Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nagłówek strony

Nr 4 (2024)

Glosy

Miłosierdzie w prawie karnym, czyli co? Kilka uwag o pominięciu filozofii prawa. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 18.07.2019 r. (sygn. V KK 317/18)

  • Tomasz Snarski
Opublikowane: 11.07.2024

Abstrakt

Autor analizuje jedną z nielicznych wypowiedzi orzecznictwa polskiego w sprawach karnych posługującą się kategorią miłosierdzia. W ocenie autora komentowane orzeczenie Sądu Najwyższego zasługuje na mieszaną, aprobująco-krytyczną ocenę. Pozytywnie trzeba ocenić w ogóle posłużenie się kategorią miłosierdzia w prawie karnym. Negatywny pozostaje jednak sposób, w jaki uczynił to Sąd Najwyższy, sprowadzający się do lakonicznej tezy, w zasadzie bez uzasadnienia, o znaczeniu miłosierdzia dla procesu karnoprawnego wartościowania. Komentowane postanowienie Sądu Najwyższego z 2018 roku jest też zarazem przyczynkiem
do sformułowania kilku uwag o roli argumentacji filozoficznej w prawie karnym.

Bibliografia

  1. Abdallah-Krzepkowska Beata, Rahma i miłosierdzie – (nie)adekwatność pojęć, „Nurt SVD” 2017/51/1 (141), s. 224–237 [Google Scholar]
  2. Ajdukiewicz Kazimierz, O sprawiedliwości (w:) Język i poznanie. Wybór pism z lat 1920–1939, Warszawa 1985, t. 1, s. 365–376 [Google Scholar]
  3. Bieńkowska Danuta, Miłosierdzie (w:) Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne, red. J. Bartmiński, M. Mazurkiewicz-Brzozowska, Lublin 1993, t. 1 [Google Scholar]
  4. Ciepły Filip, Chrześcijańska koncepcja kary kryminalnej a współczesne poglądy na karę, Lublin 2010 [Google Scholar]
  5. Duff Antony, Mercy (w:) The Oxford Handbook of Philosophy of Criminal Law, red. J. Deigh, D. Dolinko, Oxford-New York 2011, s. 467–492 [Google Scholar]
  6. Gorlewska Ewa, Nazwy wartości uniwersalnych w polskiej Konstytucji – znaczenia tekstowe i konotacje potoczne (w:) Logos – filozofia słowa. Szkice o pograniczach języka, filozofii i literatury, red. K. Andruczyk, E. Gorlewska, K. Korotkich, Białystok 2017, s. 105–125 [Google Scholar]
  7. Hołówka Jacek, Trzy zasady sprawiedliwości, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2013, rok 22, nr 4 (88), s. 469–488; [Google Scholar]
  8. Jaspers Karl, Problem winy. O politycznej odpowiedzialności Niemiec, tłum. Jan Garewicz, Warszawa 2008 [Google Scholar]
  9. Kużelewski Dariusz, Idea i wybrane instytucje sprawiedliwości naprawczej a wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych, Białystok 2021 [Google Scholar]
  10. Leociak Jacek, Zapraszamy do nieba. O nawróconych zbrodniarzach, Wołowiec 2022 [Google Scholar]
  11. Maroń Grzegorz, Kategoria miłosierdzia w polskiej nauce prawa karnego i orzecznictwie, „Prokuratura i Prawo” 2022/11, s. 5–37 [Google Scholar]
  12. Maroń Grzegorz Miejsce religii w procesie prawotwórczym w świetle liberalnej doktryny ekskluzywizmu i ustrojowej zasady religijnej neutralności państwa (w:) Studia nad formalnymi i nieformalnymi źródłami prawa, red. T. Barankiewicz, T. Barszcz, K. Motyka, [Google Scholar]
  13. J. Potrzeszcz, Lublin 2020, s. 183–198 [Google Scholar]
  14. Maroń Grzegorz, Odwołania do miłosierdzia w procesie karnym w świetle orzecznictwa sądów Stanów Zjednoczonych, „Prokuratura i Prawo” 2019/9, s. 5–35 [Google Scholar]
  15. Misner Robert L., A Strategy for Mercy, „William & Mary Law Review” 2000, volume 41, issue 4, s. 1303–1400 [Google Scholar]
  16. Murphy Jeffrie G., Punishment and Moral Emotions. Essays in Law, Morality and Religion, Oxford–New York 2012 [Google Scholar]
  17. Nussbaum Martha, Equity and Mercy, „Philosophy & Public Affairs” 1993, vol. 22, no. 2, s. 83–125 [Google Scholar]
  18. Nussbaum Martha Słuszność i miłosierdzie, przeł. A. Lipszyc (w:) Filozofia moralności. Wina, kara, wybaczenie, red. J. Hołówka, Warszawa 2000, s. 487–536 [Google Scholar]
  19. Odpłacić złem za zło? Z Wojciechem Zalewskim rozmawia Dorota Abramowicz, https://www.zawszepomorze.pl/odplacic-zlem-za-zlo-czy-zaostrzenie-kar-uratuje-kolejnedziecko-przed-zakatowaniem (dostęp: 27.10.2023 r.) [Google Scholar]
  20. Przełęcki Marian, O Nietzscheańskiej krytyce moralności chrześcijańskiej, „Kwartalnik Filozoficzny” 2014, tom XLII, zeszyt 2, s. 149–160 [Google Scholar]
  21. Radbruch Gustav, Filozofia prawa, tłum. E. Nowak, Warszawa 2009 [Google Scholar]
  22. Rucki Mirosław, Moses Mor Severius, Abdalla Michael, Benyamin Ashraf, Miłosierdzie Boże w tradycji judaizmu i Kościołów Wschodu (w:) Oblicza miłosierdzia w Biblii,red. J. Jaromin, Wrocław 2016, s. 371–404 [Google Scholar]
  23. Sadurski Wojciech, Teoria sprawiedliwości. Podstawowe zagadnienia, Warszawa 1988 [Google Scholar]
  24. Skowron-Nalborczyk Agata, Miłosierdzie a islam, „Więź” 2016/3(665), s. 166–174 [Google Scholar]
  25. Snarski Tomasz, Kościół katolicki wobec kary śmierci. Między prawem a filozofią i teologią, Warszawa 2021 [Google Scholar]
  26. Snarski Tomasz, Pomiędzy sprawiedliwością, resocjalizacją a miłosierdziem, „Więź” [Google Scholar]
  27. /4(686), s. 16–29 [Google Scholar]
  28. Soniewicka Marta, Granice sprawiedliwości, sprawiedliwość ponad granicami,Warszawa 2010 [Google Scholar]
  29. Sympozjum „Prawo i Miłosierdzie. Prawa człowieka, idee i praktyka”, https://www.adwokatura.gdansk.pl/136/id,5419/aplikanci/wydarzenia/sympozjum_prawo_i_milosierdzie_prawa_czlowieka_idee_i_praktyka (dostęp: 27.10.2023 r.) [Google Scholar]
  30. Widacki Jan, Filozofia prawa karnego z punktu widzenia nauki Kościoła, „Palestra” 1989/33/5–7(377–379), s. 83–99 [Google Scholar]
  31. Zabielski Józef, Wydobywanie dobra. Teologia chrześcijańskiego miłosierdzia, Białystok 2006 [Google Scholar]
  32. Zajadło Jerzy, Po co prawnikom filozofia prawa?, Warszawa 2008 [Google Scholar]
  33. Zalewski Wojciech, Sprawiedliwość naprawcza. Początek ewolucji polskiego prawa karnego?, Gdańsk 2006 [Google Scholar]
  34. Ziembiński Zygmunt, O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin 1992 [Google Scholar]
  35. Zirk-Sadowski Marek, Wprowadzenie do filozofii prawa, Warszawa 2021 [Google Scholar]