Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich

Vol. 33 No. 36 bis (2023)

Articles

Issues of Cooperation between the State and the Church in the Field of Procedural Law in the Light of Article 1 and 5 of the Concordat between the Holy See and the Republic of Poland

DOI: https://doi.org/10.32077/bskp.6755  [Google Scholar]
Published: 2023-11-21

Abstract

The principle of cooperation between the Church and the State is unequivocally expressed in Article 1 of the 1993 Concordat between the Republic of Poland and the Holy See. At the same time, cooperation, which may occur in different fields, must respect the principle of autonomy and independence of each party to an international agreement on its own.

By virtue of Article 5 of the Concordat, the Catholic Church gained from the State the assurance of the free exercise of its jurisdiction, including the autonomy of the church judiciary, especially in matters of marriage (cf. Article 10(3-4) of the Concordat). This follows from the overriding principle of respect for religious freedom, enshrined in the 1997 Constitution of the Republic of Poland.

One area of cooperation between the Church and the State may be procedural law taking into consideration the legal norms of two distinct legal domains – the state and the church legal order. Therefore, this issue at hand should be analysed in the light of the norms of Polish law, especially the Concordat between Poland and the Holy See, as well as canonical norms as the internal law of the Catholic Church.

I present the issue of cooperation between the State and the Church in the field of procedural law, narrowing my scope to procedural marriage law and the procedural criminal law, which is applied by the church judiciary but cannot be applied in complete isolation from state legislation.

Based on specific state and church regulations concerning the Roman Catholic Church, case law and judicial practice, I show the obligations and rights as stemming from legal norms, and the doubts and difficulties following from the different premises of the two legal orders.

References

  1. Andrzejewski, Maciej. 2021. “Modele interakcji orzeczeń sądów kościelnych i państwowych w sprawach małżeńskich.” Kościół i Prawo 23, no. 2:147-66. https://doi.org/10.18290/kip21102.10 [Google Scholar]
  2. Bartczak, Adam. 2014. “Sądowa jurysdykcja nad małżeństwem w Polsce.” Łódzkie Studia Teologiczne 23, no. 2:28-38. [Google Scholar]
  3. Bednarski, Paweł. 2013. “Przesłanki delibacji orzeczenia kościelnego we włoskim sądzie apelacyjnym.” Studia Prawa Wyznaniowego 16:43-63. [Google Scholar]
  4. Białobrzeski, Tomasz. 2017. Problem uznania orzeczeń trybunałów kościelnych i dyspens „super rato” w prawie hiszpańskim. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy. [Google Scholar]
  5. Borecki, Paweł. 2018. “W sprawie autonomii i niezależności związku wyznaniowego – uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 12.5.2016 r., IV CSK 529/15.” Polski Proces Cywilny 14:88-100. [Google Scholar]
  6. Brzemia-Bonarek, Aleksandra. 2007. “Pomoc sądowa pomiędzy sądami kościelnymi a państwowymi w celu uzyskania dokumentów niedostępnych dla strony w kanonicznym procesie małżeńskim (analiza prawna zagadnienia i propozycje de lege ferenda.” In Sędzia i pasterz. Księga pamiątkowa w 50-lecie pracy ks. Remigiusza Sobańskiego w Sądzie Metropolitalnym w Katowicach (1975-2007), edited by Honorata Typańska, 41-52. Katowice: Księgarnia Św. Jacka. [Google Scholar]
  7. Brzemia-Bonarek, Aleksandra. 2021. “Fumus delicti w sprawie o nieważność małżeństwa: przyjmowanie denuncjacji przez sędziego kościelnego i dalsze procedowanie – wybrane zagadnienia.” In Wykorzystanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Vol. 1, edited by Maciej Cholewa, and Piotr Studnicki, 239-65. Kraków: Scriptum. [Google Scholar]
  8. Cadelo de Isla, Enrique. 2005. La eficacia civil de las sentencias canónicas de nulidad matrimoniale en la Unión Europea: el Regolamento 2201/2003. Roma: Università della Santa Croce. [Google Scholar]
  9. Del Amo. León. 2023. “Zasady postępowania w sądach.” In Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, edited by Piotr Majer, 893-911. Kraków: Wolters Kluwer. [Google Scholar]
  10. Dohnalik, Jan. 2021. “Poufność karnych postępowań kanonicznych w świetle pierwszeństwa osób skrzywdzonych i zasady rozliczalności.” In Wykorzystanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Vol. 1, edited by Maciej Cholewa, and Piotr Studnicki, 267-92. Kraków: Scriptum. [Google Scholar]
  11. Duda, Andrzej S. 2008. Interes prawny w polskim prawie administracyjnym. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. [Google Scholar]
  12. Dudka, Katarzyna. 2005. “Anonim a wszczęcie postępowania karnego.” Prokuratura i Prawo 4:55-62. [Google Scholar]
  13. Fray, Danuta. 2015. “Łatwiej unieważnić ślub.” https://www.rp.pl/w-sadzie-i-w-urzedzie/art11767651-latwiej-uniewaznic-slub [accessed: 20.04.2023]. [Google Scholar]
  14. Góralski, Wojciech, and Andrzej Pieńdyk. 2000. Zasada niezależności i autonomii państwa i Kościoła w Konkordacie polskim z 1993 roku. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. [Google Scholar]
  15. Góralski, Wojciech, and Witold Adamczewski. 1994. Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993. Płock: Płockie Wydawnictwo Diecezjalne. [Google Scholar]
  16. Góralski, Wojciech. 1994. Prawda o konkordacie. Częstochowa: Biblioteka „Niedzieli”. [Google Scholar]
  17. Góralski, Wojciech. 2008. “Ochrona małżeństwa i rodziny w Konkordacie polskim z 1993 roku.” In Konkordat polski w 10 lat po ratyfikacji, edited by Józef Wroceński, and Helena Pietrzak, 131-49. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. [Google Scholar]
  18. Grocholewski, Zenon. 1985. “Aspetti teologici dell’attività giudiziaria della Chiesa.” Monitor Eccle-siasticus 41:489-504. [Google Scholar]
  19. Hemperek, Piotr. 1985. “Współpraca między Kościołem a państwem.” Kościół i Prawo 4:79-100. [Google Scholar]
  20. Jezusek, Andrzej. 2016. “Niektóre aspekty powszechnego obowiązku udzielenia pomocy organom prowadzącym postępowanie karne.” Palestra 6:38-50. [Google Scholar]
  21. Kaczorkiewicz, Dorota. 2009. “Udzielanie pomocy organom postępowania karnego.” Przegląd Prawno-Ekonomiczny 9:5-12. [Google Scholar]
  22. Kamiński, Rafał. 2021. “Hierarchiczna zależność a bezprawne działanie przełożonego. „Sygnalista” w Kościele.” Referat. https://wpk.upjp2.edu.pl/konferencje/sympozjum--przelozony---podwladny-odpowiedzialnosc-prawna-w-kosciele-10.html, [accessed: 21.04.2023]. [Google Scholar]
  23. Kroczek, Piotr. 2017a. “Kilka uwag do znowelizowanych „Wytycznych” Konferencji Episkopatu Polski w kontekście zasad techniki legislacyjnej oraz znowelizowanego art. 240 § 1 kodeksu karnego.” Annales Canonici 13:91-107. https://doi.org/10.15633/acan.2221 [Google Scholar]
  24. Kroczek, Piotr. 2017b. Prawo wewnętrzne związków wyznaniowych w perspektywie organów władzy publicznej. Klauzule generalne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII [Google Scholar]
  25. Krukowski, Józef. 1992. “Podstawy współdziałania Kościoła i państwa.” Kościół i Prawo 8:19-32. [Google Scholar]
  26. Krukowski, Józef. 1999. Konkordat polski znaczenie i realizacja. Lublin: Wydawnictwo Verba. [Google Scholar]
  27. Krukowski, Józef. 2000. Kościół i Państwo. Podstawy relacji prawnych. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  28. Majer, Piotr. 2007. “Uznawanie przez państwo wyroków sądów kościelnych w sprawach małżeńskich. Czy byłoby pożyteczne przyjęcie takiego systemu w Polsce?” In Funkcje publiczne związków wyznaniowych. Materiały III Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 16–18 maja 2006), edited by Artur Mezglewski, 414-31. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  29. Maroń, Grzegorz. 2022. “Jurysdykcja sądów w „sprawach religijnych.” In (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, edited by Paweł Sobczyk, 113-44. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. [Google Scholar]
  30. Marszałkowska-Krześ, Elwira, and Izabela Gil (edited by). 2023. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Legalis el. [Google Scholar]
  31. Misztal-Konecka, Joanna. 2020. “Dokonywanie czynności procesowych przed sądem kościelnym jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 stycznia 2017 r., I ACa 676/16.” Studia z Prawa Wyznaniowego 23:421-40. https://doi.org/10.31743/spw.6834 [Google Scholar]
  32. Miziński, Artur. 2009. “Prawo wiernych do obrony w procesie kanonicznym.” Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie 2:76-93. [Google Scholar]
  33. Niemczycki, Dawid. 2020. “Interes prawny a proces kościelny. Glosa aprobująca do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 maja 2015 r., II OSK 2416/13.” Ius Matrimoniale 31, no. 2:147-57. https://doi.org/10.21697/im.2020.31.2.08 [Google Scholar]
  34. “Nieprawdziwe tezy mediów o postępowaniu abp. Gądeckiego ws. procesu księdza pedofila.” https://www.ekai.pl/nieprawdziwe-tezy-mediow-o-postepowaniu-abp-gadeckiego-ws-procesu-ksiedza-pedofila/ [accessed: 22.04.2023]. [Google Scholar]
  35. Olechna, Agnieszka, and Marta Rybińska. 2015. „Przestępstwa karane zarówno przez władzę kościelną, jak i państwową.” In Prawo wewnętrzne Kościoła katolickiego a polski porządek prawny, edited by Justyna Cymbała, Justyna Krzywkowska, and Marek Paszkowski, 247-57. Olsztyn: Wydawnictwo UWM. [Google Scholar]
  36. Pieronek, Tadeusz. 1988, “Ochrona praw osoby ludzkiej w kanonicznym procesie karnym.” Analecta Cracoviensia 20:241-63. https://doi.org/10.15633/acr.3069 [Google Scholar]
  37. Poniatowski, Michał 2015. “Współdziałanie między państwem a Kościołem na rzecz ubogich.” In Katolickie zasady relacji państwo-Kościół a prawo polskie, edited by Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, and Henryk Stawniak, 307-22. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL. [Google Scholar]
  38. Rapacz, Józef. 2007. “Autonomia sądownictwa kościelnego.” Annales Canonici 3:55-65. [Google Scholar]
  39. Sakowicz, Andrzej. 2023. “Art. 15 KPK.” In Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Ed. 10, edited by Andrzej Sakowicz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Legalis el. [Google Scholar]
  40. Sobczyk, Paweł. 2015. “Konstytucyjne podstawy współdziałania Państwa i Kościoła na rzecz ochrony i opieki nad małżeństwem i rodziną.” In Katolickie zasady relacji państwo-Kościół a prawo polskie, edited by Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, and Henryk Stawniak, 187-204. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL. [Google Scholar]
  41. Stanisz, Piotr. 2015. “Konstytucyjne zasady określające relacje państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi: autonomia i niezależność oraz współdziałanie.” In Katolickie zasady relacji państwo-Kościół a prawo polskie, edited by Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, and Henryk Stawniak, 159-86. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL. [Google Scholar]
  42. Świto, Lucjan. 2012. “Rekwizycja cywilno-kanoniczna? Pomoc sądowa pomiędzy trybunałami kościelnymi a sądownictwem powszechnym w Polsce.” Prawo Kanoniczne 55, no. 2:145-66. [Google Scholar]
  43. Visioli, Matteo. 2020. “L’instruzione sulla riservatezza delle cause. Considerazioni a margine del Rescriptum ex audientia Ss.mi del 6 Dicembre 2019.” Ius Ecclesiale 32, no. 2:720-40. https://doi.org/10.19272/202008602014 [Google Scholar]
  44. Walencik, Dariusz. 2013. “Prawo kanoniczne (wewnętrzne) związków wyznaniowych a prawo polskie.” Przegląd Sądowy 5:11-25. [Google Scholar]
  45. Wieczorek, Michał. 2021. “Notitia criminis w sprawach małżeńskich.” Częstochowskie Studia Teologiczne 48:215-28. https://doi.org/10.53120/czst.2021.215-228 [Google Scholar]
  46. Zalewski, Wojciech. 2013. “Komentarz do art. 240.” In Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do artykułów 222–316, edited by Michał Królikowski, and Robert Zawłocki. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Legalis el. [Google Scholar]
  47. Zarzycki, Zdzisław. 2007. “Współdziałanie kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi. Wybrane zagadnienia prawne.” Studia z Prawa Wyznaniowego 10:23-60. [Google Scholar]
  48. Zgryzek, Kazimierz. 2014. “Zasada jawności.” In Zasady procesu karnego. System Prawa Karnego Procesowego. Vol. 4. Part 1, edited by Paweł Wiliński, 768-801. Warszawa: Wolters Kluwer. [Google Scholar]
  49. Zieliński, Tadeusz J. 2009. “Niekompetencja religijna władz publicznych jako aspekt zasady bezstronności z art. 25 ust. 2 Konstytucji RP.” In Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz rzeczypospolitej Polskiej, edited by Tadeusz J. Zieliński, 141-67. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.