Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Nasza Przeszłość

Tom 111 (2009): Nasza Przeszłość

Miscellanea

Fundacja i baza materialna klasztoru i szpitala bonifratrów w Nowogródku

  • Helena Komaryńska
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2009.111.279-292  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2009

Abstrakt

Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego - Bracia Szpitalni - został założony w XVI wieku w celu opieki i leczenia chorych ubogich. Opieka szpitalników uwzględniała zarówno zdrowie fizyczne, jak i duchowe chorych. Pierwszy klasztor Braci Miłosierdzia w Rzeczypospolitej został założony w 1609 roku w Krakowie. Był on klasztorem macierzystym dla założonej w 1633 r. polsko-litewskiej prowincji szpitalników zakonnych. Największy rozkwit zakonów w kraju przypadł na pierwszą połowę XVII wieku. Wśród ufundowanych w 1649 r. klasztorów był konwent i szpital bonifratrów w Nowogródku. Jego fundator, podkanclerzy Wielkiego Księstwa Litewskiego Kazimierz Leon Sapieha, oprócz zapisania mu w testamencie swoich dóbr, chętnie budował i wyposażał szpital. W tym celu wybudował i wyposażył kaplicę, a także zapewnił szpitalowi lekarza, chirurga-barbera i aptekarza, którym miał wypłacać roczną pensję. W tamtym czasie był to dość postępowy krok, ponieważ zdrowie publiczne w okresie przedrozbiorowym pozostawiało wiele do życzenia. W kraju brakowało wykwalifikowanych lekarzy, a specjalistyczna pomoc medyczna była zarezerwowana dla najbogatszych członków społeczeństwa. Istnienie szpitali było uwarunkowane zasobami finansowymi. Szpitale w dawnej Polsce różniły się pod względem wyposażenia. Stałe dochody otrzymywały szpitale prepozyturalne, zakonne i wojskowe. Natomiast szpitale parafialne nie posiadały żadnych środków i utrzymywały się z jałmużny. Szpitale posiadały kilka źródeł dochodu, m.in. z rolnictwa, działalności gospodarczej, czynszów majątkowych, odsetek od kapitału i jałmużny. Głównym źródłem utrzymania szpitala braci szpitalnych w Nowogródku była prowizja od kapitału.

Bibliografia

  1. Bystroń J. S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce wiek XVI-XVIII, t. I, Warszawa 1960, [Google Scholar]
  2. Castro F. De, Święty Jan Boży. Pierwsze wiadomości historyczne, Kraków 2001, [Google Scholar]
  3. Gaertner H., Ordynatorzy krakowskiego szpitala Braci Miłosierdzia (obecnie im. E. Biernackiego) w wieku XVII-XIX, „Szpitalnictwo Polskie”, 22(1978), s. 23, [Google Scholar]
  4. Gorczyńska M., O chorobach pandemicznych w kalendarzach „oświeconych”, [w:] Epidemie w Polsce od czasów najdawniejszych po czasy współczesne, Kraków 2005. [Google Scholar]
  5. Jachowicz R., Gospodarka finansowa dawnych polskich szpitali, „Szpitalnictwo Polskie”, 28 (1984), nr 1, s. 12-13, [Google Scholar]
  6. Karta tożsamości Zakonu Szpitalnego Św. Jana Bożego, Warszawa 2000, [Google Scholar]
  7. Kłoczowski J., Zakony męskie w Polsce w XVI-XVIII weku, [w:] Kościół w Polsce, Kraków 1970, t. 2. [Google Scholar]
  8. Kontrym K., Historya zakonu braci miłosierdzia czyli bonifratelow, z dodatkiem wiadomości o szczególnych fundacyach tego zakonu szpitalow w Polszcze i Litwie, „Dzieje Dobroczynności”, 1(1820). [Google Scholar]
  9. Kuchowicz Z., Obyczaje staropolskie XVII-XVIII wieku, Łódź 1975, [Google Scholar]
  10. Mazek D., Kuratela nad osobami chorymi psychicznie w Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVIII wieku, „Przegląd Historyczny”, 2(1999), s. 131nn, [Google Scholar]
  11. Perzyna L., Lekarz dla włościan, czyli rada dla pospolstwa w chorobach i dolegliwościach naszemu kraiowi albo właściwych, albo po większey części przyswoionych, każdemu naszego kraiu mieszkańcowi do wiadomości potrzebna, Kalisz 1793, [Google Scholar]
  12. Podgórska-Klawe Z., Od hospicjum do współczesnego szpitala, Wrocław 1981, [Google Scholar]
  13. Rosiak S., Bonifratrzy w Wilnie 1635-1843-1924. Szkic z dziejów opieki społecznej w Wilnie, Wilno 1928, [Google Scholar]
  14. Rudomicz B., Efemeros czyli diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656-1672, cz. I, Lublin 2002, [Google Scholar]
  15. Słoń M., Szpitale średniowiecznego Wrocławia, Warszawa 2000, [Google Scholar]
  16. Staniszewski P., Szpitalnictwo kościelne w archidiakonacie łęczyckim i łowickim do roku 1795, Warszawa 2004, [Google Scholar]
  17. Surdacki M., Dzieci porzucone w Szpitalu Świętego Ducha w Rzymie w XVIII wieku, Lublin 1998, [Google Scholar]
  18. Surdacki M., Opieka społeczna w Wielkopolsce Zachodniej w XVII i XVIII wieku, Lublin 1992. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.