Kształtowanie się granicy północnej i zachodniej diecezji lubelskiej na podstawie bulli „Vix dum Poloniae unitas” z 1925 roku

Abstract

Artykuł jest próbą historyczno-geograficznej analizy procesu związanego z kształtowaniem się północnych i zachodnich granic diecezji lubelskiej zgodnie z postanowieniami bulli cyrkumskrypcyjnej "Vix dum Poloniae unitas", wydanej 28 października 1925 r. Poruszona w artykule kwestia modyfikacji granic diecezji lubelskiej, oddzielających ją na północy od diecezji siedleckiej lub podlaskiej, a na zachodzie od diecezji sandomierskiej, weryfikuje i uzupełnia dotychczasowe badania na ten temat. Proces wytyczania północnej i zachodniej granicy diecezji lubelskiej, przeprowadzony zgodnie z bullą z 1925 r., faktycznie rozpoczął się już w 1919 r. i trwał do 1939 r., a jego celem było osiągnięcie podziału kompromisowego i korzystnego dla wiernych sąsiednich parafii, oddzielenie diecezji lubelskiej od siedleckiej lub podlaskiej oraz uregulowanie granicy z diecezją sandomierską na Wiśle. Przedstawione w artykule wyniki badań dowodzą, że podejmowane przy różnych okazjach w latach 1925-1939 próby określenia stabilnych granic diecezji lubelskiej, podlegających trwałym zmianom, po ostatecznym uregulowaniu nie doprowadziły do ustalenia granic, które odzwierciedlałyby linię demarkacyjną, o której mowa w tekście bulli z 1925 roku. Tym samym faktyczna granica północnej i zachodniej części diecezji lubelskiej, ukształtowana w latach 1925-1939, nie pokrywa się z tą ustaloną na mocy bulli "Vix dum Poloniae unitas" z 1925 roku. Proces, w którym odnotowano trzy etapy kształtowania się granicy diecezji lubelskiej i siedleckiej oraz lubelskiej i sandomierskiej, został szczegółowo opisany na załączonej do artykułu mapie.