Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Łódzkie Studia Teologiczne

Tom 31 Nr 3 (2022)

Varia

Czy wielkopiątkowa modlitwa za Żydów istotnie jest krzywdząca? Próba apologii oracji „za wiarołomnych Żydów”

  • Dawid Mielnik
DOI: https://doi.org/10.52097/lst.2022.3.243-256  [Google Scholar]
Opublikowane: 11.10.2022

Abstrakt

Celem niniejszego opracowania jest próba obrony tradycyjnej wielkopiątkowej modlitwy za Żydów. Realizacja celu pracy jest możliwa dzięki analizie kluczowych fragmentów tej oracji oraz zestawieniu ich z żydowską modlitwą Birkat ha-Minim. Temat został zrealizowany w czterech częściach. Najpierw zestawiono wielkopiątkowe modlitwy za Żydów. Następnie zaprezentowano żydowską „Birkat ha-Minim”, zwracając szczególną uwagę na jej kluczowe frazy. Potem wyjaśniono kluczowe wyrażenia tradycyjnej modlitwy wielkopiątkowej. Na końcu zestawiono obydwie oracje. W świetle przeprowadzonych analiz należy stwierdzić, że tradycyjna wielkopiątkowa ektenia za Żydów była inspirowana tekstami Nowego Testamentu. Nie została ona ułożona po to, by obrazić członków narodu żydowskiego, ale po to, by podkreślić tragiczność sytuacji, w której się znaleźli wskutek odrzucenia Chrystusa. Przeprowadzone analizy nie pozostawiają złudzeń, że celem tej modlitwy było zbawienie Żydów, a zatem najwyższe możliwe dobro, które w żaden sposób nie jest wyrazem nietolerancji czy antysemityzmu.

Bibliografia

  1. Ages A., Veuillot and the Talmud, The Jewish Quarterly Review 64/3 (1974) 229–260. DOI: https://doi.org/10.2307/1454133 [Google Scholar]
  2. Allison D.C., Blessing God and Cursing People: James 3:9-10, Journal of Biblical Literature 130/2 (2011) 397–405. DOI: https://doi.org/10.2307/41304208 [Google Scholar]
  3. Baggs G.M., The Ceremonies of Holy-week at the Vatican and S. John Lateran’s Described, Rome: Monaldi 1839. [Google Scholar]
  4. Borelli J., The Origins and Early Development of Interreligious Relations during the Century of the Church (1910–2010), U.S. Catholic Historian 28/2 (2010) 81–105. DOI: https://doi.org/10.1353/cht.0.0038 [Google Scholar]
  5. Boyarin D., Justin Martyr Invents Judaism, Church History 70/3 (2001) 427–461. DOI: https://doi.org/10.2307/3654497 [Google Scholar]
  6. Burns J.E., Essene Sectarianism and Social Differentiation in Judaea after 70 C.E., The Harvard Theological Review 99/3 (2006) 247–274. DOI: https://doi.org/10.1017/S0017816006001246 [Google Scholar]
  7. Cancellieri F., Descrizione delle funzioni della Settimana Santa nella cappella pontificia, Roma: Tipografia Caetani 1802. [Google Scholar]
  8. Charlesworth J.H., Chrześcijanie i Żydzi w pierwszych sześciu wiekach, in: Chrześcijaństwo a judaizm rabiniczny. Historia początków oraz wczesnego rozwoju, ed. H. Shanks, Warszawa: Vocatio 2013, 499–532. [Google Scholar]
  9. Cohen S.J.D., Judaizm do czasu opracowania Miszny (lata 135–220), in: Chrześcijaństwo a judaizm rabiniczny. Historia początków oraz wczesnego rozwoju, ed. H. Shanks, Warszawa: Vocatio 2013, 317–354. [Google Scholar]
  10. Cohen S.J.D., The Significance of Yavneh: Pharisees, Rabbis, and the End of Jewish Sectarianism, Hebrew Union College Annual 55 (1984) 27–53. [Google Scholar]
  11. Collins A.Y., The Function of «Excommunication» in Paul, The Harvard Theological Review 73/1-2 (1980) 251–263. DOI: https://doi.org/10.1017/S0017816000002145 [Google Scholar]
  12. Connelly J., From Enemy to Brother: The Revolution in Catholic Teaching on the Jews, 1933–1965, Cambridge: Harvard University Press 2012. DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674064881 [Google Scholar]
  13. Ehrlich U., – Langer R., The Earliest Texts of the Birkat Haminim, Hebrew Union College Annual 76 (2005) 63–112. [Google Scholar]
  14. Grossberg D.M., Orthopraxy in Tannaitic Literature, Journal for the Study of Judaism in the Persian, Hellenistic, and Roman Period 41/4 (2010) 517–561. DOI: https://doi.org/10.1163/157006310X503621 [Google Scholar]
  15. Hare D.R.A., How Jewish Is the Gospel of Matthew?, The Catholic Biblical Quarterly 62/2 (2000) 264–277. [Google Scholar]
  16. Harrill J.A., Cannibalistic Language in the Fourth Gospel and Greco-Roman Polemics of Factionalism (John 6:52-66), Journal of Biblical Literature 127/1 (2008) 133–158. DOI: https://doi.org/10.2307/25610110 [Google Scholar]
  17. Heinz H. – Brandt H.C.H.G., A new burden on Christian–Jewish relations: statement of the discussion group «Jews and Christians» of the central committee of German Catholics on the Good Friday prayer «for the Jews» in the extraordinary rite version of 2008, European Judaism: A Journal for the New Europe 41/1 (2008) 159–161. DOI: https://doi.org/10.3167/ej.2008.410120 [Google Scholar]
  18. Hershcopf J., The Church and the Jews: The struggle at Vatican Council II, The American Jewish Year Book 66 (1965) 99–136. [Google Scholar]
  19. Horoszewicz M., Uzupełnienie do wielkopiątkowej modlitwy za Żydów, Więź 38/6 (1995) 186–187. [Google Scholar]
  20. Ignatowski G., Modlitwa za Żydów w Wielki Piątek, Więź 38/3 (1995) 198–200. [Google Scholar]
  21. Instone-Brewer D., The eighteen benedictions and the minim before 70 CE, The Journal of Theological Studies 54/1 (2003) 25–44. DOI: https://doi.org/10.1093/jts/54.1.25 [Google Scholar]
  22. Jacobs L., Praying for the Downfall of the Wicked, Modern Judaism 2/3 (1982) 297–310. DOI: https://doi.org/10.1093/mj/2.3.297 [Google Scholar]
  23. Joubert S.J., A bone of contention in recent scholarship: The ‘birkat ha-minim’ and the separation of Church and synagogue in the first century Ad, Neotestamentica 27/2 (1993) 351–363. [Google Scholar]
  24. Kalmin R., Christians and Heretics in Rabbinic Literature of Late Antiquity, The Harvard Theological Review 87/2 (1994) 155–169. DOI: https://doi.org/10.1017/S0017816000032764 [Google Scholar]
  25. Kamykowski Ł., Podstawowe elementy nowej chrześcijańskiej teologii judaizmu, Collectanea Theologica 69/2 (1999) 37–59. [Google Scholar]
  26. Kamykowski Ł., Sens przeobrażeń modlitwy za Żydów w rzymskiej liturgii Wielkiego Piątku, Analecta Cracoviensia 20 (1988) 177–197. DOI: https://doi.org/10.15633/acr.3065 [Google Scholar]
  27. Katz S.T., Issues in the Separation of Judaism and Christianity after 70 C.E.: A Reconsideration, Journal of Biblical Literature 103/1 (1984) 43–76. DOI: https://doi.org/10.2307/3260313 [Google Scholar]
  28. Kinzig W., «Non-Separation»: Closeness and Co-operation between Jews and Christians in the Fourth Century, Vigiliae Christianae 45/1 (1991) 27–53. DOI: https://doi.org/10.1163/157007291X00233 [Google Scholar]
  29. Krakowiak Cz., Geneza i rozwój liturgicznej modlitwy za Żydów w Mszale Rzymskim, Ateneum Kapłańskie 163/2 (2014) 294–309. [Google Scholar]
  30. Langer R., New Directions in Understanding Jewish Liturgy, in Early Judaism: New Insights and Scholarship, ed. F.E. Greenspahn, New York: New York University Press 2018, 147–173. DOI: https://doi.org/10.18574/nyu/9781479896950.003.0008 [Google Scholar]
  31. Leavy S.A., «For Fear of the Jews»: Origins of Anti-Judaism in Early Christianity, American Imago 63/1 (2006) 57–79. DOI: https://doi.org/10.1353/aim.2006.0014 [Google Scholar]
  32. Lempa H., Modlitwa codzienna w judaizmie, Wrocławski Przegląd Teologiczny 4/1 (1996) 47–61. [Google Scholar]
  33. Levine L.I.A., Judaizm od zburzenia Jerozolimy do upadku drugiego powstania żydowskiego (lata 70–135), in: Chrześcijaństwo a judaizm rabiniczny. Historia początków oraz wczesnego rozwoju, ed. H. Shanks, Warszawa: Vocatio 2013, 211–247. [Google Scholar]
  34. Lewis J.P., Jamnia After Forty Years, Hebrew Union College Annual 70/71 (1999–2000) 233–259. [Google Scholar]
  35. Louis-Gabriel S., The Church and the Jews, The Furrow 15/11 (1964) 695–702. [Google Scholar]
  36. Manuel des cérémonies qui ont lieu pendant la Semaine Sainte et l’octave de Pâques au Vatican, Rome: Imprimerie Tibérine 1856. [Google Scholar]
  37. Martini A., Ufficio della settimana santa colla versione italiana, Milano: Ripamonti Carpano 1837. [Google Scholar]
  38. McEleney N.J., Orthodoxy in Judaism of the first Christian century, Journal for the Study of Judaism in the Persian, Hellenistic, and Roman Period 4/1 (1973) 19–42. DOI: https://doi.org/10.1163/157006373X00026 [Google Scholar]
  39. Meeks W.A., In Search of the Early Christians, London: Yale University Press 2002. DOI: https://doi.org/10.12987/yale/9780300091427.001.0001 [Google Scholar]
  40. Mendecki N., Modlitwa «osiemnastu błogosławieństw», Ruch Biblijny i Liturgiczny 37/2 (1984) 140–143. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1270 [Google Scholar]
  41. Meyers E.M., Early Judaism and Christianity in the Light of Archaeology, The Biblical Archaeologist 51/2 (1988) 69–79. DOI: https://doi.org/10.2307/3210028 [Google Scholar]
  42. Mielnik D., The Good Friday oration for the Jews in the Latin liturgical books in the background of the postconciliar liturgical reforms. From the conflict to the cooperation, International Relations Review 4/2 (2021) 141–158. [Google Scholar]
  43. Miller S.S., The Minim of Sepphoris Reconsidered, The Harvard Theological Review 86/4 (1993) 377–402. DOI: https://doi.org/10.1017/S0017816000030637 [Google Scholar]
  44. Muszyński H., Jak się modlimy za Żydów, Więź 52/3 (2009) 43–54. [Google Scholar]
  45. Reinhartz A., Early Judaism: New Insights and Scholarship, New York: New York University Press 2018. [Google Scholar]
  46. Rogalski L., Wielki Tydzień, in Encyklopedia powszechna, t. 26, Warszawa: S. Orgelbrand 1867, 918–923. [Google Scholar]
  47. Saldarini A.J., Jews and Christians in the first two centuries: the changing paradigm, Shofar 10/2 (1992) 16–34. DOI: https://doi.org/10.1353/sho.1992.0034 [Google Scholar]
  48. Sekretariat Stanu, Nota Sekretariatu Stanu odnośnie do wskazań papieża Benedykta XVI dotyczących modlitw za Żydów w liturgii Wielkiego Piątku w Mszale rzymskim z 1962 r., Anamnesis 14/3 (2008) 10. [Google Scholar]
  49. Suprema Sacra Congregatio S. Officii, Decretum de consocatione vulgo „Amici Israel” abolenda, Acta Apostolicae Sedis 20 (1928) 103–104. [Google Scholar]
  50. Śniadoch G., Msza Święta Trydencka. Mity i prawda. Apologetyka starej Mszy dla początkujących, Ząbki: Instytut Summorum Pontificium 2014. [Google Scholar]
  51. Teppler Y.Y., Birkat HaMinim: Jews and Christians in Conflict in the Ancient World, Tübingen: Mohr 2007. DOI: https://doi.org/10.1628/978-3-16-151453-1 [Google Scholar]
  52. Teugels L., The background of the anti-Christian polemics in Aggadat bereshit, Journal for the Study of Judaism in the Persian, Hellenistic, and Roman Period 30/2 (1999) 178–208. DOI: https://doi.org/10.1163/157006399X00046 [Google Scholar]
  53. Thornton T.C.G., Christian understandings of the «birkath ha-minim» in the eastern Roman Empire, The Journal of Theological Studies 38/2 (1987) 419–431. DOI: https://doi.org/10.1093/jts/38.2.419 [Google Scholar]
  54. Tomal M., Jak modlą się Żydzi. Antologia modlitw, Warszawa: Verbinum 2000. [Google Scholar]
  55. Townsend J.T., How can late rabbinic texts inform biblical and early Christian studies?, Shofar 6/1 (1987) 26–32. [Google Scholar]
  56. Uffizj della Settimana Santa con alcune necessarie annotazioni e rubriche italiane a comodo specialmente de’ laici, Firenze: Tipografia Fraticelli 1859. [Google Scholar]
  57. Volli G., Papa Benedetto XIV e gli ebrei, La Rassegna Mensile di Israel 22/5 (1956) 215–226. [Google Scholar]
  58. Wróbel M.S., Jezus i Jego wyznawcy w Talmudzie. Analiza tekstologiczna, historyczna i socjologiczna, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013. [Google Scholar]
  59. Wróbel M.S., Znaczenie formuły Birkat ha-minim w procesie rozdziału synagogi od Kościoła, Collectanea Theologica 78/2 (2008) 65–80. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.