overview, [w] Judgments of the European Court of Human Rights—Effects and Implementation, red. A. Seibert-Fohr, M. E Villiger, Baden-Baden 2014. [Google Scholar]
  45. Wasilewski T., Stosunek wzajemny: porządek międzynarodowy, prawo międzynarodowe, europejskie prawo wspólnotowe, prawo krajowe. Toruń 2004. [Google Scholar]
  46. Wasilkowski A., Monism and Dualism at Present [w] Theory of International Law at the Treshold of the 21st Century. Essey in Honour of Krzysztof Skubiszewski, red. J. Makarczyk, Hague/London, Boston 1998. [Google Scholar]
  47. Wheaton H., History of the Law of Nations in Europe and America from the Earliest Times to the Treaty of Washington 1842, New York 1845. [Google Scholar]
  48. Wiącek M., Glosa do postanowienia TK z dnia 17 grudnia 2009 r., U 6/08, „Państwo i Prawo” 2010, z. 6. [Google Scholar]
  49. Widłak T., Teoria i filozofia prawa międzynarodowego Hansa Kelsena, Gdańsk 2018. [Google Scholar]
  50. Woś T., Wyroki interpretacyjne i zakresowe w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Studia Iuridica Lublinensia 2016, t. XXV, nr 3. [Google Scholar]
  51. Wójtowicz K., Prawo międzynarodowe i wspólnotowe w krajowym porządku prawnym według projektu Konstytucji RP, [w] Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w świetle badań nauki prawa konstytucyjnego, red. i wstęp K. Działocha, A. Pułło, Gdańsk 1998. [Google Scholar]
  52. Wyrozumska A., Umowy międzynarodowe. Teoria i praktyka. Warszawa 2006. [Google Scholar]
  53. Wyrozumska A., Wyroki Trybunału Konstytucyjnego w sprawach K 3/21 oraz K 6/21 w świetle prawa międzynarodowego. Europejski Przegląd Sejmowy, grudzień 2021. [Google Scholar]
  54. Zubik M., „Akt normatywny” jako przedmiot kontroli Trybunału Konstytucyjnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, nr 31. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora