Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

Vol. 17 No. 19 (1) (2022)

Articles

An Issue of Legal Archaeology: Cracow’s Sceptre and Lublin’s Mace

DOI: https://doi.org/10.32084/bsawp.4408  [Google Scholar]
Published: 2022-06-14

Abstract

The subject of the study is an issue in the field of legal archaeology devoted to two city insignia of the Old Polish period – the sceptre of Cracow’s mayors and the mace of Lublin city authorities. The main research issue regarding the Cracow sceptre, due to the lack of known sources from the 16th-18th centuries, concerns the credibility of the tradition of its legal functions. There are the following parallels in favour of recognizing the truthfulness of the tradition of the historic Cracow’s insignia handed over to the city by the Polish rulers: the custom of the sceptres of the Jagiellonian University confirmed by historical sources since the 15th century, the fact of the possession of a sceptre by the city of Lviv, as well as the specifics of the source documentation that has been researched so far on the insignia of Cracow, namely the inventories of the municipal treasury from 1541, 1596 and 1679. The last aforementioned circumstance is indicated by more precise documentation of the city insignia kept in the 17th century in Lublin. The mace owned by Lublin in 1640 appears as a military insignia transferred to the municipal law in relation to the performance of military-administrative and judicial tasks by the city. The mace is first mentioned after the appointment of a new city guard in Lublin in 1620 in connection with the threat of a Turkish invasion. The feature distinguishing the mace from the sceptre was its lower symbolic meaning and narrower legal significance as an insignia intended for the time of emergency (a threat to the city). The circumstances indicated above contributed to the fact that the mace did not survive in the historical consciousness of Lublin as its former insignia.

References

  1. Abramski, Andrzej, i Jerzy Konieczny. 1987. Justycjariusze, hutmani, policjanci. Z dziejów służb ochrony porządku w Polsce. Katowice: „Śląsk”. [Google Scholar]
  2. Białkowski, Leon. 1928. Wilkierze XV-XVII w. Lublin: Magistrat m. Lublina. [Google Scholar]
  3. Biernacki, Cezar. 1886. „Rejestr wozów skarbnych od miast i miasteczek Rzeczypospolitej koronnych na wyprawę wojenną roku 1521 dostarczonych.” Archiwum Komisji Historycznej 3:473-508. [Google Scholar]
  4. Bochnak, Adam. 1962. Les insignes de l’Univrsité Jagellone. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  5. Bogucka, Maria, i Henryk Samsonowicz. 1986. Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [Google Scholar]
  6. Charewiczowa, Łucja. 1936. Muzeum Historyczne Miasta Lwowa. Przewodnik po zbiorach. Lwów: Nakładem Gminy Miasta Lwów. [Google Scholar]
  7. Chmiel, Adam. 1907. Sądy ratuszne hetmańskie. Karta z życia mieszczan krakowskich w XVI wieku. Kraków: nakładem autora. [Google Scholar]
  8. Chmiel, Adam. 1996. Pieczęcie uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas. [Google Scholar]
  9. Czołowski, Aleksander. 1896. Pogląd na organizację i działalność dawnych władz miasta Lwowa do 1848 r. Lwów: Nakładem Gminy Królewskiego Stołecznego Miasta Lwowa. [Google Scholar]
  10. Czupryniak, Greta, i Grażyna Lichończak-Nurek. 2007. Kraków europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257-1791. Katalog wystawowy. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. [Google Scholar]
  11. Kasprzyk, Bogdan, oprac. 2020. Symbole i insygnia Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa od średniowiecza po współczesność. Kraków: Urząd Miasta Krakowa, Kancelaria Prezydenta. [Google Scholar]
  12. Koczerska, Maria. 2004. Zbigniew Oleśnicki i kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu (1423-1455). Warszawa: DiG. [Google Scholar]
  13. Kuraś, Stanisław, oprac. 1983. Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  14. Lepszy, Kazimierz. 1949. „Wróg Habsburgów – Jan Zamoyski (z problematyki monografii o kanclerzu).” Roczniki Humanistyczne 18:118-34. [Google Scholar]
  15. Maisel, Witold. 1982. Archeologia prawna Polski. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  16. Maisel, Witold. 1992. „Stroje, insygnia i odznaki godności polskich urzędników miejskich.” W Magdalena Mrugalska-Banaszak, i Magdalena Warkoczewska, Insygnia miast polskich. Katalog wystawy, 23-28. Poznań: Muzeum Historii Miasta Poznania. [Google Scholar]
  17. Mikuła, Maciej. 2020. „Obowiązki wojskowe miast w przywilejach Jagiellonów”. W Verus amicus rara avis est. Studia poświęcone pamięci Wojciecha Organiściaka, red. Adam Lityński, Andrzej Matan, Marian Mikołajczyk, i in., 594-602. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. [Google Scholar]
  18. Mrugalska-Banaszak, Magdalena, i Magdalena Warkoczewska. 1992. Insygnia miast polskich. Katalog wystawy. Poznań: Muzeum Historii Miasta Poznania. [Google Scholar]
  19. Muczkowski, Józef. 1906. „Dawny krakowski ratusz.” Rocznik krakowski 8:1-50. [Google Scholar]
  20. Noga, Zdzisław. 2003. Krakowska rada miejska w XVI w. Studium o elicie władzy. Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP. [Google Scholar]
  21. Ochman, Stefania. 1983. „Koronacja Jana Kazimierza w 1649 roku.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 28:135-59. [Google Scholar]
  22. Oprawko, Henryka, i Kamila Schuster. 1962. Lustracja województwa lubelskiego 1661. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Google Scholar]
  23. Piech, Zenon. 2005. „Berła – herb uniwersytetu Jagiellońskiego.” Alma Mater 74:77-83. [Google Scholar]
  24. Piech, Zenon. 2008. „Odnowione znaki Uniwersytetu Jagiellońskiego.” Alma Mater 103:33-40. [Google Scholar]
  25. Ptaśnik, Jan. 1934. Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności. [Google Scholar]
  26. Raczkowski, Julisz. 2004. „Tak zwany krzyż sądowy z ratusza toruńskiego na tle wyposażenia sal sądowych w średniowieczu.” Rocznik Toruński 31:27-38. [Google Scholar]
  27. Riabinin, Jan. 1935. Lauda miejskie lubelskie XVII wieku. Lublin: Magistrat Miasta Lublina. [Google Scholar]
  28. Rogowski, Paweł. 2016. Przysięga w średniowiecznym prawie polskim. Lublin: Wydawnictwo KUL. [Google Scholar]
  29. Russocki, Stanisław, Stefan K. Kuczyński, i Juliusz Willaume. 1970. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej. Zarys dziejów. Warszawa: Wiedza Powszechna. [Google Scholar]
  30. Ruszel, Paweł. 2013. Fawor niebieski podczas szczęśliwej elekcyjej na Królestwo Polskie Pana Naszego Miłościwego Jana Kazimierza, króla szwedzkiego, Miastu Lublinowi czasu gwałtownego niebezpieczeństwa od swawolnych Kozaków cudownym sposobem roku 1648 die 10 Novembris pokazany, oprac. Anna Nowicka-Struska. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. [Google Scholar]
  31. Seroka, Henryk. 2000. „Chorągiew miejska w przedrozbiorowej Polsce.” W Współczesna heraldyka samorządowa i jej problemy, red. Wojciech Drelicharz, i Zenon Piech, 171-91. Kraków: Oficyna Cracovia. [Google Scholar]
  32. Seroka, Krzysztof. 2018. „W sprawie insygniów (atrybutów) miasta Lublina w XVII wieku.” Studia Archiwalne 5:119-31. DOI: https://doi.org/10.4467/17347513SA.18.007.14540 [Google Scholar]
  33. Smoniewski, Jan W. 1868. Jana Winc. Smoniewskiego zbiór wiadomości o magistratach polskich w ogóle, a w szczególe o magistracie miasta Krakowa w dawnych czasach. Kraków: W Drukarni C. K. Uniwersytetu Jagiellońskiego. [Google Scholar]
  34. Suproniuk, Jarosław. 2006. „Policja miejska oraz przepisy policyjne w Polsce XIII-XVI wieku.” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 66:25-88. [Google Scholar]
  35. Szczygieł, Ryszard. 2008. „Lokacja miasta na prawie niemieckim i jego rozwój do końca XVI wieku.” W Ryszard Szczygieł, Henryk Gmiterek, i Piotr Dymmel, Lublin – dzieje miasta, t. 1: Od końca VI do końca XVIII wieku, 23-89. Lublin: Towarzystwo Miłośników Lublina. [Google Scholar]
  36. Szymczak, Jan. 2016. „Zbrojna eskorta miejskich wozów wojennych w Polsce w XV-XVI wieku”. Studia z dziejów średniowiecza 26:283-305. [Google Scholar]
  37. Teodorowicz-Czerepińska, Jadwiga, i Grażyna Michalska. 2021. Mury miejskie Lublina. 2021. Lublin: Urząd Miasta Lublin. [Google Scholar]
  38. Walczak, Marek. 2016. „Berła kardynalskie Zbigniewa Oleśnickiego, Fryderyka Jagiellończyka i Bernarda Maciejowskiego.” W Działalność fundacyjna biskupów krakowskich, t. 1, red. Marek Walczak, 513-28. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana. [Google Scholar]
  39. Wrede, Marek. 2019. Itinerarium króla Zygmunta III (1597-1632). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper. [Google Scholar]
  40. Żygulski, Zdzisław. 1964. „Geneza i typologia buław hetmańskich.” Muzealnictwo Wojskowe 2:39-288. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.