Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Częstochowskie Studia Teologiczne

Tom 52 (2025): Księga Pamiątkowa z okazji 100. lecia archidiecezji częstochowskiej

Artykuły naukowe

Maryjny wymiar Kościoła powszechnego a maryjność Kościoła częstochowskiego

DOI: https://doi.org/10.53120/czst.2025.211-242  [Google Scholar]
Opublikowane: 25.12.2025

Abstrakt

Artykuł analizuje maryjną tożsamość Kościoła częstochowskiego w perspektywie maryjności Kościoła powszechnego, ze szczególnym uwzględnieniem roli Jasnej Góry jako duchowego centrum narodu i diecezji. Niniejsze opracowanie
ukazuje, że maryjność nie stanowi jedynie elementu tradycji czy kultu, lecz jest konstytutywnym rysem jej eklezjalnej tożsamości oraz duchowym charyzmatem wnoszącym istotny wkład w bogactwo Kościoła powszechnego. W pierwszej części
przedstawiono teologiczne podstawy maryjnego wymiaru Kościoła w świetle dokumentów Soboru Watykańskiego II i nauczania papieży, zwłaszcza św. Jana Pawła II. Następnie omówiono rozwój maryjności w Kościele częstochowskim zawarte w nauczaniu
kolejnych biskupów – od bp. Teodora Kubiny po abp. Wacława Depo. Szczególne znaczenie przypisano sanktuariom maryjnym archidiecezji, które stanowią przestrzeń ewangelizacji, modlitwy i odnowy wiary, odzwierciedlając chrystocentryczny
i eklezjalny charakter kultu maryjnego. W świetle uchwał II Synodu Diecezji Częstochowskiej maryjność jawi się jako droga integralnej formacji wiernych oraz znak nadziei i jedności Kościoła lokalnego. Artykuł ukazuje Kościół częstochowski
jako wspólnotę, która twórczo rozwija maryjną tradycję w posłuszeństwie nauczaniu Kościoła powszechnego, stanowiąc model współczesnej maryjności Kościoła lokalnego.

Bibliografia

  1. Kuria Metropolitalna w Częstochowie, „Częstochowski Informator Diecezjalny” 3 (2025) nr 13. [Google Scholar]
  2. „Maryjo! Ocal miłość i życie naszych rodzin”. Vademecum misyjne. Peregrynacja obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w Archidiecezji Częstochowskiej, red. A. Kuliberda, Częstochowa 2024. [Google Scholar]
  3. Bareła S., Testament mój, [w:] Człowiek zawierzenia. Stefan Bareła III Biskup Częstochowski (1916-1984), red. W. Dąbrowska, M. Duda, M. Mikołajczyk, Częstochowa 1986, s. 202-203. [Google Scholar]
  4. Bartnik Cz., Teologia partykularna w Kościele, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 9 (1976), s. 9-17. [Google Scholar]
  5. Benedykt XVI, Mariali insignis claromontano (29.12.2011), “Wiadomości Archidiecezji Częstochowskiej” 86 (2012) nr specjalny, s. 27. [Google Scholar]
  6. Chmielewski M., Nawiedzenie wizerunku Matki Bożej czasem nawrócenia i przemiany życia, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 51 (2024), s. 55-73. [Google Scholar]
  7. Chmielewski M., Pobożność maryjna a nawrócenie, [w:] Maryjność w Kościele i mariologia w teologii. Ogólnopolskie sympozjum z okazji dwudziestolecia Polskiego Towarzystwa Mariologicznego, Częstochowa, 12-13 września 2019 r., red. M. Chmielewski, K. Zadrożny, Częstochowa 2020, s. 31-42. [Google Scholar]
  8. Depo W., Dekret, „Okólnik Kurii Metropolitalnej w Częstochowie” 9-10 (2025) nr 5, s. 30. [Google Scholar]
  9. Depo W., Mariologia. Zarys maryjności katolickiej w Polsce, Częstochowa 2021. [Google Scholar]
  10. Depo W., Maryja – nasze ocalenie. List pasterski Arcybiskupa Metropolity Częstochowskiego na IV Niedzielę Wielkiego Postu 2024 r. (4.03.2024). [Google Scholar]
  11. Depo W., Matka nowego zaufania, [w:] tenże, Światło Wcielonego Słowa, Częstochowa 2016, s. 82-92. [Google Scholar]
  12. Depo W., Zaproszenie na uroczystość koronacji figury Matki Bożej Bolesnej w Wielgomłynach (15.08.2024). [Google Scholar]
  13. Depo W., Zawierzmy się na nowo Niepokalanemu Sercu Maryi. List pasterski Arcybiskupa Metropolity Częstochowskiego na czas zakończenia peregrynacji Ikony Jasnogórskiej (26.03.2025). [Google Scholar]
  14. Durka J., Biskup częstochowski Zdzisław Goliński wobec rzeczywistości PRL - szkic do biografii, [w:] red. R. Łatka, Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”, t. 2, Warszawa 2022, s. 237-252. [Google Scholar]
  15. Gębka S., Nawiedzenie Matki Bożej w diecezji częstochowskiej 1979-1980, Kraków 2002. [Google Scholar]
  16. Goliński Z., Biskup Częstochowski do Duchowieństwa i Zakonów Diecezji na XXX-lecie Konsekracji I jej Biskupa Ks. D-ra Teodora Kubiny, „Wiadomości Diecezjalne. Organ Kurii Diecezjalnej w Częstochowie” 24-31 (1957) nr 4, s. 152-157. [Google Scholar]
  17. Goliński Z., Ingresowy list pasterski II ordynariusza diecezji częstochowskiej, „Wiadomości Diecezjalne. Organ Kurii Diecezjalnej w Częstochowie” 24-31 (1957) nr 4, s. 134-139. [Google Scholar]
  18. Goliński Z., Orędzie wielkanocne biskupa częstochowskiego do duchowieństwa, zakonów i wiernych, „Wiadomości Diecezjalne. Organ Kurii Diecezjalnej w Częstochowie” 24-31 (1957) nr 2, s. 85-89. [Google Scholar]
  19. Goliński Z., Pouczenie na podstawie instrukcji Komisji Episkopatu o wykonani Ślubów Jasnogórskich, „Wiadomości Diecezjalne. Organ Kurii Diecezjalnej w Częstochowie” 23-31 (1957) nr 1, s. 14-16. [Google Scholar]
  20. https://episkopat.pl/doc/177857.abp-depo-czesto-wolam-do-matki-bozej-maryjo-powiedz-chrystusowi-o-nas [30.04.2025]. [Google Scholar]
  21. II Synod Diecezji Częstochowskiej, Częstochowa 1986. [Google Scholar]
  22. Jan Paweł II, bulla nominacyjna czwartego biskupa częstochowskiego Quam viginti (28.10.1984), „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” 1-2 (1985), s. 1. [Google Scholar]
  23. Jan Paweł II, encyklika Redemptoris Mater (25.03.1987). [Google Scholar]
  24. Jan Paweł II, Katechezy maryjne, tłum. J. Pach, Częstochowa 1998. [Google Scholar]
  25. Jan Paweł II, Przemówienie do Rady Miasta Częstochowy, [w:] Tenże, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia i homilie, Kraków 2005, s. 818-819. [Google Scholar]
  26. Jełowiecka J., We wspólnej pracy dla Matki Bożej, [w:] Człowiek zawierzenia. Stefan Bareła III Biskup Częstochowski (1916-1984), red. W. Dąbrowska, M. Duda, M. Mikołajczyk, Częstochowa 1986, s. 125-129. [Google Scholar]
  27. Kapuściński J., Peregrynacja obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w diecezji częstochowskiej (1979-1980) – próba podsumowania, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 51 (2024), s. 13-34. [Google Scholar]
  28. Kołodziejczyk M., Kościół partykularny i Kościół lokalny a diecezja, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 3 (1975), s. 243-256. [Google Scholar]
  29. Komisja Maryjna KEP, Maryjne Vademecum Duszpasterza, [w:] Maryja w Kościele i mariologia w teologii, red. M. Chmielewski, K. Zadrożny, Częstochowa 2020, s. 135-165. [Google Scholar]
  30. Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Obrzęd koronacji wizerunku Najświętszej Maryi Panny, Katowice 2004. [Google Scholar]
  31. Kongregacja Nauki Wiary, List do Biskupów Kościoła Katolickiego o niektórych aspektach Kościoła pojętego jako komunia (28.05.1992). [Google Scholar]
  32. Kosiak P, Przewodniczący Komisji Maryjnej Episkopatu Polski, [w:] Człowiek zawierzenia. Stefan Bareła III Biskup Częstochowski (1916-1984), red. W. Dąbrowska, M. Duda, M. Mikołajczyk, Częstochowa 1986, s. 131-137. [Google Scholar]
  33. Kostrzewski P., Aktywność bp. Zdzisława Golińskiego na forum Konferencji Episkopatu Polski w latach 1949-1963, „Nasza Przeszłość” 142 (2024), s. 171-196. [Google Scholar]
  34. Kostrzewski P., Władze komunistyczne wobec peregrynacji obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w diecezji częstochowskiej (1979-1980), „Częstochowskie Studia Teologiczne” 51 (2024), s. 35-53. [Google Scholar]
  35. Kowalski J. (red.), Biskupstwo znaczone Krzyżem. W stulecie urodzin Profesora dra hab. Zdzisława Golińskiego Biskupa Częstochowskiego, Częstochowa 2010. [Google Scholar]
  36. Kowalski J. (red.), Służyć prawdzie i miłości. Pamięci Księdza Biskupa Dra Stefana Bareły III ordynariusza częstochowskiego, Częstochowa 1984. [Google Scholar]
  37. Kowalski J., Biskup Teodor Kubina o teologii diecezji częstochowskiej i jej zadaniach pastoralnych, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 8 (1980), s. 109-118. [Google Scholar]
  38. Kowalski J., Stopniak F., Goliński Zdzisław (1908-1963), docent Katol. Uniw. Lubelskiego, biskup częstochowski, teolog moralista, [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 5, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 462-467. [Google Scholar]
  39. Kubina T., List Pasterski, „Wiadomości Diecezjalne. Organ Urzędowy Częstochowskiej Kurji Biskupiej” 1 (1926) nr 1, s. 3-8. [Google Scholar]
  40. Kudasiewicz J., Maryja a Kościół, „Roczniki Teologiczne” 40 (1993) z. 6, s. 31-54. [Google Scholar]
  41. Kuliberda A., Matko nasza, Częstochowska Maryjo. Oblicza Maryi w obrazach i figurach na terenie archidiecezji częstochowskiej, Częstochowa 2018. [Google Scholar]
  42. Kumala J., Sanktuaria maryjne w służbie polskiej drogi maryjnej, [w:] Na polskiej drodze maryjnej. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Pasierbiec, 21-22 października 2006 roku, red. A. Gąsior, J. Królikowski, Częstochowa-Pasierbiec 2007, s. 165-183. [Google Scholar]
  43. Kumala J., Sanktuarium maryjne szkołą wiary, [w:] Wierzyć z Maryją i jak Maryja. Sympozjum Polskiego Towarzystwa Mariologicznego. Spotkanie Kustoszów Sanktuariów polskich, Rokitno, 19-21 września 2013 r., red. G. Bartosik, A. Gąsior, J. Królikowski, Częstochowa 2014, s. 93-109. [Google Scholar]
  44. Leon XIV, Przemówienie podczas audiencji dla uczestników Kongresu Papieskiej Międzynarodowej Akademii Maryjnej (6.09.2025). [Google Scholar]
  45. Mazur J., Peregrynacje obrazu afirmacją niepodległości narodu, [w:] Jasnogórska Matka i naród. Z Bogurodzicą ku polskiej wolności myśli i czynu, Ogólnopolska konferencja w 100. rocznicę odzyskania niepodległości i spotkanie kustoszów sanktuariów polskich, Jasna Góra, 22-23 października 2018 roku, red. M. Chmielewski, Częstochowa 2018, s. 91-100. [Google Scholar]
  46. Mróz F., Mróz Ł., Koronacje papieskie wizerunków Najświętszej Maryi Panny w Polsce w latach 1990-2011, „Peregrinus Cracoviensis” 23 (2012), s. 31-50. [Google Scholar]
  47. Nowak S., Akt oddania Matce Bożej Kościoła częstochowskiego w 60 rocznicę jego powstania, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” 59 (1985) nr 11, s. 201-202. [Google Scholar]
  48. Nowak S., Chcemy, Matko Boża, Ciebie duchowo koronować. Pozwól nam! Homilia wygłoszona 4 października 2016 roku podczas Mszy świętej w kaplicy Cudownego Obrazu na jasnej Górze, [w:] „Z dawna Polski Tyś Królową, Maryjo”. 300 lat koronacji obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, red. M. Tabulski, M. Legan, P. Maciaszek, Jasna Góra 2017, s. 29-34. [Google Scholar]
  49. Nowak S., Iuxta crucem tecum stare. Kościół Częstochowski na przełomie Drugiego i Trzeciego Tysiąclecia (1984-2011), Częstochowa 2018. [Google Scholar]
  50. Nowak S., List Arcybiskupa Metropolity Częstochowskiego na Adwent Roku 2000, „Wiadomości Archidiecezji Częstochowskiej” 74 (2000) nr 11-12, s. 26-28. [Google Scholar]
  51. Nowak S., List pasterski biskupa częstochowskiego na 60-lecie istnienia diecezji, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” 59 (1985) nr 11, s. 202-206. [Google Scholar]
  52. Nowak S., Łaska nawiedzin Kościoła częstochowskiego przez Piotra naszych czasów – Pielgrzymki Ojca świętego Jana Pawła II i Benedykta XVI na Jasną Górę i do Częstochowy, „Veritati et Caritati” 6 (2016), s. 331-348. [Google Scholar]
  53. Nowak S., Obrona Jasnej Góry wpisana w cud Kany Galilejskiej, [w:] Zwycięstwo przychodzi przez Maryję. Materiały z sympozjum mariologicznego, Jasna Góra, 18-19 XI 2005 r., red. Z. S. Jabłoński, T. Siudy, Częstochowa 2006, s. 227-229. [Google Scholar]
  54. Nowak S., Od ślubów do zawierzenia, [w:] Zwycięstwo przychodzi przez Maryję. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Jasna Góra, 18-19 listopada 2005 roku, red. Z.S. Jabłoński, T. Siudy, Częstochowa 2006, s. 149-158. [Google Scholar]
  55. Nowak S., Od ślubów do zawierzenia. Implikacje pastoralne, [w:] Niepokalane Poczęcie i życie chrześcijańskie. Materiały z sympozjum mariologicznego, Niepokalanów, 15-17 X 2004 r., red. D. Mastalska, Częstochowa-Niepokalanów 2005, s. 149-158 [Google Scholar]
  56. Nowak S., Okoliczności powstania Polskiego Towarzystwa Mariologicznego, [w:] Maryjność w Kościele i mariologia w teologii, red. M. Chmielewski, K. Zadrożny, Częstochowa 2020, s. 11-15. [Google Scholar]
  57. Nowak S., Orędzie IV biskupa częstochowskiego na rozpoczęcie pasterskiej posługi w Kościele Częstochowskim, „Częstochowskie Wiadomości Diecezjalne” 59 (1985) nr 1-2, s. 26-31. [Google Scholar]
  58. Nowak S., Polska droga maryjna, „Salvatoris Mater” 1 (1999) nr 1, s. 307–322. [Google Scholar]
  59. Nowak S., Stawać się świętym w imię Niepokalanej, [w:] Niepokalane Poczęcie i życie chrześcijańskie. Materiały z sympozjum mariologicznego, Niepokalanów, 15-17 X 2004 r., red. D. Mastalska, Częstochowa-Niepokalanów 2005, s. 347-350. [Google Scholar]
  60. Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżnych, Sanktuarium – pamięć, obecność i proroctwa Boga Żywego (08.05.1999). [Google Scholar]
  61. Pazera W., Teologiczne aspekty homilii i przemówień Jana Pawła II do Kościoła częstochowskiego, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 23-24 (1995-1996), s. 41-48. [Google Scholar]
  62. Płatek J., Wierny Stróż Jasnogórskiej Pani, [w:] Człowiek zawierzenia. Stefan Bareła III Biskup Częstochowski (1916-1984), red. W. Dąbrowska, M. Duda, M. Mikołajczyk, Częstochowa 1986, s. 59-71. [Google Scholar]
  63. Przybylski A., Trojanowski M. (red.), Ku Chrystusowi Odkupicielowi człowieka. Księga pamiątkowa z okazji 10-lecia posługi pasterskiej abp. Wacława Tomasza Depo w archidiecezji częstochowskiej 2012-2022, Częstochowa 2022. [Google Scholar]
  64. Przygoda W., Sanktuarium maryjne centrum życia duchowego i znak nadziei dla ubogich, [w:] Zwycięstwo przychodzi przez Maryję. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Jasna Góra, 18-19 listopada 2005 roku, red. Z.S. Jabłoński, T. Siudy, Częstochowa 2006, s. 193-203. [Google Scholar]
  65. Siemieniewski A., Młodzież Franciszka, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 24 (2016) nr 2, s. 233-238. [Google Scholar]
  66. Siudy T., Autentyczny kult maryjny nasza odpowiedzią na jasnogórskie zwycięstwo, [w:] Zwycięstwo przychodzi przez Maryję. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Jasna Góra, 18-19 listopada 2005 roku, red. Z.S. Jabłoński, T. Siudy, Częstochowa 2006, s. 205-212. [Google Scholar]
  67. Siudy T., Chrystocentryczny charakter sanktuariów pasyjno-maryjnych, [w:] Razem z Maryją dziękujemy za dar chrztu świętego. Sympozjum Polskiego Towarzystwa Mariologicznego. Spotkanie Kustoszów Sanktuariów Polskich, Wieleń Zaobrzański, Sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników, 9-11 września 2015, red. G.M. Bartosik, Częstochowa 2016, s. 177-178. [Google Scholar]
  68. Siudy T., Komisja Maryjna Episkopatu Polski w służbie polskiej drogi maryjnej, [w:] Na polskiej drodze maryjnej. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Pasierbiec, 21-22 października 2006 roku, red. A. Gąsior, J. Królikowski, Częstochowa-Pasierbiec 2007, s. 27-36. [Google Scholar]
  69. Siudy T., Maryja pierwowzorem Kościoła, [w:] Maryja w tajemnicy Kościoła. Recepcja i perspektywy nauki soborowej. Sympozjum Polskiego Towarzystwa Mariologicznego. Spotkanie Kustoszów Sanktuariów polskich, Kalwaria Zebrzydowska, 20-22 września 2012 r., red. A. Gąsior, J. Królikowski, Częstochowa 2013, s. 75-82. [Google Scholar]
  70. Siudy T., Maryjny wymiar Kościoła według konstytucji dogmatycznej „Lumen gentium”, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 40 (2012), s. 47-55. [Google Scholar]
  71. Siwak W., Wszystko postawiłem na Maryję. Prymasa Tysiąclecia maryjny program walki o zachowanie ducha narodu, „Premislia Christiana” 19 (2020/2021), s. 9-37. [Google Scholar]
  72. Sobański R., Miejsce i rola Kościoła lokalnego w Kościele powszechnym, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 5 (1972), s. 255-261. [Google Scholar]
  73. Sobór Watykański II, konstytucja o Kościele Lumen gentium (21.11.1964). [Google Scholar]
  74. Syczewski T., Nowy obrzęd koronacji wizerunku Najświętszej Maryi Panny, „Liturgia sacra” 10 (2004) nr 2, s. 303-311. [Google Scholar]
  75. Szczepkowska M., Sanktuaria - miejscem troski o całego człowieka, [w:] Razem z Maryją dziękujemy za dar chrztu świętego. Sympozjum Polskiego Towarzystwa Mariologicznego. Spotkanie Kustoszów Sanktuariów Polskich, Wieleń Zaobrzański, Sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników, 9-11 września 2015, red. G.M. Bartosik, Częstochowa 2016, s. 182-183. [Google Scholar]
  76. Teksty Statutów I Synodu Diecezji Częstochowskiej, „Wiadomości Diecezjalne. Organ Kurii Diecezjalnej w Częstochowie” 24-31 (1957) nr 4, s. 144-151. [Google Scholar]
  77. Thurian M., Maryja Matka Pana, Figura Kościoła, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  78. Urbański S., Bareła Stefan (1916-1984), biskup częstochowski, moralista, [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 8, red. J. Mandziuk, Warszawa 1995, s. 35-42. [Google Scholar]
  79. W Roku Maryi Niepokalanej. Z abp. Stanisławem Nowakiem, wiceprzewodniczącym Papieskiej Akademii Niepokalanej rozmawiał ks. inf. Ireneusz Skubiś, „Niedziela częstochowska” 49 (2004), s. 1. 3. [Google Scholar]
  80. Warzeszak J., Teologiczno-patriotyczny charakter jasnogórskich aktów zawierzenia św. Jana Pawła II, „Studia Paradyskie” 32 (2022), s. 187-211. [Google Scholar]
  81. Widera M., Pope Benedict XVI’s Visit to the Jasna Góra Monastery in 2006, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 43 (2023) nr 2, s. 233-252. [Google Scholar]
  82. Wojtczak A., Sanktuaria maryjne - miejscem kształtowania uczniów Chrystusa, [w:] Razem z Maryją dziękujemy za dar chrztu świętego. Sympozjum Polskiego Towarzystwa Mariologicznego. Spotkanie Kustoszów Sanktuariów Polskich, Wieleń Zaobrzański, Sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników, 9-11 września 2015, red. G.M. Bartosik, Częstochowa 2016, s. 121-151. [Google Scholar]
  83. Zadrożny K., La Madre di Gesù e la Parola di Dio nella “Verbum Domini” di Benedetto XVI. Contenuti e prospettive teologiche, Roma 2018. [Google Scholar]
  84. Zadrożny K., Peregrynacja Ikony Matki Bożej Częstochowskiej jako odpowiedź na Jezusowy testament „wzięcia Maryi do siebie” (J 19,27b), „Częstochowskie Studia Teologiczne” 51 (2024), s. 91-100. [Google Scholar]
  85. Zimorowicz S., Pierwszy Synod Diecezji Częstochowskiej, Częstochowa 1958. [Google Scholar]
  86. Związek J., Sanktuaria Matki Bożej w diecezji częstochowskiej, „Częstochowskie Studia Teologiczne” 9-10 (1981-1982), s. 225-237. [Google Scholar]
  87. Związek J., Więź Jana Pawła II z Częstochową i diecezją częstochowską, „Ziemia Częstochowska” 32 (2005), s. 7–20. [Google Scholar]
  88. Zyzak W., Jasna Góra Jana Pawła II, [w:] Jasnogórska Matka i naród. Z Bogurodzicą ku polskiej wolności myśli i czynu, Ogólnopolska konferencja w 100. rocznicę odzyskania niepodległości i spotkanie kustoszów sanktuariów polskich, Jasna Góra, 22-23 października 2018 roku, red. M. Chmielewski, Częstochowa 2018; s. 37-49. [Google Scholar]
  89. Żądło A., Kościół lokalny w nauczaniu Soboru Watykańskiego II, „Roczniki Teologiczne” 49 (2002) z. 6, s. 129-148. [Google Scholar]
  90. Życiński W., Matka Chrystusa Matką Kościoła, „Analecta Cracoviensia” 29 (1997), s. 419-433. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.

Inne teksty tego samego autora