Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen

Bd. 34 Nr. 3 (2025)

Artykuły

Mówić ciałem. Komunikacja niewerbalna w wybranych spektaklach Warszawskiego Centrum Pantomimy

  • Daria Wójcicka
DOI: https://doi.org/10.52097/lst.2025.3.237-268  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 2025-12-08

Abstract

This article attempts to demonstrate how pantomime theatre utilizes elements of nonverbal communication. The first part of the text describes the most important tools used for nonverbal communication and demonstrates that movement itself can convey a message. The second part explains pantomime as a performing art form and outlines its history and development in Poland. The third part of the article analyzes three performances (Agua de Lagrimas, Gogol, Marcel) by the Warsaw Pantomime Center in terms of their use of gestures, facial expressions, and proxemics. For this purpose, an interview was conducted with the founder of the ensemble, Bartłomiej Ostapczuk, whose performances served as the source of the research. The article demonstrates that pantomime actors artistically utilize elements of nonverbal communication (especially facial expressions, iconic and emblematic gestures, and spatial relationships) to convey the plot of the performance to the audience, convey emotions, and create
relationships between the characters. The Warsaw Mime Center’s performances use a universal code, easily understood by audiences.

Literaturhinweise

  1. Źródła [Google Scholar]
  2. Agua De Lagrimas, Warszawskie Centrum Pantomimy, reż. L. Menard, data premiery: 25.08.2013 r., Warszawa, nagranie spektaklu – archiwum prywatne autorki. [Google Scholar]
  3. Gogol, Warszawskie Centrum Pantomimy, reż. L. Menard, data premiery: 14.06.2014 r., Warszawa, nagranie spektaklu – archiwum prywatne autorki. [Google Scholar]
  4. Marcel, Warszawskie Centrum Pantomimy, reż. L. Menard, data premiery: 05.06.2015 r., Warszawa, nagranie spektaklu – archiwum prywatne autorki. [Google Scholar]
  5. Ostapczuk B., Mówić ciałem, rozmowa przeprowadzona przez autorkę pracy dnia 18.04.2023 r., archiwum własne. [Google Scholar]
  6. Opracowania [Google Scholar]
  7. Arnheim R., Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, przeł. J. Mach, Łódź 2013. [Google Scholar]
  8. Bruder M., Encyklopedia Teatru Polskiego, hasło: Pantomima, https://encyklopediateatru.pl/hasla/226/pantomima#. [Google Scholar]
  9. Budzyńska K., Kacprzak M., Komunikacja poza słowami, Studia Semiotyczne 2010, t. 27. [Google Scholar]
  10. Dembowska-Wosik I., Znaki (nie tylko językowe) w przestrzeni miejskiej a nauczanie JPJO, w: Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców. 3, red. M. Gaze, P. Góralczyk-Mowczan, Łódź 2015. [Google Scholar]
  11. Dobek-Ostrowska B., Komunikowanie polityczne i publiczne, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  12. Frączek A., Komunikacja interpersonalna, Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość 2012, t. 9. [Google Scholar]
  13. Głowik M., Komunikacja niewerbalna w kontaktach interpersonalnych, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  14. Grove T.G., Niewerbalne elementy interakcji, w: Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, red. J. Stewart, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  15. Hausbrandt A., Wilkoń J., Tomaszewski – pantomima, Warszawa 1974, brak numeracji stron. [Google Scholar]
  16. Hera J., Teatr Pantomimy, Wrocław, brak daty wydania. [Google Scholar]
  17. Kelera J., Krótka historia teatru w Europie, t. 1, Wrocław 2018. [Google Scholar]
  18. Knapp M. L., Nonverbal Communication in Human Interaction, New York 1979. [Google Scholar]
  19. Kozak E., Komunikacja werbalna i niewerbalna w porozumiewaniu się międzykulturowym, Kultura i Edukacja 2005, nr 4. [Google Scholar]
  20. Krzyżak A., Marcel Marceau jako rzecznik mimu współczesnego, Roczniki Kulturoznawcze 2018, t. 9, nr 2. [Google Scholar]
  21. Leathers D.G., Komunikacja niewerbalna. Zasady i zastosowania, przeł. M. Trzcińska, Warszawa 2007. [Google Scholar]
  22. Majchrzak N., Mowa ciała pedagogicznego, Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa 2010, nr 3. [Google Scholar]
  23. McNeill D., Gesture. A psycholinguistic approach, http://mcneilllab.uchicago.edu/pdfs/gesture.a_psycholinguistic_approach.cambridge.encyclop.pdf. [Google Scholar]
  24. Mehrabian A., Ferris S. R., Inference of Attitudes from Nonverbal Communication in Two Channels, Journal of Consulting and Clinical Psychology 1967, nr. 31. [Google Scholar]
  25. Mehrabian A., Wiener M., Decoding of Inconsistent Communications, Journal of Personality and Social Psychology 1967, nr. 6. [Google Scholar]
  26. Niedziałkowski S., Świat mimu, Warszawa 1998. [Google Scholar]
  27. Nyczek T., Alfabet teatru dla analfabetów i zaawansowanych, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  28. Ostapczuk B. w rozmowie z R. Klynstrą-Komarnickim w programie Trzecim Polskiego Radia, https://trojka.polskieradio.pl/artykul/2766331, bartlomiej-ostapczuk-pantomima-to-sztuka-swiadomego-milczenia-na-scenie. [Google Scholar]
  29. Ostapczuk B., Diduszko-Zyglewska A., Sztuka mimu: ostatni mistrz, nowe ścieżki, https://www.dwutygodnik.com/artykul/433-sztuka-mimu-ostatni-mistrz-nowe-sciezki.html. [Google Scholar]
  30. Ostapczuk B., Janikowski G., B. Ostapczuk: to właśnie w Warszawie objawiła się największa różnorodność stylów i form pantomimy, https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/b-ostapczuk-wlasnie-w-warszawie-objawila-sie-najwieksza-roznorodnosc-stylow-i-form. [Google Scholar]
  31. Ostapczuk B., Warszawska pantomima – sztuka poza słowami 1970–2023, Warszawa 2023. [Google Scholar]
  32. Pavis P., Słownik terminów teatralnych, tł. S. Świontek, Wrocław 2002. [Google Scholar]
  33. Platajs S., Woźniczko E., Komunikacja niewerbalna i werbalna jako element kreacji wizerunku kobiety-polityka, w: Polskie wybory 2014–2015: kontekst krajowy i międzynarodowy – przebieg rywalizacji – konsekwencje polityczne, red. M. Kolczyński, t. 1, Katowice 2017. [Google Scholar]
  34. Plutecka K., Komunikacja pozawerbalna niesłyszących uczniów z dodatkowymi dysfunkcjami rozwojowymi, Niepełnosprawność 2010, nr 4. [Google Scholar]
  35. Raszewski Z., Przedmowa do: J. Hera, Z dziejów pantomimy, czyli pałac zaczarowany, Warszawa 1975, brak numeracji stron. [Google Scholar]
  36. Schulz von Thun F., Sztuka rozmawiania. Analiza zaburzeń, przeł. Piotr Włodyga, Kraków 2003. [Google Scholar]
  37. Skrok A., Średziński S.T., Komunikacja niewerbalna w teorii i praktyce, Łódź 2007. [Google Scholar]
  38. Smużniak K., Pantomima XX wieku. Kierunki i tendencje, Zielona Góra 2002. [Google Scholar]
  39. Staniaszek P., Dajcie mi lepiej coś do przepisania, http://www.pantomimapolska.pl/?p=3354. [Google Scholar]
  40. Svehla J., Deburau pierrot nieśmiertelny, przeł. M. Erhardt-Gronowska, Warszawa 1983. [Google Scholar]
  41. Szatan E., Ruch jako komunikacja awerbalna a problem stymulowania aktywności dziecka, Psychologia Rozwojowa 2005, t. 10, nr 1. [Google Scholar]
  42. Szopski M., Komunikowanie międzykulturowe, Warszawa 2005. [Google Scholar]
  43. Szurek M., O pozajęzykowych rodzajach wypowiedzi i sposobach ich istnienia, Studia de Arte et Educatione 2009, nr 4. [Google Scholar]
  44. Tomaszewski H., Pantomima jest to teatr kreacyjny, Teatr 1974, nr 12. [Google Scholar]
  45. Warszawskie Centrum Pantomimy, Marcel, https://www.centrum pantomimy.pl/marcel.html. [Google Scholar]
  46. Wrocławski Teatr Pantomimy, Podsumowanie 2023 roku https://pantomima.wroc.pl/aktualnosci/podsumowanie-2023-roku. [Google Scholar]
  47. Załazińska A., Niewerbalne znaki sporu – gesty i inne zachowania towarzyszące mowie jako semiotyczne elementy konstytuujące i wyrażające spór, Forum Artis Rhetoricae 2013, nr 1. [Google Scholar]
  48. Załazińska A., Obraz. Słowo. Gest, Kraków 2016. [Google Scholar]
  49. Załazińska A., Podstawy autoprezentacji, w: Logopedia XXI wieku. Logopedia artystyczna, red. B. Kamińska, S. Milewski, Gdańsk 2016. [Google Scholar]
  50. Załazińska A., Znaczenie badań nad komunikacją niewerbalną, https://projektgesty.wordpress.com/2008/07/09/7-znaczenie-badan-nad komunikacja-niewerbalna. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.

Ähnliche Artikel

Sie können auch eine erweiterte Ähnlichkeitssuche starten für diesen Artikel nutzen.