Rzymskie cnoty virtus i fides w interpretacji św. Augustyna w De civitate Dei

Abstract

Dzieło De civitate Dei, w którym Augustyn podejmuje - obok innych wielkich tematów - także temat relacji z rzymskimi cnotami obywatelskimi, zostało napisane podczas groźby upadku Rzymu na początku piątego wieku. Augustyn przedstawia postacie legendarne i historyczne, takie jak Regulus czy Scewola, ponieważ ich virtus i fides mogą - jego zdaniem - stać się przykładem cnoty chrześcijańskiej dla wyznawców nowej religii.

            Virtus - według św. Augustyna - ma być jedną z głównych wartości, które pomagają w lepszym oddaniu się Bogu. Virtus chrześcijan powinien przyczyniać się do pomnażania chwały Bożej. Chrześcijanin stawia przede wszystkim nie swoją chwałę, ale chwałę samego Boga. Ponadto chrześcijanie powinni być gotowi znosić wszelkie cierpienia z odwagą.

            Święty Augustyn konfrontuje niektórych bohaterów chwalonych przez pogan za działania chrześcijan. Przykład Mucjusza Scewoli św. Augustyn mobilizuje chrześcijan do heroicznego zachowania z powodu chwały Bożej i właściwego uzasadnienia potrzeby cierpienia. Augustyn wzywa chrześcijan, aby mogli poświęcić całe swoje ciało, nie winiąc za to Boga. Każdy chrześcijanin, który podejmuje jakiś chwalebny czyn, musi pamiętać tylko o chwale Bożej.

            Kolejną z najbardziej cenionych rzymskich cnót była fides. Było to rozumiane jako lojalność, stabilność i wytrwałość w podejmowaniu decyzji. W „De civitate Dei” Augustyn często pokazywał wartość fides, wykorzystując między innymi przykład Regulusa. Jednak zrozumiał tę cnotę w nieco inny sposób. Odniósł się bezpośrednio do chrześcijańskiej wierności niebiańskiej ojczyźnie, a nie ziemskiej, jak to zrobili poganie. Chrześcijanin, w przeciwieństwie do Regulusa, który pozostał lojalny wobec wroga, ma przekazać swoje losy Stwórcy, który jest dawcą wszystkich darów. Nie jest to już fides rozumiane jako lojalność lub stabilność w myśleniu, ale fides to cnota odnosząca się do Boga.