Abstrakt
Istnienie w płaczu, bezbronność wobec losu, świadomość uwięzienia, ale zarazem poczucie ludzkiej godności, które powstrzymuje człowieka przed pogrążeniem się w rozpaczy – oto jak przedstawiają się główne idee Trenów. Człowiek z dumą próbuje sam ratować się w nieszczęściu, ale nie może już swobodnie dążyć wzwyż, gdyż nie jest wolnym twórcą samego siebie. Jest człowiekiem, więc musi cierpieć i ulegać przemocy sił rządzących światem.
Analiza wybranych fragmentów poematu ujawniła, że zagadnienie cierpienia, jakie tu postawiono, jest w istocie pytaniem o źródła podmiotowości i o tożsamość osoby oraz odkrywaniem nowej zasady utrzymywania się w swoim człowieczeństwie. Kochanowskiemu najtrudniej było przyjąć w kondycji ludzkiej zmienność, przemijalność i śmierć. Otóż te trzy konsekwencje czasowości egzystencji nadają ludzkiemu istnieniu cechy złudzenia lub wspomnianego snu jako niepełność bytową, ontyczną iluzoryczność. Poetę ożywiało pragnienie bytu, postrzeganego w kategoriach niezmiennego, stałego (także w znaczeniu: wiecznego) i motywowanego swą własną naturą istnienia, koniecznego ze względu na siebie, a nie na okoliczności zewnętrzne.
Bibliografia
BIBLIOGRAFIA
Axer J., Rola kryptocytatów w literaturze łacińskiej w polskojęzycznej twórczości Jana Kochanowskiego, Pamiętnik Literacki, LXXIII (1982) z. 1/2, 167–177.
Borowski A., Cierpieć po ludzku, czyli jeszcze o „Trenach”, w: Lektury polonistyczne: Jan Kochanowski, red. A. Gorzkowski, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” 2001, 7–16.
Chitimia I., Europejskie znaczenie Jana Kochanowskiego i jego recepcja w Rumunii, w: Jan Kochanowski 1584–1984. Epoka – twórczość – recepcja, t. 2, red. J. Pelc, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1989, 31–41.
Cicero M.T., Pisma filozoficzne, t. 3, przeł. z łac. J. Śmigaj, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1961.
Cicero M.T., Pisma filozoficzne, t. 4, przeł. z łac. Z. Cierniakowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1963.
Głombiowska Z., Łacińska i polska muza Jana Kochanowskiego, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax” 1988.
Głombiowska Z., W poszukiwaniu znaczeń. O poezji Jana Kochanowskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2001.
Grzeszczuk S., „Treny” Jana Kochanowskiego, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1978.
Grzeszczuk S., „Treny” – próba interpretacji dramatu filozoficznego, w: Kochanowski: z dziejów badań i recepcji twórczości, red. M. Korolko, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1980, 495–507.
Hartleb M., Nagrobek Urszulki, w: Kochanowski. Z dziejów badań i recepcji twórczości, red. M. Korolko, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1980, 478–486.
Kochanowski J., Dzieła wszystkie: Wydanie sejmowe, Tom wstępny, Wprowadzenie wydawnicze do edycji […]. t. 2, Treny, red. J. Woronczak, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1983.
Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Kraków: Państwowy Instytut Wydawniczy 1991.
Krzyżanowski J., Paralele: studia prównawcze z pogranicza literatury i folkloru, Warszawa: PIW 1961.
Krzyżanowski J., Poeta czarnoleski, w: J. Kochanowski, Dzieła polskie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1989, 5–43.
Martyn K., Poezja polskiego renesansu: interpretacje, Katowice: Książnica 2000.
Mrowcewicz K., Czemu wolność mamy? Antynomie wolności w poezji Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1987.
Nowicka-Jeżowa A., Sen życia w „Trenie XIX” Jana Kochanowskiego, Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza XXXII (1997), 37–61.
Pelc J., Jan Kochanowski poeta Renesansu, Warszawa: Czytelnik 1988.
Pelc J., Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
Pelc J., Literatura renesansu w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper 1998.
Plessner H., Pytanie o conditio humana. Wybór pism, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988.
Prokop J., Liryka polska: interpretacje, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1971.
Skimina S., Wykłady poetyki, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN 1958.
Szmydtowa Z., Jan Kochanowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1985.
Valverde C., Antropologia filozoficzna, Poznań: Wydawnictwo Pallottinum 1998.
Ziemba K., Jan Kochanowski jako poeta egzystencji. Prolegomena do interpretacji „Trenów”, Warszawa: Towarzystwo „Ogród Ksiąg” 1994.
Ziemba K., Kosmos i czas w poezji Jana Kochanowskiego, Topos 52–53 (2000) 3–4, 7–19.
Downloads
Download data is not yet available.
