Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer

No. 2/74 (2020)

Artykuły

Teoria wyboru publicznego jako narzędzie objaśniania genezy i rozwoju ubezpieczeń społecznych

  • Jacek Kulawik
Published: 2020-12-23

Abstract

Standardowym uzasadnieniem pojawiania się publicznych ubezpieczeń społecznych w teorii ekonomii i finansów jest występowanie niedoskonałości oraz niekompletności prywatnych rynków ubezpieczeniowych i ryzyka. Ujęcie to jednakże nie jest pełne, gdyż pomija jeszcze inne uwarunkowania, których objaśnienia umożliwia teoria wyboru publicznego. Przybliżenie ich jest głównym celem artykułu, który konkretyzuje się następnie w studium przypadku ubezpieczeń społecznych rolników w III RP. W pierwszej jego części przedstawia się kilka najbardziej reprezentatywnych definicji tej teorii oraz centralne w niej kategorie, a więc: zawodność państwa/rządu i jej formy; typy, źródła i konsekwencje nieefektywności polityków i administracji publicznej; funkcjonowanie grup interesu i związaną z nimi pogoń za rentą oraz polityczny cykl gospodarczy. Następnie przedstawia się krytykę teorii wyboru publicznego oraz próbami jej obrony. Jako rodzaj cząstkowego podsumowania tej części rozważań dalej analizuje się studium przypadku pt. „Ubezpieczenia społeczne rolników w III RP”. Dla porównania przedstawia się spojrzenie ekonomii neoklasycznej na powstanie i rozwój ubezpieczeń społecznych. Pomija się natomiast perspektywę ekonomii behawioralnej. Część druga artykułu poświęcona jest modelowaniu polityczno-ekonomicznemu, czyli szukaniu rozwiązań ze sfery ubezpieczeń społecznych, które równocześnie optymalizują cele polityczne oraz ekonomiczno-fiskalne. Najpierw omawia się dwa uzasadnienia dla pojawienia się i ekspansji ubezpieczeń społecznych. Następnie przedstawia się ten problem w konwencji hipotezy użyteczności oczekiwanej oraz koncepcji ją uogólniających i alternatywnych względem niej. W dalszej kolejności przechodzi się do zjawiska „populizmu w emeryturach” oraz wiarygodności publicznych i prywatnych systemów emerytalnych. W końcu podejmuje się problem optymalizacji kombinacji obydwu tych systemów oraz ich wielkości absolutnej i relatywnej. Praca dotyczy wprawdzie ryzyk społecznych, ale głównie koncentruje się na ryzyku starości.

References

  1. Besley T., Prat A., Credible pensions, „Fiscal Studies” 2005, Vol. 26, No. 1. [Google Scholar]
  2. Blankart B.Ch., Öffentliche Finanzen in der Demokratie. Eine Einführung in die Finanzwissenschaft, [Google Scholar]
  3. 8. Auflage, Vahlen, München, 2011. [Google Scholar]
  4. Bovaird T., Löffler E. (ed.), Public management and governance, Second Edition,, London, New York, Routledge, 2009. [Google Scholar]
  5. Brümmerhoff D., Finanzwissenschaft, 10. Auflage, Oldenburg Verlag, München, 2011. [Google Scholar]
  6. Chetty R., Saez E., Teaching the tax code: Earnings Responses to an experiment with EITC recipients, NBER, Working Paper, Washington D.C., 2009. [Google Scholar]
  7. Crain W.M., Cost and output in the legislative firm, „Journal of Legal Studies” 1979, Vol. 8, No. 3. [Google Scholar]
  8. Cullis J., Jones P., Public Finance & Public Choice. Analytical Persepectives, Third Edition, Oxford, New York, Oxford University Press, 2009. [Google Scholar]
  9. Fritsch M., Marktversagen und Wirtschaftspolitik, 9. Auflage, Vahlen, München, 2014. [Google Scholar]
  10. Grossekettler H., Social Insurance [w:] Handbook of Public Finance, ed. J.G. Backhaus, R.E. Wagner, New York, Springer, 2005. [Google Scholar]
  11. Gruber J., Public Finance and Public Policy, Fourth Edition, New York, Worth Publishers, 2013. [Google Scholar]
  12. Heywood A., Politologia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010. [Google Scholar]
  13. Hindriks J., Public versus private insurance with dual theory: A political economy argument, „The Geneva Pa-pers on Risk and Insurance Theory” 2001, Vol. 26, No. 2. [Google Scholar]
  14. Kiryluk-Dryjska E., Formalizacja decyzji wyboru publicznego. Zastosowanie do alokacji środków strukturalnych wspólnej polityki rolnej w Polsce, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014. [Google Scholar]
  15. Mueller C.D., Public Choice III, New York, Cambridge University Press, 2003. [Google Scholar]
  16. Myers J.R., Investment Policies and Procedures of the Social Security Trust Funds, „Social Security Bulletin” 1982, Vol. 45, No. 1. [Google Scholar]
  17. Niskanen A.W., Bureaucracy and Representative Government, Chicago, Aldine, 1971. [Google Scholar]
  18. Oppenheimer J., Principles of Politics. A rational choice theory guide to politics and social justice, New York, Cambridge University Press, 2012. [Google Scholar]
  19. Rosen H.S., Gayer T., Public Finance, Ninth Edition, New York, McGrow-Hill. International Edition, 2010. [Google Scholar]
  20. Schneider F., The influence of political institutions on social security policies [w:] Essays in Social Security Economics, ed. J.M. Schulenburg, Berlin, Springer, 1986. [Google Scholar]
  21. Słownik politologii, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. [Google Scholar]
  22. Valdés-Prieto S., The financial stability of notional account pensions, „Scandinavian Journal of Economics” 2000, Vol. 102, No. 3. [Google Scholar]
  23. Van Dalen P.H., Swank H.O., Government spending cycles: ideological or opportunistic?, „Public Choice” 1996, Vol. 89. [Google Scholar]
  24. Videl-Melia C., del Carmen Boado-Penas M., Settergran O., Automatic Balance Mechanisms in Pay-As-You-Go Pension Systems, „The Geneva Papers on Risk and Insurance” 2009, Vol. 34, No. 2. [Google Scholar]
  25. Walker R.M., Boyne G.A., Brever G.A. (ed.), Public Managemant and Performance. Research Directions, New York, Cambridge University Press, New York, 2012. [Google Scholar]
  26. Zweifel P., Eisen R., Insurance Economics, Berlin, Heilderberg, Springer-Verlag, 2012. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Most read articles by the same author(s)

1 2 > >> 

Similar Articles

1 2 3 4 5 6 7 8 9 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.