Pojęcie „społeczeństwo obywatelskie” stało się pod koniec XX w. przedmiotem szerokiej dyskusji. W tradycji republikańskiej ma ono podstawy we wspólnocie i jej dobru; wolność wspólnoty warunkuje wolność jednostki – obywatela. W tradycji liberalnej przedmiotem reprezentatywnym nie jest już „ciało wspólnotowe”, ale grupy interesów czy jednostki. Istotny jest problem relacji pomiędzy jednostką, społeczeństwem obywatelskim i państwem. Pluralizm podmiotów życia społecznego, gospodarczego, politycznego, kulturalnego i religijnego powoduje wzrost znaczenia społeczeństwa obywatelskiego w konstrukcji europejskiej (art. 257 TWE, 300 TFUE; art. 11 TL).