Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Nasza Przeszłość

Vol. 135 (2021): Nasza Przeszłość

Articles

Pastoral Ministry of Cardinal Stefan Wyszyński and the Reality of the Peoples’ Republic of Poland: A Pragmatism of Resistance (1956-1970)

DOI: https://doi.org/10.52204/np.2021.135.185-232  [Google Scholar]
Published: 2021-06-30

Abstract

This publication analyzes the specificity of the denominational policy of the communist state in the period 1956–1970 through the prism of the pastoral ministry of Cardinal Stefan Wyszyński, the Primate of Poland. The main research goal of the article is, therefore, to expose the “post-Stalinist” stage of the history of the Church in the context of the then socio-political situation in Poland, dominated by the rule of Władysław Gomułka’s regime. The exploration of the research topic will be based on the analysis of source texts and studies using the historical method in order to reconstruct historical facts and their reinterpretation using the inductive-deductive method. Interpretation of source materials focuses on showing the role and significance not only for understanding that period of history characterized by the struggle of Cardinal Wyszyński with the atheistic state of “real socialism,” which - as a totalitarian system - used all possible means - both party and administrative - to fight with the Church and the Nation rooted in the thousand-year Christian tradition.

References

  1. Andrzejewski M., Marzec 1968 w Trójmieście, Warszawa–Gdańsk 2008. [Google Scholar]
  2. Bartos M., „Non possumus”: kompromis i jego granice, „Studia nad Rodziną” 5/2: 2001, (9), 159–163. [Google Scholar]
  3. Bednarski D., Watykan i Paweł VI wobec Milenium Chrztu Polski (w relacji ambasadora Kazimierza Papee), “Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne" 49: 2016 (2), 371-389. [Google Scholar]
  4. Bischof G., The Prague Spring and the Warsaw Pact Invasion of Czechoslovakia in 1968, New York-Toronto: Lexington Books, 2010. [Google Scholar]
  5. Buhler P., Polska droga do wolności 1939–1995, tłum. Jerzy Eisler, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  6. Byłem sekretarzem Gomułki. Z Walerym Namiotkiewiczem rozmawia Grzegorz Sołtysiak, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  7. Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z lat 1949–1970, red. Antoni Dudek, Aleksander Kochański, Krzysztof Persak, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  8. Codogni P., Rok 1956, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  9. Czaczkowska E. A., Kardynał Wyszyński, Biografia, Kraków 2013. [Google Scholar]
  10. Drabik S., Wojewódzka organizacja partyjna PZPR w Krakowie w Październiku 1956 i w okresie wyborów w styczniu 1957 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 17: 2011, nr 1 (17), 247–261. [Google Scholar]
  11. Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2003. [Google Scholar]
  12. Dudek A., Marszałkowski T., Walka z Kościołem 1958-1966, „Więź", 390: 1991, nr 4, 97-128. [Google Scholar]
  13. Eisler J., Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016. [Google Scholar]
  14. Eisler J., Jakim państwem była PRL w latach 1956-1976?, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 10: 2006, nr 2, 11-23. [Google Scholar]
  15. Ficek R., Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland, Toruń 2020. [Google Scholar]
  16. Ficek R., Moral Renewal as a Socio-Religious Imperative and the Destructive Actions of an Oppressive Totalitarian State: In the Context of Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept ff Social Life „Roczniki Teologiczne” 67: 2020 (5), 39-61. [Google Scholar]
  17. Fijałkowska B., Służba Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w PRL w okresie popaździernikowym, in: Społeczeństwo, państwo, Kościół (1945-2000). Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej. Szczecin, 15-16 VI2000 r., red. A. Kawecki, K. Kowalczyk, A. Kubaj, Szczecin 2000, 9-34. [Google Scholar]
  18. Friszke A, Koło posłów „Znak” w Sejmie PRL 1957-1976, Warszawa 2002. [Google Scholar]
  19. Friszke A., Polska, Losy państwa i narodu 1939-1989, Warszawa 2003, 279. [Google Scholar]
  20. Głos biskupów polskich w obronie zagrożonego bytu Narodu. 4 IX 1970, in: Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, Paris 1975, 620-629. [Google Scholar]
  21. Grześkowiak A., Represje wobec osób duchownych i konsekrowanych w PRL w latach 1944-1989, Lublin 2004. [Google Scholar]
  22. Heller E., Macht Kirche Politik: der Briefwechsel zwischen den polnischen und deutschen Bischöfen im Jahre 1965, Köln 1991. [Google Scholar]
  23. Jankowiak S., Milenium Polski, Poznań 2006. [Google Scholar]
  24. Jarmoch E., Sytuacja Kościoła katolickiego w Polsce powojennej (1944-1968), in: Stosunki między władzą państwową a Kościołem katolickim w Polsce powojennej (1944-1989), red. W. Ważniewski, Siedlce 1997, 43-76. [Google Scholar]
  25. Jasiukiewicz M., Kościół katolicki w polskim życiu politycznym 1945-1989. Podstawowe uwarunkowania, Wrocław 1993. [Google Scholar]
  26. Jegliński P., Grudzień 1970, Paris 1986. [Google Scholar]
  27. Kaczmarek R., Historia Polski: 1914-1989, Warszawa 2021. [Google Scholar]
  28. Kemp-Welch T., Dethroning Stalin: Poland 1956 and its Legacy, “Europe-Asia Studies” 58: 2006, 1263-1270. [Google Scholar]
  29. Knoll P. W., Poland as "Antemurale Christianitatis" in the Late Middle Ages, “The Catholic Historical Review” 60: 1974, no. 3, 381-401. [Google Scholar]
  30. Kwiek J., Przebieg wyborów do Sejmu w styczniu 1957 roku w województwie krakowskim, „Studia Historyczne” 2000, z. 1, 105–124. [Google Scholar]
  31. Lepak K. J., Prelude to Solidarity, New York 1989. [Google Scholar]
  32. Mażewski L., Schyłek Gomułki, „Dziś” 12: 1999, 93-111. [Google Scholar]
  33. Myszor J., Orędzie biskupów polskich do niemieckich z 18 XI 1965 r.: z perspektywy czasu, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 39: 2006, (1), 172–177. [Google Scholar]
  34. Noszczak B., Przygotowania do Milenium Chrztu Polski i Tysiąclecia Państwa Polskiego (1956-1965) in: Milenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, Warszawa 2005, 11-43. [Google Scholar]
  35. Paczkowski A., Tajne dokumenty Biura Politycznego PRL-ZSRR 1956–1970, London 1998. [Google Scholar]
  36. Raina P., „Te Deum” narodu polskiego. Obchody Tysiąclecia Chrztu Polski wświetle dokumentów Kościelnych, Olsztyn 1991. [Google Scholar]
  37. Raina P., Kardynał Wyszyński, Konflikty roku milenijnego 1966, vol. VII, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  38. Raina P., Kardynał Wyszyński. Losy więzienne, Warszawa 1993. [Google Scholar]
  39. Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, vol. I: 1945-1959, Poznań 1994. [Google Scholar]
  40. Ruzikowski T., Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945-1989), Warszawa 2004. [Google Scholar]
  41. Siedziako M., Kampania wyborcza i wybory do Sejmu PRL w 1957 roku: stan badań, aktualne ustalenia i perspektywy badawcze, „Pamięć i Sprawiedliwość” 28: 2016, 279-310. [Google Scholar]
  42. Skoczylas M., Przygotowanie, przebieg i wyniki wyborów parlamentarnych z 20 stycznia 1957 r. w województwie gdańskim w świetle dokumentów KC PZPR, „Rocznik Gdański” 58: 1998, z. 1, 61– 76. [Google Scholar]
  43. Sławiński W., Dziel i rządź. Spory i konflikty wewnątrzkościelne jako narzędzie w walce z Kościołem katolickim w PRL - przyczynek do zagadnienia, in: Kościół w obliczu totalitaryzmów. Zbiór studiów dla uczczenia XXV rocznicy męczeńskiej śmierci księdza Jerzego Popiełuszki, Toruń 16-17 X 2009 r, red. W. Polak, Toruń 2010, 663-695. [Google Scholar]
  44. Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011. [Google Scholar]
  45. Wałaszewski K., Tysiąc szkół na Tysiąclecie: Szkoły Tysiąclecia – architektura, propaganda, polityka, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2018. [Google Scholar]
  46. Wójcik Z., Jan Kazimierz Waza, Wrocław: Ossolineum, 1997, 115-118. [Google Scholar]
  47. Wróbel J., Kampania polityczna w Łodzi przed wyborami do Sejmu PRL 20 stycznia 1957 r., in: Łódź w latach 1956–1957, red. L. Próchniak, J. Wróbel, Warszawa 2006, 212–247. [Google Scholar]
  48. Wysocki W. J., Reakcje władz na milenijną nowennę i peregrynację, „Studia Prymasowskie” 2: 2008, 21-43 [Google Scholar]
  49. Wyszyński S., Zapiski więzienne, Paryż 1982. [Google Scholar]
  50. Zawieyski J., Dzienniki 1955-1959, vol. I, Warszawa 2011. [Google Scholar]
  51. Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003. [Google Scholar]
  52. Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003. [Google Scholar]
  53. Żaryn J., Kościół a władza w Polsce 1945-1950, Warszawa 1997. [Google Scholar]
  54. Żurek J., Kościelny Październik ’56, „Biuletyn IPN” 10: 2006, 69-71. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.