Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Baner text

Nr 1/83 (2025)

Artykuły

Zarządzanie ryzykiem katastroficznym w rolnictwie

  • Jacek Kulawik
Opublikowane: 29.08.2025

Abstrakt

Artykuł zajmuje się problematyką ryzyka katastroficznego w rolnictwie, a więc zdarzeniami o niskim prawdopodobieństwie wystąpienia, ale o wysokim potencjale powodowania rozmaitych szkód. Jego podstawowym celem jest przybliżenie tego ryzyka oraz instrumentów zarządzania nim. Cel ten zrealizowano przez udzielenie odpowiedzi na cztery pytania badawcze. Cel oraz pytania są przy tym środkiem do podbudowania tezy, że ryzykiem katastroficznym można do pewnego stopnia zarządzać, jeśli spełni się określone warunki. Artykuł w swej konstrukcji najbardziej zbliżony jest do studium monograficzno-przeglądowego. Zbiór rozważanych problemów cząstkowych odzwierciedla wiedzę skumulowaną autora zdobytą w trakcie zajmowania się przez ponad 25 lat ryzykiem w rolnictwie i sektorze żywnościowym. Dobór literatury dokonany został natomiast za pomocą połączenia techniki manualnej z uproszczoną techniką snow-balling backward. Przeprowadzona analiza pozwoliła sformułować trzy wnioski: (1) już obecnie potencjalnie dostępne są instrumenty do zarządzania ryzykiem katastroficznym przez samych rolników, np. w Unii Europejskiej (UE), ale ich rzeczywiste wykorzystanie napotyka szereg barier; (2) szeroko w całym świecie stosuje się jednak pomoc klęskową ad hoc, którą można by zracjonalizować, wdrażając holistyczne zarządzanie tym ryzykiem; (3) rozwój rynku ubezpieczeniowego i finansowego oraz ich integracja i globalizacja stale poszerzają możliwości komercyjnego (bez subsydiów budżetowych) ubezpieczenia ryzyka katastroficznego.

Bibliografia

  1. Albrecher H., Beirlant J., Teugels L.J., Reinsurance: Actuarial and Statistical Aspects, Wiley, Hoboken, Chichester, 2017. [Google Scholar]
  2. Baldwin K., Gray E., Strengthening agricultural resilience in the face of multiple risks, OECD, Paris 2018. [Google Scholar]
  3. Belton K., Dhami K.M., Cognitive biases and debiasing relevant to intelligence analysis [w:] Handbook on Bounded Rationality, ed. R. Viale, New York, Abindoo, Oxon, Routlege, 2022. [Google Scholar]
  4. Bendyk E., Przestrzelona przyszłość, „Polityka” 2024, nr 49. [Google Scholar]
  5. Borch H.K., Economics of Insurance, North-Holland, Amsterdam-London-New York-Tokyo, 1992. [Google Scholar]
  6. Buchner B., COP 29’s climate investment imperative, „Science” 2024, Vol. 386, No. 6722. [Google Scholar]
  7. Cafiero C., Capitanio F., Cioffi A. et al., Risk and Crisis Management in the Reformed European Agricultural Policy, „Canadian Journal of Agricultural Economics” 2007, Vol. 55. [Google Scholar]
  8. Copernicus Climate Change Service (C3S), 2024 is the first year to exceed 1.5°C above pre-industrial level, https://climate.copernicus.eu, dostęp 11.01.2025. [Google Scholar]
  9. Cummins D.J., Barrieu D., Innovations in Insurance Markets: Hybrid and Securitized Risk Transfer [w:] Handbook of Insurance, ed. G. Dionne, Second Edition, New York, Heidelberg, London, Springer, 2013. [Google Scholar]
  10. Danglot B., Vera-Perez O., Yu 2. et al., A snowballing literature study on test amplification, „Journal of Systems and Software” 2019, Vol. 157. [Google Scholar]
  11. De Rosa M., Castelli A., Bartoli N. et al., Sustainable public procurement and constrained agricultural, „Journal of Rural Studies” 2023, „AIMS Agriculture and Food” 2023, Vol. 8, No. 2. [Google Scholar]
  12. Dietrich M.A., Müller J.G., Schoenle S.R., Big news: Climate disaster expectations and business cycle, „Journal of Economic Behavior and Organization” 2024, Vol. 227. [Google Scholar]
  13. El Benni N., Finger R., Meuwissen P.M.M., Potential effects of the income stabilisation tool (IST) in Swiss agriculture, „European Review of Agricultural Economics” 2016, Vol. 43, No. 3. [Google Scholar]
  14. European Union, EIOPA Staff paper on measures to improve the insurability of business interruption risk in light of pandemics, 2021, https://doi.org/10.2854/293053, dostęp 15.01.2025. [Google Scholar]
  15. Fernández-Villaverde J., Levintal O., Solution methods for models with rare disasters, „Quantitative Economics” 2018, Vol. 9. [Google Scholar]
  16. Fier S.G., Carson J.M., Catastrophes and the demand for life insurance, „Journal of Insurance Issues” 2015, Vol. 38, No. 2. [Google Scholar]
  17. Finaldi-Russo P., Galotto L., Rampazzi C., The Financial Literacy of Micro-entrepreneurs: Evidence from Italy, „Bank of Italy Occasional Paper” 2022, No. 727. [Google Scholar]
  18. Froot K.A., The market for catastrophe risk: a clinical examination, „Journal of Financial Economics” 2001, Vol. 60, No. 2–3. [Google Scholar]
  19. Gallagher J., Learning about an infrequent event: Evidence from flood insurance take-up in the United States, „American Economic Journal: Applied Economics” 2023, Mitigation disaster risks in the age of climate change, „Econometrica” 2023, Vol. 95, No. 5. [Google Scholar]
  20. Gittins P., McElwee G., Constrained entrepreneurship: upland farmer response to the socio-political challenges in England’s beef and sheep sector, „Journal of Rural Studies” 2023, Vol. 104. [Google Scholar]
  21. Gittins P., McElwee G., Farm adaptative business strategies in crisis managemant: Covid-19, „Journal of Rural Studies” 2024, Vol. 111. [Google Scholar]
  22. Gittins P., McElwee G., Lever J., Constrained entrepreneurship in UK agriculture: A Weberian analysis, „Journal of Rural Studies” 2022, Vol. 95. [Google Scholar]
  23. Gleiβner W., Grundlagen das Risikomanagements: Hanbuch für ein Managemant unter Unsicherheit, 4. Aufl, München, Vahlen, 2022. [Google Scholar]
  24. Gondring H., Versicherungswirtschaft. Handbuch für Studium und Prasis, München, Vahlen, 2015. [Google Scholar]
  25. Gründl H., Guxha D., Karatseva A. et al., Insurability of pandemic risks, „Journal of Risk and Insurance” 2021, Vol. 88, No. 4. [Google Scholar]
  26. Hansen E.J., Karecha P., Sato M. et al., Global warning has accelerated: Are the United Nations and the public well-informed?, „Environment: Science and Policy for Sustainable Development” 2025, Vol. 6, No. 1, wydanie online 3.02.2025. [Google Scholar]
  27. Hartung U., Extremwetterereignisse in der Landwirtschaft: Risikomanagement im Bundesländervergleich, „Berichte über Landwirtschaft” 2020, Vol. 98, No. 2. [Google Scholar]
  28. Hirschauer N., Mußhoff O., Risikomanagementinstrumente im Vergleich: Sollte man landwirt-schaftliche Ernteversicherungen subventionieren? – Gute alte Argumente in einem neuen Streit [w:] Risiken in der Agrar- und Ernährungswirtschaft und ihre Bewältigung. Schriften der Gesellschaft für Wirtschafts- und Sozialwissenschaften des Landbaues eV., E. Berg, M. Hartmann, T. Heckelei et al., Band 44, Münster-Hiltrup, Landwirtschaftsverlag, 2009. [Google Scholar]
  29. Hohl M.R., Agricultural Risk Transfer. From Insurance to Reinsurance to Capital Market, Wiley, Chichester, 2019. [Google Scholar]
  30. Iwanicz-Drozdowska M. (red. nauk.), Ubezpieczenia, Warszawa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2018. [Google Scholar]
  31. Jacobs A., Policy Making for the long term in advanced democracies, „Annual Review of Political Science” 2016, Vol. 19, No.1. [Google Scholar]
  32. Kaas R., Goovaerts M., Dhaene J. et al., Modern Actuarial Risk Theory: Using R, Berlin, Heidelberg, Springer, 2009. [Google Scholar]
  33. Kaczała M., Łyskawa K., Konstrukcja ubezpieczenia indeksowego suszy w zakresie wybranych upraw i jego akceptacja przez rolników w Polsce [w:] Weryfikacja praktyczna proponowanych produktów ubezpieczeniowych i skonstruowanie systemu holistycznego zarządzania ryzykiem (pilotaż), red. nauk. M. Soliwoda, Warszawa, IERiGŻ PIB, 2022. [Google Scholar]
  34. Kaplow L., Incentives and government relief for risk, „Journal of Risk and Uncertainty” 1991, Vol. 4, No. 2. [Google Scholar]
  35. Kartern W., Nell M., Richter A. et al., Risiko und Versicherungstechnik. Eine ökonomische Einführung, Wiesbaden, Springer Gabler, 2018. [Google Scholar]
  36. Keil R., Betriebsunterbrechungsversicherung. Ursachen, Wirkungen und Lösungen, Karlsruhe, VVW, 2019. [Google Scholar]
  37. Kowalczyk P., Poprawska E., Ronka-Chmielowiec W., Metody aktuarialne, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. [Google Scholar]
  38. Kulawik J. (red.), Kagan A., Klimkowski C. et al., Ryzyko katastroficzne i rezyliencja w gospodarce żywnościowej – implikacje dla polityki rolno-żywnościowej, Warszawa, IERiGŻ PIB, grudzień 2024. [Google Scholar]
  39. Kulawik J. (red.), Luka finansowa w rolnictwie a instrumenty finansowe. Studium przypadku na podstawie PROW 2023–2027, Warszawa, IERiGŻ PIB, 2021. [Google Scholar]
  40. Kulawik J., Fundamentalne problemy zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Od ryzyka czystego i spekulatywnego do ERM i ryzyka łańcuchów (sieci) żywnościowych, Warszawa, IERiGŻ PIB, 2022. [Google Scholar]
  41. Kulawik J., Teoretyczne podstawy ubezpieczeń szkód majątkowych w rolnictwie, Warszawa, IERiGŻ PIB, 2020. [Google Scholar]
  42. Kulawik J. (red. nauk.), Ryzyko katastroficzne i rezyliencja w gospodarce żywnościowej, tekst niepublikowany, Warszawa, IERiGŻ PIB, 2024. [Google Scholar]
  43. Lien J., Shushi T., Asymptotics of the loss-based tail risk measures in the presence of extreme risks, „European Actuarial Journal” 2024, Vol. 14, No.1. [Google Scholar]
  44. Louaas A., Picard P., Optimal insurance coverage of low-probability catastrophic risk, „The Geneva Risk and Insurance Review” 2021, Vol. 46, No. 1. [Google Scholar]
  45. Maček A., Gheceva S., Murg M., Impact of natural disaster on the value of (Re)Insurance Companies, „German Journal of Risk and Insurance” 2023, Vol. 112, No. 4. [Google Scholar]
  46. Mao T., Hu J., Liu H., The average risk sharing problem under risk measure and expected utility theory, „Insurance: Mathematics and Economics” 2018, Vol. 83(C). [Google Scholar]
  47. Martin I.W.R., Pindyck S.R., Averting Catastrophes: The Strange Economics of Scylla and Charybdis, „American Economic Review” 2015, Vol. 105, No. 10. [Google Scholar]
  48. Melyukhina O., Yoon W., Producer incentives in livestock disease management: a synthesis of conceptual and empirical studies. Draft Report- OECD Conference Centre, Paris 2017. [Google Scholar]
  49. Meuwissen M.P.M., van Asseldonk M.P.A.M., Huirne M.B.R., Coping with Crisis Risk in European Agriculture, „Eurochoices” 2006, Vol. 5. [Google Scholar]
  50. Mitchell-Wallace K., Jones M., Hillier J. et al., Natural Catastrophe Risk Management and Modelling: A Practitioner’s Guide, Wiley, Chichester, 2017. [Google Scholar]
  51. NAIC (National Association of Insurance Commissioners), Business interruption policies (BOP), 2022, https://policies-boop, dostęp 15.01.2025. [Google Scholar]
  52. OECD, National risk assessment: A cross-country perspective, Paris 2018. [Google Scholar]
  53. Pohl S., Iranya J., The ABC of Reinsurance, Karlsruhe, VVW, 2018. [Google Scholar]
  54. Polska Izba Ubezpieczeń, Klimat rosnących strat. Rola ubezpieczeń w ochronie klimatu i transformacji energetycznej, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  55. Priest G.L., The government, the market, and the problem of catastrophic loss, „Journal of Risk and Uncertainty” 1996, Vol. 12, No. 2–3. [Google Scholar]
  56. Refai D., Elkafraui N., Gittins P., Creating a sustainable ripple in rural entrepreneurship – the case of Deserttulip in resource-constrained rural Jordan, „Journal of Entrepreneurial Behavior” 2024, V. 30, No. 1. [Google Scholar]
  57. Rejda E.G., McNamara J.M., Principles of Risk Management and Insurance, London, New York, Pearson, 2017. [Google Scholar]
  58. Ricci O., Santilli G., Exploring the link between financial literacy and business interruption insurance: evidence from Italian micro-enterprises, „The Geneva Papers on Risk and Insurance – Issues and Practice” 2024, Vol. 49, No. 4. [Google Scholar]
  59. Richardson K., Steffen W. et al., Earth beyond six of nine planetary biundries, „Science Advances” 2023, Vol. 9, No. 37. [Google Scholar]
  60. Rippo R., Cerroni S., Farmers participation in the Income Stabilisation Tool: Evidence from the apple sector in Italy, „Journal of Agricultural Economics” 2022, Vol. 74, No. 1. [Google Scholar]
  61. Rockström J., Steffen W. et al., Planetary Boundaries: Exploring the Safe Operating Space for Humanity, „Ecology and Society” 2009, Vol. 14, No. 2. [Google Scholar]
  62. Rohlfs T., Risikomanagement im Versicherungsunternehemen: Identifizierung, Bewertung und Steuerung, Karlsruhe, Versicherungswirtschaft, 2018. [Google Scholar]
  63. Saldenha I.J., Canne J., Adjudication rather than experience of data abstraction matters more in reducing errors in abstracting data in Systematic review, „Research Synthesis Methods” 2020, Vol. 11, No. 3. [Google Scholar]
  64. Savada Y., The impact of Natural and Manmade Disasters on Household Welfare, Plenary paper prepared for presentation at the International Association of Agricultural Economists Conference, Gold Coast, Australia, 12–18.08.2006. [Google Scholar]
  65. Schwarz S.L., Insuring the „Uninsurable”: Catastrophe bonds, pandemics, and risk securitization, „Washington University Law Review” 2021, Vol. 90. [Google Scholar]
  66. Shojenia K.G., Samson M., How quickly do systematic reviews go out of date? A survival analysis, „Annals of Internal Medicine” 2007, Vol. 174, No. 4. [Google Scholar]
  67. Siedl M., Regeling K., Schaden – und Krisenmanagement [w:] Betriebliches Risikomanagement und Industrieversicherung. Erfolgreiche Unternehmensteuerung durch ein effektives Risiko-und versicherungsmanagement, Hrsg. A. Mahnte, T. Rohlfs, Wiesbaden, Springer Gabler, 2020. [Google Scholar]
  68. Smith R., McElwee G., Somerville P., Illegal diversification strategies in the farming community from a UK perspective, „Journal of Rural Studies” 2017, Vol. 53. [Google Scholar]
  69. Soliwoda M., Pawłowska-Tyszko J., Juchniewicz M. et al., Instrument stabilizacji dochodów [w:] Weryfikacja praktyczna proponowanych produktów ubezpieczeniowych i skonstruowanie systemu holistycznego zarządzania ryzykiem (pilotaż), red. nauk. Michał Soliwoda, Warszawa, IERiGŻ PIB, 2022. [Google Scholar]
  70. Sommer M., Punkt krytyczny dla klimatu, „Dziennik Gazeta Prawna”, nr 25, 6.02.2025. [Google Scholar]
  71. Stahl U., Distant relations: business interruption insurance and business closure insurance, „The Geneva Papers on Risk and Insurance – Issue and Practice” 2023, Vol. 48, No. 3. [Google Scholar]
  72. Tang Q., Yang Y., Worst-case moment under partial ambiguity, ASTIN Bulletin: „The Journal of the IAA” 2023, Vol. 53, No. 2. [Google Scholar]
  73. Tse K.Y., Nonlife Actuarial Models Theory, Methods and Evaluation, Cambridge, Cambridge University Press, 2009. [Google Scholar]
  74. Van Voss H.B., Helsloot J., How states deal with long-term destabilizing risks, „Journal of Risk Research” 2023, Vol. 26, No. 10. [Google Scholar]
  75. Vergara O., Zuba G., Doggett T. et al., Modelling the potential impact of catastrophic weather crop insurance industry portfolio losses, „American Journal of Agricultural Economics” 2008, Vol. 90, No. 5. [Google Scholar]
  76. Vrije Universiteit Amsterdam, Snowball method – Research skills – Advanced – LibGuides, https://libguides.vu.nl/c.php, dostęp 7.02.2025. [Google Scholar]
  77. Wnuk K., Garropalli T., Knowledge Management in Software Testing: A Systematic Snowball Literature Review, „e-Informatics Software Engineering Journal” 2018, Vol. 12, No. 1. [Google Scholar]
  78. World Bank, World Development Report 2000/2001, Attacking Poverty, Washington D.C. 2001. [Google Scholar]
  79. World Economic Forum, The Global Risks Report 2025, 20th. Edition, 2025. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Podobne artykuły

1 2 3 4 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.