Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
##common.pageHeaderLogo.altText##

Vol. 22 (2023)

Scientific articles

Christianity as a catalyst for the collapse of civilization of ancient Egypt – an attempt at a research balance sheet

  • Przemysław Sołga
Published: 2024-02-23

Abstract

The article exposes the factors and conditions that led to the collapse of ancient Egyptian civilization with the advent of the Christian era. It is primarily aimed at taking stock of the previous research carried out in this area. The importance of Egyptian (Alexandrian) Christian-theological thought, its Egyptian antecedents, and its significance for the development of Church doctrine, as well as the role played by other factors that were either a cause or a consequence of the Christianization processes, are shown. This concept refers to Egyptology, Church history, Christian theology and religious studies.

References

  1. Źródła: [Google Scholar]
  2. Arystoteles, Metafizyka, t. II, tłum. M. A. Krąpiec, A. Maryniarczyk, na podst. tłum. T. Żeleźnika, Lublin 1996. [Google Scholar]
  3. Diodor Sycylijski, Opisanie Nilu, budowniczowie piramid. (Biblioteka historyczna I 30-41, 63-64), tłum. W. Maciejewski, Poznań 1993. [Google Scholar]
  4. Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościelna. O męczennikach palestyńskich, tłum. A. M. Lisiecki, Kraków 1993. [Google Scholar]
  5. Orygenes, Przeciw Celsusowi, tłum. S. Kalinowski, Warszawa 1986. [Google Scholar]
  6. Święty Augustyn, De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1989. [Google Scholar]
  7. Opracowania: [Google Scholar]
  8. Bator W., Religia starożytnego Egiptu, Kraków: Wydaw. WAM 2004. [Google Scholar]
  9. Bator W., Święte-przeklęte-pozbawione duszy. O traktowaniu zwierząt w doktrynach i praktykach religii świata, „Ethos” 26(2013)2. [Google Scholar]
  10. Brusiło J., Duszpasterstwo wobec błogosławieństwa zwierząt, „Roczniki Teologiczne” 67(2020)6. [Google Scholar]
  11. Chadwick H., Myśl wczesnochrześcijańska a tradycja klasyczna, tłum. P. Siejkowski, Poznań: W drodze 2000. [Google Scholar]
  12. Chitty D. J., A pustynia stała się miastem… Wprowadzenie do dziejów monastycyzmu w Egipcie i Palestynie pod panowaniem chrześcijańskim, tłum. T. Lubowiecka, Kraków: Tyniec – Wydawnictwo Benedyktynów 2008. [Google Scholar]
  13. Dallas T. G., On the Orientations of Coptic Churches in Egypt, w: Environment and religion in ancient and coptic Egypt: sensing the cosmos through the eyes of the divine: proceedings of the 1st Egyptological conference of the Hellenic Institute of Egyptology, 1-3 February 2017, red. A. Maravelia, N. Guilhou, Oxford: Archaeopress 2020. [Google Scholar]
  14. Dembińska-Siury D., Kilka uwag na temat problemu Boga w filozofii greckiej, „Studia Redemptorystowskie” (2003)1. [Google Scholar]
  15. Domański J., Patrystyczne postawy wobec dziedzictwa antycznego. Próba opisu i klasyfikacji, w: Człowiek–Nauka–Wiara. Materiały sympozjum dla uczczenia jubileuszu 2000-lecia chrześcijaństwa, red. J. Jadacki, K. Wójtowicz, Warszawa: Uniwersytet Warszawski 1999. [Google Scholar]
  16. Dzielska M., Hypatia z Aleksandrii, Kraków: Universitas 2010. [Google Scholar]
  17. Dziewulski W., Zwycięstwo chrześcijaństwa w świecie starożytnym, Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1969. [Google Scholar]
  18. Frankfurter D., Onomastic Statistics and the Christianization of Egypt, „Vigiliae Christianae” 68(2014). [Google Scholar]
  19. Fromm E., Szkice z psychologii religii, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1966. [Google Scholar]
  20. Gibbon E., Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego, t. 2, tłum. Z. Kierszys, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2017. [Google Scholar]
  21. Gnilka J., Pierwsi chrześcijanie. Źródła i początki Kościoła, tłum. W. Szymona, Kraków: Wydaw. M 2004. [Google Scholar]
  22. Goddard H., Historia stosunków chrześcijańsko-muzułmańskich, tłum. S. Zalewski, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2009. [Google Scholar]
  23. Ikram S., Speculations on the Role of Animal Cults in the Economy of Ancient Egypt, w: Apprivoiser le sauvage / Taming the wild, red. M. Massiera, B. Methieu, F. Rouffet, Montpellier 2015. [Google Scholar]
  24. Iluk J., Toledot Jeszu – przekaz talmudyczny o Jezusie i chrześcijanach w żydowskiej recepcji, „Estetyka i Krytyka” 27(2012)2. [Google Scholar]
  25. Kamil J., Coptyc Egypt. History and guide, Cairo: The American University in Cairo Press 1987. [Google Scholar]
  26. Komorowski P., Koncepcja historii Edwarda Gibbona, „Analecta” 14(1998)7/2. [Google Scholar]
  27. Kracik J., Chrześcijaństwo kontra magia. Historyczne perypetie, Kraków: Wydawnictwo M 2012. [Google Scholar]
  28. Kumor B., Historia Kościoła. Cz. I. Starożytność chrześcijańska, Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski 1973. [Google Scholar]
  29. Lebert-Minakowska A., Symbolika religijna starożytnego Egiptu na tkaninach koptyjskich, „Nomos” (1999)26/27. [Google Scholar]
  30. Łukaszewicz A., Egipt Greków i Rzymian, Warszawa: Książka i Wiedza 2006. [Google Scholar]
  31. Małkiewicz A., Chrześcijanie i muzułmanie w rozwoju dziejowym, Kraków: Wydawnictwo Petrus 2016. [Google Scholar]
  32. Mnisi – nie tylko święci. Z prof. Ewą Wipszcką o pierwszych mnichach na pustyni egipskiej rozmawia Szymon Hiżycki, Kraków: Tyniec – Wydawnictwo Benedyktynów 2007. [Google Scholar]
  33. Morenz S., Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972. [Google Scholar]
  34. Mota S., The Household Religion in Ancient Egypt: problems and constraints, „Res Antiquitatis. Journal of Ancient History” (2011)2. [Google Scholar]
  35. Myszor W., Chrześcijaństwo koptyjskie przed inwazją Islamu, w: Kościoły wschodnie, red. J. Drabina, Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego 1999. [Google Scholar]
  36. Niwiński A., Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa: „Pro-Egipt” 1993. [Google Scholar]
  37. Nixey C., Ciemniejący wiek. O niszczeniu świata klasycznego przez chrześcijan, tłum. J. Jedliński, Warszawa: Wydawnictwo Filtry 2023. [Google Scholar]
  38. Obirek S., Kulturowy i teologiczny wymiar feminizmu, „Przegląd Religioznawczy” (2021)4. [Google Scholar]
  39. Pelikan J., Christianity and Classical Culture. The Metamorphosis of Natural Theology in the Christian Encounter with Hellenism, New Haven: Yale University Press 2003. [Google Scholar]
  40. Pikus T., Z Egiptu wezwałem Syna mego. Studium religioznawcze, Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 2008. [Google Scholar]
  41. Rudzynskyi L. V., Źródła autorytetu mnichów egipskich w „Rozmowach z Ojcami” św. Jana Kasjana, Tyniec: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2017. [Google Scholar]
  42. Sayce A. H., The Religions of Ancient Egypt and Babylonia. The Gifford Lectures on the Ancient Egyptian and Babylonian Conception of the Divine Delivered in Aberdeen, Edinburgh: T. & T. Clark 1903. [Google Scholar]
  43. Schliesser B., Why Did Paul Skip Alexandria? Paul’s Missionary Strategy and the Rise of Christianity in Alexandria, „New Testament Studies” 76(2021)2. [Google Scholar]
  44. Schulz R., Kronikarze, podróżnicy i uczelni – obraz Egiptu na przestrzeni tysiącleci, w: Egipt: świat faraonów, red. R. Schulz, M. Seidel, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk 2008. [Google Scholar]
  45. Skibiński T., Miejsce i rola Apokalipsy św. Jana w początkach millenaryzmu chrześcijańskiego, „Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny” 118(2000)4. [Google Scholar]
  46. Szałanda T., Szatan i świat demonów w ewangeliach apokryficznych. Przyczynek do badań, „Studia Redempterystowskie” (2014)2. [Google Scholar]
  47. Szpakowska K., Snake Cults and Egyptian Military Bases, w: Walls of the Prince: Egyptian Interactions with Southwest Asia in Antiquity, red. T. P. Harrison, E. B. Banning, S. Klassen, Brill Academic Pub; Lam edition 2015. [Google Scholar]
  48. Świderkówna A., Kiedy piaski egipskie przemówiły po grecku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009. [Google Scholar]
  49. Walters C., Egipt w okresie późnorzymskim i antycznym, w: Cywilizacje starożytne, red. A. Cotterell, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1990. [Google Scholar]
  50. Winnicki J. K., Religia starożytnych Egipcjan, w: Starożytny Egipt, red. A. Szczudłowska, Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe 1976. [Google Scholar]
  51. Wipszycka E., Chrześcijaństwo starożytnego Egiptu, Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2018. [Google Scholar]
  52. Wipszycka E., Drugi dar Nilu, czyli o mnichach i klasztorach w późnoantycznym Egipcie, Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec 2014. [Google Scholar]
  53. Wipszycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa: PIW 1994. [Google Scholar]
  54. Wipszycka E., Świeckie bractwa w życiu religijnym chrześcijańskiego Egiptu, „Przegląd Historyczny” 59(1968)3. [Google Scholar]
  55. Wyatt J., Birds of the Air: An Ornithological Overview of their Roles in Religion, Art, Hieroglyphs, and lives and deaths of ancient egyptians, w: Environment and religion in ancient and coptic Egypt: sensing the cosmos through the eyes of the divine: proceedings of the 1st Egyptological conference of the Hellenic Institute of Egyptology, 1-3 February 2017, red. A. Maravelia, N. Guilhou, Oxford: Archaeopress 2020. [Google Scholar]
  56. Wyrzykowski M., Uniwersalny wymiar interpretacji alegorycznej Filona z Aleksandrii, Warszawa-Kielce: Akademia Katolicka w Warszawie Wydawnictwo „Jedność” 2023. [Google Scholar]
  57. Zieliński T., Chrześcijaństwo antyczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2010. [Google Scholar]
  58. Zientara B., Świt narodów europejskich. Powstanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.