Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 126 (2016): Nasza Przeszłość

Artykuły

Piętnastowieczna rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem w Krzywaczce, jako przykład późnego dzieła w stylu międzynarodowym około 1400 roku z terenu Małopolski

  • Iwona Darska
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2016.126.25-57  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.12.2016

Abstrakt

Artykuł przedstawia historię figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem w Krzywaczce, z XV wieku, zwłaszcza przez pryzmat różnych nieprofesjonalnych konserwacji dokonywanych przez wieki. Ostatnia konserwacja ujawniła szczegółowo zasięg tych napraw, dzięki czemu możliwe było znalezienie dokładniejszej daty stworzenia i geneza artystyczna rzeźby. Pomimo silnej inspiracji sztuką czeską i austriacką, Matka Boska w Krzywaczce, musi być postrzegana jako dzieło szkoły małopolskiej. Statua o takim poziomie artyzmu mogła zostać stworzona na tym obszarze, chociaż w tym okresie Małopolska Szkoła przechodziła tzw. Okres przejściowy. Niezależnie od tego można założyć, że pomnik w Krzywaczce kopiuje ogólny rytm draperii rzeźby kamiennej „Pięknej Madonny z Krumłowej”, choć w późniejszym wydaniu jest bardziej podobna do tej z posągu Vimperka, przedstawiający nawrót motywów wspólnych pod koniec XIV wiek i w pierwszej ćwierci XV wieku. Ich początki sięgają rzeźby, która wciąż pozostaje w silnym związku z architekturą, z posągiem z katedry Świętego Szczepana w Wiedniu jako najwybitniejszym przykładem. Autor Matki Bożej z Dzieciątkiem w Krzywaczce musiał powtórzyć kompozycję Madonny z Krużlowej lub z Vimperk nie znając tych przykładów, kopiując jej rzeźby imitujące wyżej wymienione. Ten typ posągu był dość popularny w Austrii. Można go znaleźć także w innych ośrodkach. Chociaż Maryja w Krzywaczce bez wątpienia inspiruje się sztuką czeską, Austria była centrum najbardziej wpływowym, jeśli chodzi o wzory formy artystycznej. Mimo że obecnie nie jest możliwe ustalenie genezy stylu bezpośrednio w pracach Master of Seeon, nadal warto powrócić do koncepcji upatrującej genezy jej stylu z rozwiązań występujących na terenie Austrii. Pomnik w Krzywaczce powstał w szkole, która znała sztukę czeską, na co wskazuje jej podobieństwo do np. Madonny z Vimperka.

Bibliografia

  1. Austellung Schöne Madonen 1350-1450, Salzburg 1965. [Google Scholar]
  2. Borkowska U., Daniluk M., Devotio moderna. W: Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, t. 3, Lublin 1988, s. 1220-1222. [Google Scholar]
  3. Bukowski W., Krzywaczka, W: Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, t. 4, Małopolska, województwo krakowskie, red. Gąsiorowski A., cz. 3, z. 2, Kraków 1997, s. 259.D. Buran, Gotika a kolektiv. Dejiny Slovenského výtvarného umenia, Bratislava 2003. [Google Scholar]
  4. Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka w Krakowie przed Stwoszem-ciemny okres czy przełom? W: Wit Stwosz w Krakowie, red. Kali-nowski L., Stolot F., Kraków 1987, s. 23-31. [Google Scholar]
  5. Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka ziemi krakowskiej, Kraków 1982. [Google Scholar]
  6. Dębicki J., Główne nurty artystyczne w małopolskiej rzeźbie stylu międzynarodowego, W: Sztuka około 1400. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Poznań, listopad 1995, t. 1, Warszawa 1996, s. 205-249. [Google Scholar]
  7. Die mittelalterlichen Bildwerke in Holz, Stein, Ton, Bronze mit ausgewählten Beispielen der Bauskulptur, Hrsg. E. Zimermann, Karls-ruhe 1985. [Google Scholar]
  8. DutkiewicJ.E. z, Małopolska rzeźba gotycka 1300-1450, Kraków 1949. [Google Scholar]
  9. Flejszer B., Gotycka rzeźba ze Skrzynna w gronie Polskich Pięknych Madonn, Roczniki Humanistyczne, z. 4, XXVIII, 1980, s. 17-19. [Google Scholar]
  10. Hamburger J.F. , The Visual and the Visionary, Art and Female Spirituality in Late Medieval Germany, New York 1998. [Google Scholar]
  11. Homolka J., Muttergottes mit Kind aus Chlum. W: Die Parler und der Schöne Stil 1350-1400. Europäische Kunst unter den Luxem-burgen, II, Köln 1980, s. 692. [Google Scholar]
  12. Homolka J., Muttergottes mit Kind aus Chlum. W: Die Parler und der Schöne Stil 1350-1400. Europäische Kunst unter den Luxem-burgen, II, Köln 1980, s. 692. [Google Scholar]
  13. Homolka J., Schöne Madonna aus Vimperk. W: Die Parler und der Schöne [Google Scholar]
  14. Horzela D., Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce około 1440-1477, Kraków 2012. [Google Scholar]
  15. Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1996, s. 226-238. [Google Scholar]
  16. Jakubek-Raczkowska M., Tu ergo flecte genua tua. Sztuka a praktyka religijna świeckich w diecezjach pruskich państwa zakonu krzyżac-kiego do połowy XV wieku, Pelplin 2014. [Google Scholar]
  17. Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, z. 9, Powiat myślenicki Warszawa 1951. [Google Scholar]
  18. Knowles D.M., Obolensky D., Historia Kościoła 600-1500, t. 2, Warszawa 1988. [Google Scholar]
  19. Kornecki M., Dawny kościół drewniany p.w. Świętej Trójcy w Krzywaczce, Kraków 1973, (Kościoły drewniane nr 26). [Google Scholar]
  20. Kornecki M., Zabytki sztuki W: Monografia powiatu myślenickiego, t. 1, Historia, Kraków 1970, s. 327-328. [Google Scholar]
  21. Marcinkowski W., Co to jest Piękna Madonna? Uwagi o wzajemnym powiązaniu formy, funkcji i ikonografii sztuki późnogotyckiej, W: Prawda i Twórczość, red. Kapustka M., Wrocław 1998, s. 39-53. [Google Scholar]
  22. Marcinkowski W., Przedstawienia dewocyjne jako kategoria sztuki gotyckiej, Kraków 1994. [Google Scholar]
  23. Mędrek H., Typ Pięknej Madonny z Krumlowa w polskiej plastyce pierwszej połowy XV wieku, Roczniki Humanistyczne, XIX, 1971, z. 5, s. 47-62. [Google Scholar]
  24. Müller T., Sculpture in the Netherlands, Germany, France and Spain 1400 to 1500, Harmondsworth 1966. [Google Scholar]
  25. Müller T., Sculpture in the Netherlands, Germany, France and Spain 1400 to 1500, Harmondsworth 1966. [Google Scholar]
  26. Olszewski A.M., Styl Pięknych Madonn w Małopolsce, W: Sztuka około 1400. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Poznań, listopad 1995, t. 1, Warszawa 1996, s. 189-203. [Google Scholar]
  27. Schultes L., Madonna. W: Geschichte der Bildenden Kunst in Ősterreich, Gotik, Bd. II, Hrsg. G. Brucher, München 2000, s. 381, nr 139. [Google Scholar]
  28. Schultes L., Madonna. W: Geschichte der Bildenden Kunst in Ősterreich, Gotik, Bd. II, Hrsg. G. Brucher, München 2000, s. 365. [Google Scholar]
  29. Schultes L., Madonna. W: Geschichte der Bildenden Kunst in Ősterreich. Gotik, Bd. II, Hrsg. G. Brucher, München 2000, s. 365. [Google Scholar]
  30. Schultes L., Madonna. W: Geschichte der Bildenden Kunst in Ősterreich. Gotik, Bd. II, Hrsg. G. Brucher, München 2000, nr. 141. [Google Scholar]
  31. Schwarz M.V., Piękna Madonna jako kompleksowa forma obrazowa. Zarys Problematyki, [w:] Dzieła i Interpretacje, I, Wrocław 1993, s. 7-24. [Google Scholar]
  32. Skalmierska B., Dokumentacja prac konserwatorskich i restauratorskich dla rzeźby polichromowanej Madonny z Dzieciątkiem ok. 1420 r. z kościoła parafialnego pw. Św. Trójcy w Krzywaczce, Kraków 2009-2010. [Google Scholar]
  33. Stil 1350-1400. Europäische Kunst unter den Luxemburgen, II, Köln 1980, s. 691. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.