Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

Tom 15 Nr 17 (2) (2020)

Artykuły

Posługi samorządu gminnego w Królestwie Polskim na przykładzie dostarczania środków transportowych dla wojska

DOI: https://doi.org/10.32084/sawp.2020.15.2-5  [Google Scholar]
Opublikowane: 12.12.2022

Abstrakt

Przedmiot niniejszej analizy związany pozostaje z posługami o charakterze transportowym, których obowiązek dostarczania spoczywał na lokalnej jednostce administracji w Królestwie Polskim (1815-1918), jaką była organizacja gminna, zarówno wiejska, jak i miejska. Cezura badań obejmuje dwa okresy w dziejach Królestwa, a mianowicie okres tzw. konstytucyjny, od kongresu wiedeńskiego do powstania listopadowego, a następnie okres ograniczania odrębności ustrojowych po upadku powstania, aż do zakończenia bytu Królestwa wskutek I wojny światowej. Autor niniejszych rozważań zwraca uwagę na istotę i charakter samorządu gminnego i spoczywających na nim ciężarów (powinności) publicznych, kładąc szczególnie akcent analizy na niezwykle uciążliwe ciężary gminne, które świadczone były przez ludność na rzecz wojska i urzędników państwowych.

Bibliografia

  1. Baczko, Bronisław. 2009. Rousseau: samotność i wspólnota. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria. [Google Scholar]
  2. Barszczewska, Alina. 1962. “Z dziejów rad obywatelskich w Królestwie Polskim w okresie powstania listopadowego.” Przegląd Historyczny 2:258-72. [Google Scholar]
  3. Baszkiewicz, Jan, and Stefan Meller. 1983. Rewolucja francuska 1789-1794. Społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. [Google Scholar]
  4. Baszkiewicz, Jan. 1993. Nowy człowiek, nowy naród, nowy świat. Mitologia i rzeczywistość rewolucji francuskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. [Google Scholar]
  5. Berezowski, Leszek. 2012. “Tłumacz a sprawa polska: polski podział administracyjny w przekładach na język angielski.” In Philological Inquires. Festschrift for Professor Julian Maliszewski, ed. Alina Bryll, Iwona Sikora, and Marcin Walczyński, 251-60. Nysa: Oficyna Wydawnicza PWSZ. [Google Scholar]
  6. Borowski, Stanisław. 1963. Kształtowanie się rolniczego rynku pracy w Wielkopolsce w okresie wielkich reform agrarnych 1807-1860. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. [Google Scholar]
  7. Cackowski, Stefan. 1961. “Gospodarstwo wiejskie w dobrach biskupstwa i kapituły chełmińskiej w XVII-XVIII w. Część I: gospodarstwo chłopskie.” Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu 64, no. 2. [Google Scholar]
  8. Caillosse, Jacques. 2017. “Réflexions sur l’évolution du droit français du service public.” Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu 1:55-76. DOI: https://doi.org/10.31141/zrpfs.2017.54.123.055 [Google Scholar]
  9. David, René. 1965. Prawo francuskie. Podstawowe dane. Translated by Stefan Rozmaryn. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  10. Duniewska, Zofia. 2010. “Prawo administracyjne – wprowadzenie.” In System Prawa Administracyjnego. Vol. 1: Instytucje prawa administracyjnego, ed. Roman Hauser, Zygmunt Niewiadomski, and Andrzej Wróbel, 61-192. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. [Google Scholar]
  11. Dziki, Tomasz. 2015. “Administracja gmin wiejskich w Królestwie Polskim w latach 1815-1864.” Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym 1 (32):111-38. DOI: https://doi.org/10.12775/KLIO.2015.005 [Google Scholar]
  12. Edelblutte, Simon. 2010. “Réflexion sur les modifications du maillage communal francais depuis 1790.” Revue Géographique de l’Est 4 (40) [online]. DOI: https://doi.org/10.4000/rge.4039 [Google Scholar]
  13. Eile, Henryk. 1930. Powstanie listopadowe: Finanse i administracja wojska. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Polska Zjednoczona”. [Google Scholar]
  14. Filipek, Józef. 1974. “Rozwój prawa w działalności administracyjnej państwa.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze 65. [Google Scholar]
  15. Gołębiowska, Anna, and Marcin Konarski. 2009. “Decentralizacja administracji publicznej na przykładzie samorządu gminnego. Zarys problematyki.” Opere et Studio pro Oeconomia 6:64-87. [Google Scholar]
  16. Górak, Artur, and Krzysztof Latawiec. 2015. Rosyjska administracja specjalna w Królestwie Polskim 1839-1918. Lublin: Wydawnictwo UMCS. [Google Scholar]
  17. Górski, Piotr. 1894. Samorząd gminny. Vol. 1. Kraków: Nakładem Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej. [Google Scholar]
  18. Grabski, Władysław. 1908. Ciężary samorządu w Królestwie Polskim. Warszawa: E. Wende i Spółka. [Google Scholar]
  19. Grodecki, Roman. 1930. Początki immunitetu w Polsce. Lwów: Instytut Popierania Polskiej Twórczości Naukowej. [Google Scholar]
  20. Grygieńć, Janusz. 2012. Wola powszechna w filozofii politycznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. [Google Scholar]
  21. Grynwaser, Hipolit. 1938. Sprawa włościańska w Królestwie Polskim w latach 1861 – ‘62 w świetle źródeł archiwalnych. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego. [Google Scholar]
  22. Grynwaser, Hipolit. 1951. “Kwestia agrarna i ruch włościan w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku.” In Hipolit Grynwaser, Pisma. Vol. 2, 3-209. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. [Google Scholar]
  23. Hayek, Friedrich A. 2011. Konstytucja wolności. Translated by Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [Google Scholar]
  24. Horn, Maurycy. 1978. Powinności wojenne Żydów w Rzeczypospolitej w XVI-XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN. [Google Scholar]
  25. Kaczkowski, Józef P. 1917. Historia wydawnictwa Zbioru przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego. Warszawa-Kraków: Gebethner i Wolff. [Google Scholar]
  26. Kallas, Marian. 1982. “Koncepcje organizacji nowoczesnej administracji terytorialnej w Księstwie Warszawskim.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Humaniora 37:189-210. [Google Scholar]
  27. Karkocha, Małgorzata. 2011. Obraz Francji w dobie rewolucji na łamach prasy warszawskiej z lat 1789- 1794. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-625-3 [Google Scholar]
  28. Kirkor-Kiedroniowa, Zofia. 1912. Włościanie i ich sprawa w dobie organizacyjnej i konstytucyjnej Królestwa Polskiego. Kraków: Akademia Umiejętności Funduszu Nestora Bucewicza. [Google Scholar]
  29. Kociuba, Dagmara. 2018. “Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności.” In Lublin. Historia, społeczeństwo, gospodarka, ed. Wojciech Janicki, 29. Lublin: Wydawnictwo UMCS. [Google Scholar]
  30. Kołaczkowski, Bartosz, and Małgorzata Ratajczak. 2013. “Wpływ odzyskania niepodległości na kształt struktur i zakres samodzielności władz samorządu terytorialnego na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego.” Studia Prawa Publicznego 2:161-90. [Google Scholar]
  31. Konarski, Marcin. 2006. “Geneza stanowienia prawa miejscowego samorządu terytorialnego. Pierwsza Rzeczpospolita.” Roczniki Nauk Prawnych 2:433-48. [Google Scholar]
  32. Konarski, Marcin. 2012. “Zarys ustroju Francji w latach 1789-1794.” Studia Prawnicze i Administracyjne 1:231-54. [Google Scholar]
  33. Konarski, Marcin, and Marek Woch. 2014. Ewolucja prawa miejscowego jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo M. Woch. [Google Scholar]
  34. Konarski, Marcin. 2016. “Prawo i rewolucja: Rozważania jurysty o rewolucji francuskiej 1789-1794.” Studia Prawnicze i Administracyjne 1:31-47. [Google Scholar]
  35. Konarski, Marcin. 2019a. “Reforma organizacji Kościoła Rzymskokatolickiego we Francji w latach 1789-1791.” Kościół i Prawo 1:249-70. DOI: https://doi.org/10.18290/kip.2019.8.1-16 [Google Scholar]
  36. Konarski, Marcin. 2019b. “Powinności podwodowe w świetle przekazu pierwszych 92 sześciu tomów «Volumina Legum».” Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2:63-86. DOI: https://doi.org/10.32084/sawp.2019.14.2-5 [Google Scholar]
  37. Konarski, Marcin. 2019c. “Walka o konstytucjonalizm europejski w dobie Wiosny Ludów (ze szczególnym uwzględnieniem wybranych wypowiedzi Karola Marksa i Fryderyka Engelsa).” Studia Prawnicze i Administracyjne 3:23-46. [Google Scholar]
  38. Konarski, Marcin. 2019d. “Publiczne posługi transportowe w okresie Księstwa Warszawskiego w świetle postanowień dekretu z dnia 22 maja 1810 roku «względem koni i podwód dostarczonych pod transporty i wojskowych».” Czasopismo Prawno-Historyczne 2:113-35. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2019.2.5 [Google Scholar]
  39. Konarski, Marcin. 2019e. “Przyczynek do badań nad publicznymi posługami transportowymi i komunikacyjnymi w dawnym prawie polskim.” Studia Prawnicze KUL 3 (79):111-31. DOI: https://doi.org/10.31743/sp.8898 [Google Scholar]
  40. Konic, Henryk. 1906. Samorząd gminny w Królestwie Polskim w porównaniu z innymi krajami europejskimi. Warszawa: E. Wende i Spółka. [Google Scholar]
  41. Kopczyński, Mariusz. 2015. “Reforma ustroju miast pruskich barona vom und zum Steina z 19 listopada 1808 roku w organicystycznej interpretacji Ottona von Gierke.” Studia Prawno-Ekonomiczne 96:95-125. [Google Scholar]
  42. Kowalczyk, Rafał. 2004. “Rozwój sieci dróg kołowych w Królestwie Polskim w latach 1815-1918.” Przegląd Nauk Historycznych 1 (5):63-85. [Google Scholar]
  43. Kroński, Aleksander. 1932. Teoria samorządu terytorialnego. Warszawa: Nakładem Związku Powiatów Rzeczypospolitej. [Google Scholar]
  44. Kukulski, Jerzy. 1983. “Funkcje gminy dominialnej.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 13:113-26. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.13.07 [Google Scholar]
  45. Kutrzeba, Stanisław. 1900. “Podwody miast polskich do roku 1564.” Przewodnik Naukowy i Literacki 28:401-11. [Google Scholar]
  46. Leśnodorski, Bogusław. 1971. “Państwo polskie na przełomie stuleci.” In Polska w epoce Oświecenia. Państwo-społeczeństwo-kultura, ed. Bogusław Leśnodorski, 412-39. Warszawa: Wiedza Powszechna. [Google Scholar]
  47. Lewy, Marceli. 1920. Uwagi w kwestii szacowania wynagrodzenia za rekwizycje, dokonane przez Niemców w b. Królestwie Polskim. Warszawa: Drukarnia K. Kowalewskiego. [Google Scholar]
  48. Lis, Rafał. 2017. “Od demokracji bezpośredniej do rządów zgromadzenia? Rousseau i problemy republikańskiego konstytucjonalizmu.” Czasopismo Prawno-Historyczne 1:193-210. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2017.1.9 [Google Scholar]
  49. Markov, Markov, and Albert Soboul. 1984. Wielka Rewolucja Francuzów: 1789. Translated by Elke Morciniec. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [Google Scholar]
  50. Marszałek, Piotr K. 2008. “Uwagi o zasadach promulgowania aktów normatywnych według prawa polskiego 1807-1950.” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 304:189-215. [Google Scholar]
  51. Mathiez, Albert. 1956. Rewolucja francuska. Translated by Władysław Dzwonkowski, Witold Łukaszewicz, and Tadeusz Landecki. Warszawa: Książka i Wiedza. Mażewski, Lech. 2014. “O kształtowaniu się ustroju Królestwa Polskiego w 1831 roku.” Czasopismo Prawno-Historyczne 11:277-94. DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2014.46.1.13 [Google Scholar]
  52. Meller, Stefan. 1987. Rewolucja w Dolinie Loary. Miasto Chinon 1788-1798. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  53. Meller, Stefan. 1991. Pożegnanie z rewolucją. Chotomów: Wydawnictwo „Verba”. [Google Scholar]
  54. Meloch, Maksymilian. 1948. Sprawa włościańska w powstaniu listopadowym. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. [Google Scholar]
  55. Mencel, Tadeusz. 1962. “Działalność władz cywilnych województwa lubelskiego w okresie powstania listopadowego.” Rocznik Lubelski 5:91-146. [Google Scholar]
  56. Nadzieja, Jadwiga. 1971. Generał Józef Zajączek 1752-1826. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. [Google Scholar]
  57. Niewiadomski, Zygmunt. 1995. “Geneza i istota samorządu terytorialnego. Przekształcenia instytucji.” In Ustrój administracji publicznej, ed. Jan Szreniawski, 142-52. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe. [Google Scholar]
  58. Opas, Tomasz 1971. “Powinności na rzecz dziedziców w miastach szlacheckich województwa lubelskiego w drugiej połowie XVII i XVIII wieku.” Rocznik Lubelski 14:121-44. [Google Scholar]
  59. Panejko, Jerzy. 1926. Geneza i podstawy samorządu terytorialnego. Paryż: Imprimerie de Navarre. [Google Scholar]
  60. Piekosiński, Franciszek. 1896. Ludność wieśniacza w Polsce w dobie piastowskiej. Kraków: Własnym nakładem. [Google Scholar]
  61. Pietkiewicz, Zenon. 1905. Siły i środki ludu naszego. Zarys warunków ekonomicznych ludności włościańskiej w Królestwie Polskim. Warszawa: Księgarnia Naukowa. [Google Scholar]
  62. Podolska-Meducka, Aldona. 2011. Od wojny do wojny. System świadczeń wojennych w Polsce w latach 1918-1922. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza. [Google Scholar]
  63. Pokrowskij, Josif A. 1927. Historia prawa rzymskiego. Vol. 1. Translated by Henryk Insadowski. Lublin: Uniwersytet Lubelski. [Google Scholar]
  64. Powichrowski, Włodzimierz. 1893a. “O powinności podwodowej w Królestwie Polskim. Część 1.” Gazeta Sądowa Warszawska of 30 January/11 February, 6:81-96. [Google Scholar]
  65. Powichrowski, Włodzimierz. 1893b. “O powinności podwodowej w Królestwie Polskim (ciąg dalszy).” Gazeta Sądowa Warszawska of 6 (18) February, 7:97-112. [Google Scholar]
  66. Powichrowski, Włodzimierz.1893c. “O powinności podwodowej w Królestwie Polskim (dokończenie).” Gazeta Sądowa Warszawska of 27 February/11 March, 10:145-60. [Google Scholar]
  67. Przeniosło, Marek. 2004. “Ziemiaństwo w Królestwie Polskim i jego straty poniesione w pierwszym roku Wielkiej Wojny.” Dzieje Najnowsze 3:95-112. [Google Scholar]
  68. Rafacz, Józef. 1922. Ustrój wsi samorządnej małopolskiej w XVII wieku. Lublin: Uniwersytet Lubelski. [Google Scholar]
  69. Rostworowski, Michał, ed. 1908. Diariusz Sejmu, Tom 2: od 9 lutego do 18 kwietnia 1831. Kraków: Akademia Umiejętności. [Google Scholar]
  70. Rusiński, Władysław. 1939-1947. Osady tzw. „olędrów” w dawnym województwie poznańskim. Poznań-Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności. [Google Scholar]
  71. Rutkowski, Jan. 1950. Historia gospodarcza Polski. Vol. 2. Poznań: Księgarnia Akademicka. [Google Scholar]
  72. Rutkowski, Marek. 2015. “Regulations in force on the roads if Kingdom of Poland in the constitutional era.” Scientific Journal of Silesian University of Technology. Series Transport 89:141-54. DOI: https://doi.org/10.20858/sjsutst.2015.89.15 [Google Scholar]
  73. Rybarski, Roman. 1910. “Sprawa włościańska na sejmie z r. 1831.” Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne 11:158-214. [Google Scholar]
  74. Starościak, Jerzy. 1977. Prawo administracyjne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  75. Szandra, Roman. 2012. “Samorząd wiejski na prawie wołoskim w Galicji (XIVXVIII wiek).” Wrocławsko- Lwowskie Zeszyty Prawnicze 2:31-53. [Google Scholar]
  76. Szumski, Jerzy. 2002. Uwłaszczenie chłopów w północno-wschodniej części Królestwa Polskiego 1846-1871. Białystok: Wydawnictwo Prymat. [Google Scholar]
  77. Szczygielski, Wojciech. 1960. “Obowiązki i powinności miast i mieszczaństwa w Polsce od XIII do połowy XV wieku.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 5:425-57. [Google Scholar]
  78. Szelągowski, Adam. 1934. Rewolucja francuska 1789-1793. Lwów: Nakładem Filomaty. [Google Scholar]
  79. Szymczak, Jan. 2017. “Z kasztelu do obozu wojennego. Konno, zbrojnie i z dobrze zaopatrzonym wozem.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 99:57-81. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.99.04 [Google Scholar]
  80. Ślusarska, Renata. 2010. “Udział Królestwa Polskiego w finansach Rosji na przełomie XIX i XX stulecia.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia 2 (65):27-41. DOI: https://doi.org/10.2478/v10068-011-0008-7 [Google Scholar]
  81. Targowski, Michał. 2013. “Samorząd wiejski w osadach olęderskich w Dolinie Dolnej Wisły w przepisach wilkierzy z XVII i XVIII wieku. Organizacja, kompetencje, zasady.” Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym 2:169-90. DOI: https://doi.org/10.12775/KLIO.2013.020 [Google Scholar]
  82. Thiers, Marie A. 1845. History of the French Revolution. London: Whittaker and Co. [Google Scholar]
  83. Tocqueville, Alexis de. 2009. Dawny ustrój i rewolucja. Translated by Hanna Szumańska-Grossowa. Warszawa: Fundacja Aletheia. [Google Scholar]
  84. Weber, Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Translated by Dorota Lachowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [Google Scholar]
  85. Wise, Maurice. 1944. “Requisition During the French Revolution.” Louisiana Law 95 Review 1 (6):47-62. [Google Scholar]
  86. Wojtowicz, Jerzy. 1972. Miasto europejskie w epoce Oświecenia i Rewolucji Francuskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  87. Wolski, Jacek. 2016. “Komunikacja i transport w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych.” In Bojkowszczyzna Zachodnia: wczoraj, dziś i jutro. Vol. 1, ed. Jacek Wolski, 715-54. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk. [Google Scholar]
  88. Zabielski, Ludwik. 1973. “Rady obywatelskie w Królestwie Polskim (1815-1830).” Rocznik Lubelski 16:155-71. [Google Scholar]
  89. Zahorski, Andrzej. 1957. “Rola Komisji Policji w organizacji władz miejskich w latach 1791-1792.” Czasopismo Prawno-Historyczne 1 (9):83-114. [Google Scholar]
  90. Zajączkowski, Stanisław M. 1958. “Powinności wojskowe chłopów w Polsce do końca XIII wieku.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 4:425-82. [Google Scholar]
  91. Zajączkowski, Stanisław M. 1978a. “Obowiązki wojskowe wójtów w państwie polskim w okresie monarchii stanowej.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 21:3-44. [Google Scholar]
  92. Zajączkowski, Stanisław M. 1978b. “W sprawie wielkości pocztów rycerskich w Polsce w okresie monarchii stanowej (w świetle dokumentów nadawczych monarchów).” Acta Universitatis Lodziensis. Nauki Humanistyczno-Społeczne 29:61-88. [Google Scholar]
  93. Zajewski, Władysław. 1994. “Powstanie listopadowe 1830-1831.” In Stefan Kieniewicz, Andrzej Zahorski, and Władysław Zajewski, Trzy powstania narodowe, 151-279. Warszawa: Książka i Wiedza. [Google Scholar]
  94. Zakrzewski, Andrzej, and Karolina Studnicka-Mariańczyk. 2014. I wojna światowa z perspektywy dworu. Źródła do dziejów wsi polskiej w XIX w. Radomsko: Wydawnictwo „Taurus”. [Google Scholar]
  95. Zmierczak, Maria. 1989. “Jan Jakub Rousseau – rzecznik totalitaryzmu czy liberalnej demokracji?” Czasopismo Prawno-Historyczne 2:1-16. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.