Przedmiotem artykułu jest problematyka powołania, charakteru prawnego, struktury organizacyjnej i kompetencji specjalistycznych organów pod nazwą inspekcji ochrony środowiska bądź inspekcji środowiska w Polsce, Czechach i Słowacji. Spojrzenie na kompetencje tych organów obejmuje nie tylko akty prawne powołujące je, ale także wybrane akty prawne stanowiące trzon prawa środowiska tych trzech państw: podstawowe ustawy o ochronie środowiska, ustawy o odpadach oraz ustawy o ochronie przyrody