Okres rozkwitu Gniezna przypada na czasy średniowiecza, kiedy to miasto było ważnym ośrodkiem politycznym i pasterskim, a następnie na wiek XVI i pierwszą połowę wieku XVII. W tym czasie miasto wykorzystywało swoje położenie na szlaku Zachód-Wschód i było jednym z głównych ośrodków handlu europejskiego. Gniezno od czasu do czasu doświadczało niepowodzeń, ale dopiero w drugiej połowie XVII wieku nastąpił kres prosperity miasta. W mieście istniało wiele szpitali - instytucji opiekujących się ubogimi mieszkańcami. Szpital św. Marty był kolejnym hospicjum, o którego istnieniu wspomina jedynie ówczesna literatura. W zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie znajduje się jednak księga rachunkowa z lat 1620-1686, która pozwala na szczegółowe zbadanie kilku kwestii. Niestety stan księgi, która obecnie wymaga renowacji, jest bardzo zły. To pogorszenie, a czasem niedbałość napisów, często powoduje, że notatki są nieczytelne. Szpital św. Marty strukturalnie i finansowo podlegał Kolegium Pokutnic przy katedrze gnieźnieńskiej. Na początku XVII w. kolegium dysponowało wystarczającymi funduszami na otwarcie szpitala i ufundowanie kaplicy pod wezwaniem św.
Stypendium szpitala opierało się na dochodach z Goczałkowa, wsi będącej wspólną własnością kolegium i szpitala; na zapisach, sumach zainwestowanych w nieruchomości, z których następnie pochodził czynsz; oraz na dochodach niestałych, różnych jałmużnach i datkach charytatywnych wpłacanych do skrzyni lub kasy. Sytuacja finansowa szpitala zależała od ogólnego poziomu życia, dlatego punkt zwrotny "potopu" jest bardzo widoczny w historii szpitala - rachunki za drugą połowę XVII wieku wyraźnie odzwierciedlają ogólne zubożenie społeczeństwa. Zubożenie to było spowodowane wojną i jej nieszczęściami, a także redefinicją europejskich szlaków handlowych.
W szpitalu przebywało zazwyczaj od 6 do 9 osób, z czego większość stanowiły kobiety. Byli to ludzie potrzebujący pomocy - chorzy, starsi, niewidomi, niepełnosprawni i dzieci. W niektórych przypadkach hospicjum prawdopodobnie służyło również jako dom dla osób starszych. Odzwierciedlając sytuację miasta Gniezna i jego mieszkańców w XVII wieku oraz zapewniając niezbędne warunki bytowe części ubogich, szpital św. Marty jest przykładem przeciętnej placówki tego typu.