Zur Hauptnavigation springen Zum Inhalt springen Zur Fußzeile springen

Bd. 74 (1990): Nasza Przeszłość

Artykuły

Instrukcja prymasa Zbigniewa Oleśnickiego mł. z r. 1481/82 -przyczynek do dziejów Kościoła polskiego

  • Łukasz Walczy
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1990.74.271-285  [Google Scholar]
Veröffentlicht: 1990-12-30

Abstract

Instrukcja, spisana przez prymasa Zbigniewa Oleśnickiego Młodszego z okazji jego wizyty w Gnieźnie zaplanowanej na marzec 1482 r., zawiera instrukcję dla duchowieństwa dotyczącą sprawowania sakramentów, instrukcję postępowania stosowanego przez sądy kościelne oraz szczegółową ankietę dla przyjezdnych. Dokument, choć już z początku XX w. opublikowany drukiem, została ledwie zauważony przez badaczy dziejów Kościoła w Polsce. Instrukcja podejmuje i porusza kilka problemów charakterystycznych dla warunków społecznych w Polsce drugiej połowy XV wieku. Pytania zawarte w ankiecie wizytacyjnej wskazują na brak dyscypliny wśród duchowieństwa i nadużycia wobec wiernych (np. pobieranie zawyżonych składek), a także przypadki nieuczciwego awansu na stanowiska kościelne (tym ostatnim sprzyjało szerzenie mecenatu wpływowych świeccy nad beneficjami). Z. Oleśnicki Młodszy podejmuje także działania przeciwko niepisanym przywilejom szlachty w zakresie dyscypliny kościelnej – w szczególności przeciwko zwolnieniom z zakazów kościelnych. Uwagę zwraca precyzyjny wykaz praw i okoliczności, które mogą służyć obronie podejrzanego w postępowaniu sądowym, w ramach ogólnego domniemania niewinności. W tekście Instrukcji można odnotować liczne przykłady tolerancji wobec osób innych wyznań – jak na przykład przyjmowanie uczonych czeskich do szkół polskich, z których byli oni wcześniej wykluczani jako husyci. Instrukcja Z. Oleśnickiego Młodszego jest dziełem samodzielnie interpretującym prawo powszechne. Ścisłe uzależnienie od polskich statutów synodalnych widoczne jest tylko w kilku miejscach.

Literaturhinweise

  1. Bober P., Uwagi krytyczne o pracy Jakuba Sawickiego: Synody archidiecezji gnieźnieńskiej, „Polonia Sacra” R. 5: 1952. [Google Scholar]
  2. Korytkowski J., Arcybiskupi gnieźnieńscy, prymasowie i metropolici polscy od roku 1000 aż do roku 1821, t. 2, Poznań 1888. [Google Scholar]
  3. Machay F., Działalność duszpasterska kardynała Radziwiłła biskupa krakowskiego (1591— 1600), Kraków 1936. [Google Scholar]
  4. Sawicki J., Concilia Poloniae, t. 5: Synody archidiecezji gnieźnieńskiej i ich statuty, Warszawa 1950. [Google Scholar]

Downloads

Keine Nutzungsdaten vorhanden.