Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 86 (1996): Nasza Przeszłość

Artykuły

Powstanie i organizacja galicyjskiej prowincji sióstr miłosierdzia

  • Adolfina Dzierżak
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1996.86.113-160  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.1996

Abstrakt

Artykuł dotyczy problematyki najwcześniejszego okresu w historii Prowincji Galicyjskiej Sióstr Miłosierdzia. Prowincję utworzono we Lwowie w 1783 r., a w 1859 r. dom prowincjalny i jego zarząd przeniósł się do Krakowa. Ciągłość administracyjna została zachowana, lecz zmieniono nazwę prowincji na Krakowską Prowincję Sióstr Miłosierdzia. Autor artykułu konsultował materiał źródłowy w archiwach Zgromadzenia w Krakowie, Warszawie, Przeworsku, Moszczanach oraz archiwach diecezjalnych w Lubaczowie i Lublinie. Pewne informacje na temat działalności Zgromadzenia można znaleźć także we współczesnych artykułach prasowych. Na podstawie wszystkich tych źródeł możliwe było przedstawienie w miarę pełnego zarysu organizacji prowincji do roku 1859. Przed pierwszym rozbiorem (tj. 1772) istniała w Polsce tylko jedna Prowincja Sióstr Miłosierdzia. Pod naporem realiów politycznych został podzielony na dwie części, w połowie XIX w. w północno-zachodniej Polsce wyodrębniła się trzecia prowincja. Granice zaborów przecinały linie sieci prowincjalnej, a nowe władze z reguły utrudniały lub nawet zabraniały komunikacji z warszawską centralą. Polityka Prus, Rosji i Austrii wobec zakonów – postrzeganych jako przedmurze katolicyzmu i polskiego ducha narodowego – wahała się od planów natychmiastowej kasaty po niechętną tolerancję. Austriacy oszczędzili Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia, być może ze względu na reputację, jaką cieszyło się ono w całej Europie ze względu na swoją działalność charytatywną. Choć pod panowaniem austriackim było nieco łatwiej, to przez cały XIX wiek i na terenie całej Polski siostry musiały ciężko walczyć o zachowanie swojej tożsamości religijnej i narodowej. Na południu Polski, która została włączona do Austrii, w ramach Zgromadzenia istniały trzy wspólnoty. Dwa kolejne dodano w okresie kształtowania się prowincji galicyjskiej (lwowskiej) w latach 1783-1799. Do 1859 r. w prowincji istniało 15 odrębnych domów (wspólnot). W omawianym okresie prowincją galicyjską zarządzały cztery Wizytatorki: Franciszka Saulais (1783-1800), Tekla Granówna (1800-1824), Rozalia Negrosz (1824-1846) i Łucja Borowska (1846-1859). S. Franciszka była Francuzką, pozostała trójka była Polkami. Kierownictwo duchowe Prowincji Galicyjskiej sprawowało kolejno pięciu ksieży misjonarzy: Józef Dębkowski (1799-1806), Stanisław Bieńkowski (1809), Paweł Gąsowski (1814-1821), Jakub Józef Basiński (1821-1848) i Stefan Klinger ( 1848-1861). Przez cały ten okres na terenie prowincji galicyjskiej (lwowskiej) Zgromadzenia mieszkały i pracowały 232 siostry.

Bibliografia

  1. Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856. [Google Scholar]
  2. Chat du M.F., O stanie instytutów sióstr miłosierdzia w Galicji szczególnie zaś we Lwowie, „Gazeta Lwowska” 1812. [Google Scholar]
  3. Chodakowska E., Kroniczka Zgromadzenia; S. Rosiak, Prowincja Litewska Sióstr Miłosierdzia, Wilno 1933. [Google Scholar]
  4. Chotkowski W. , Historia klasztorów panieńskich. [Google Scholar]
  5. SchIetz A., Zarys historyczny Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia, „Nasza Przeszłość” (dalej cyt. NP) t. 12: 1960. DOI: https://doi.org/10.52204/np.1960.12.59-172 [Google Scholar]
  6. Schletz A., Józef Jakubowski żołnierz i kapłan (1743-1814), Kraków 1945. [Google Scholar]
  7. Schnür-Pepłowski S., Z przeszłości Galicji (1772-1862), Lwów 1895. [Google Scholar]
  8. Wachholz L., Szpitale krakowskie 1220-1920, t. 2, Kraków 1924. DOI: https://doi.org/10.1136/bmj.2.3339.1220-f [Google Scholar]
  9. Wójcik K., Losy Prowincji i Domu Centralnego SS. Miłosierdzia w Małopolsce, „Roczniki Obydwóch Zgromadzeń” (dalej cyt. ROZ) 37:1934. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.