Logika grzechu a sakrament spowiedzi

Abstrakt

Moralnoteologiczna refleksja nad grzechem opiera się na antropologii, która zakłada ludzką słabość. Chociaż to założenie spotkało się z krytyką, aż po negowanie grzechu, to uniwersalne spojrzenie na antropologię nie pozostawia wątpliwości o ludzkim błędzie czy winie. Konstruktywne spojrzenie na logikę grzechu prowadziło wielu wierzących do sakramentu spowiedzi, który na przestrzeni wieków przybierał różne formy. Pierwsze przesłanki związane z pozytywnym przeżywaniem grzechu znajdujemy już w Starym Testamencie, a w szczególności w zbawczym dziele Jezusa Chrystusa. W pierwotnym Kościele mierzono się z trudnością oceny prawdziwości nawrócenia przy ciągle powtarzających się grzechach. Jednocześnie wiernych motywowano do głębokiej przemiany ekskomuniką, pokutą i rekoncyliacją. Początkowo było to możliwe tylko raz w życiu, co prowadziło do sięgania po pokutę tuż przed śmiercią. Dopiero w VI wieku iroszkoccy mnisi wprowadzili zwyczaj powtarzalnej spowiedzi jako praktyki życia duchowego. Kolejne postanowienia soborów usankcjonowały w Kościele rolę powtarzalnej spowiedzi. Bezpośrednio po Soborze Watykańskim II dostrzeżono jednak, że w krajach Europy Zachodniej od lat 70. XX wieku spowiadano się coraz rzadziej, aż w końcu zupełnie zdystansowano się do tego sakramentu. Wydarzenia te oraz analiza historycznego rozwoju spowiedzi pozwalają wyciągnąć trzy wnioski. Po pierwsze, człowiek powinien skonfrontować się z faktem osobistego grzechu. Po drugie, w tej konfrontacji przychodzi z pomocą wspólnota Kościoła. Po trzecie, wierzący odkrywa tajemnicę swojego nawrócenia w spotkaniu z przebaczającym Bogiem w spowiedzi jako ciągle istniejącej aporii dialektycznego doświadczenia grzeszności i świętości.