Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 100 (2003): Nasza Przeszłość

Artykuły

Geneza i początki miast w dobrach biskupów poznańskich w Wielkopolsce (XIII-XIVwiek)

  • Mieczysław Brust
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2003.100.127-193  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2003

Abstrakt

Niniejszy artykuł, opublikowany w dwóch częściach, podejmuje problematykę powstania miast w dobrach ziemskich biskupstwa poznańskiego w XIII-XIV wieku. Na wstępie autor rekonstruuje granice biskupstwa poznańskiego, powstałego w wyniku „szczytu” gnieźnieńskiego z 1000 roku. proces osadniczy na ziemiach biskupstwa poznańskiego. Następnie na podstawie zachowanych źródeł pisanych i literatury najnowszej rekonstruuje pierwotne uposażenia biskupstwa poznańskiego i ich rozwój do końca XIV wieku. Można przypuszczać, że C. W 1370 r. dobra biskupów poznańskich obejmowały 176 wsi, w tym 138 w Wielkopolsce i 38 na Mazowszu, Kujawach i Pomorzu. Najszybszy przyrost liczebny dóbr biskupich przypadł na drugą połowę XIII i początek XIV wieku, kiedy to do spisu włączono 102 osady wiejskie (73,9% ogółu). Lokacja nowych miast była ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego majątków ziemskich biskupstwa poznańskiego. Do 1564 r. do latyfundiów biskupów poznańskich włączono dziesięć nowych miast (osiem w Wielkopolsce i dwa Stoczek i Łaskarzew na Mazowszu). Z tego ostatniego (Wielichowo) zostało założone w XV wieku, natomiast pozostałych siedem (Buk, Dolsk, Krobia, Pszczew, Słupca, Ślesin, Środka) zostało założonych w XIII-XIV wieku. Część pierwsza artykułu dotyczy lokacji Środka, Pszczewa i Słupcy (wszystkie z XIII wieku); Początki pozostałych czterech wielkopolskich miast zostaną omówione w części drugiej.

Bibliografia

  1. Dunin-Wąsowicz T., Zmiany w topografii osadnictwa wielkich dolin na Niżu Środkowoeuropejskim w XIII wieku, Warszawa 1974. [Google Scholar]
  2. Górczak Z., Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002. [Google Scholar]
  3. Gródecki R., Zachorowski S., Dzieje Polski średniowiecznej (do roku 1333), t. 1, Kraków 1926. [Google Scholar]
  4. Hładyłowicz , Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku, Lwów 1932. [Google Scholar]
  5. Lange O., Lokacje miast Wielkopolski właściwej na prawie niemieckim, w średniowieczu, Lwów 1925. [Google Scholar]
  6. Łaski J., Liber beneficiorum archidioecesi gnesnensis, t. 2, wyd. J. Łukowski, J. Korytkowski, Gniezno 1881. [Google Scholar]
  7. Miinch H., Geneza rozplanowania miast wielkopolskich XIII i XIV w., Kraków 1946. [Google Scholar]
  8. Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. 1-2, Poznań 1959-1964. [Google Scholar]
  9. Sobisiak W., Rozwój latyfundium biskupstwa poznańskiego w XVI i XVIII wieku, Poznań 1960. [Google Scholar]
  10. Szymczak J., Grody w Polsce Środkowej i Zachodniej w okresie rozbicia dzielnicowego, Łódź 1980. [Google Scholar]
  11. Wasilewski T., Pierwsze biskupstwo z siedzibą w Poznaniu, [w:] Ludzie, Kościół, wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (Średniowiecze - wczesna epoka nowożytna), red. W. Iwańczak , S. M. Kuczyński , Warszawa 2001. [Google Scholar]
  12. Wędzki A., Ze studiów nad procesami osadniczymi ziem Polski Zachodniej, Wrocław 1987. [Google Scholar]
  13. Wielkopolski Słownik Biograficzny, red. A. Gąsiorowski, J. Topolski, Warszawa 1981. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.