Aller directement au menu principal Aller directement au contenu principal Aller au pied de page

Vol. 96 (2001): Nasza Przeszłość

Artykuły

Klasztor koronowski a szlachta bydgoska i krajeńska w XV wieku

  • Sobiesław Szybkowski
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2001.96.91-110  [Google Scholar]
Publiée: 2001-12-30

Résumé

Źródła zawierające wzmianki o kontaktach klasztoru koronowskiego ze szlachtą bydgosko-krajeńską nie są liczne. Skąpe XV-wieczne archiwa konwentualne mogą sugerować, że klasztor, wielokrotnie niszczony w tym okresie, nie był szczególnie aktywny w utrzymywaniu kontaktów z ziemiańskimi sąsiadami. W związku z zaginięciem XV-wiecznych ksiąg wieczystych i akt miejskich Kujaw Północnych, właściwe zbadanie problemu napotyka na duże trudności. Posiadamy jednak źródła sądowe z Krajna w dawnym powiecie nakleńskim (Wielkopolska), gdzie na szczęście zachowały się prawie wszystkie księgi miejskie. Z XV-wiecznych darowizn na rzecz klasztoru w Koronowie zachowała się tylko jedna. Wykonała go Katarzyna z Wałdowa, córka Piotra, która przekazała cystersom 200 marek z dochodów swojej rodzinnej wsi. Tożsamość innych sąsiadów ziemiańskich, którzy utrzymywali kontakty z Koronowem, można ustalić niemal wyłącznie na podstawie ich zaangażowania w spory prawne, w których klasztor był stroną. Nie wydaje się, aby ktokolwiek był bliżej związany z Koronowem niż Nasław z Gogolina (zm. przed 1464 rokiem), podczaszy królewski i kasztelan bydgoski. Nie tylko wspierał klasztor w sporach prawnych, ale także w 1444 r. został opiekunem dóbr cystersów. Wśród rodzin utrzymujących przyjazne stosunki z klasztorem znaleźli się Ślesińscy z filii nałęckiej. Trzy pokolenia tej rodziny wspierały cystersów w sporach z miejscową szlachtą. Oprócz sąsiadów, którzy sprzymierzyli się z Koronowem, byli też inni, którzy napadali na majątki cystersów (Mikołaj Obodowski), bezprawnie zajmowali majątek zakonników (Mikołaj Wilczek z Tonina) lub nie spłacali długów (Piotr z Samostrzela). Dodać jednak należy, że sami cystersi nie zawsze dawali przykład dobrosąsiedztwa. Tak na przykład w 1477 r. opat Augustyn namówił kilku szlachciców do napadu i zabicia Andrzeja, sołtysa wsi Ossowiec. Augustyn został uznany przez sąd w Nakle za winnego i ukarany grzywną; przegrawszy sprawę, został szybko usunięty ze stanowiska (1480). Na ogół jednak miejscowa szlachta wydawała się mało zainteresowana klasztorem i jego sprawami. Taka postawa wynikała prawdopodobnie z faktu, że całą swoją energię skupili na odbudowie własnych majątków, zrujnowanych i zdewastowanych podobnie jak ziemie cysterskie, w toku XV-wiecznych wojen między Polską a Krzyżakami.

Références

  1. Bielecka J., Inwentarze ksiąg archiwów grodzkich i ziemskich polski XIV-XVIIIw., Poznań 1956. [Google Scholar]
  2. Biskup M., Zjednoczenie Pomorza Wschodniego z Polską połowie XV wieku, Warszawa 1959. [Google Scholar]
  3. Kabaciński R., Z dziejów miasta w czasach Rzeczypospolitej do roku 1772, w: Koronowo. Zarys dziejów miasta, Bydgoszcz 1968. [Google Scholar]
  4. Kozłowski R., Rozwój uposażenia klasztoru cysterskiego w nowie, Warszawa Poznań 1972. [Google Scholar]
  5. Szymczakówa A., Szlachta sieradzka XV wieku. et generosi, Łódź 1998. [Google Scholar]
  6. Śliwiński B., Pogranicze kujawsko-pomorskie w XII-XII1 wieku. Z dziejów Bydgoskiego i Wyszogrodzkiego w latach 1113-1296, Warszawa-Poznań 1989. [Google Scholar]

Téléchargements

Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.