Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 105 (2006): Nasza Przeszłość

Artykuły

Antyfony „ad introitum” w polskich graduałach średniowiecznych

  • Ewa Bielińska-Galas
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2006.105.207-229  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2006

Abstrakt

Artykuł mieści się w nurcie badań zmierzających do poznania historii i kształtu repertuaru liturgicznego pielęgnowanego w ośrodkach diecezjalnych i zakonnych średniowiecznej Polski. Jego przedmiotem są antyfony ad introitum czyli śpiewy wykonywane w powiązaniu z psalmodią na początku mszy świętej. Główny nacisk położono na rozpoznaniu doboru i przyporządkowania liturgicznego tych utworów w rodzimych tradycjach. Jako kontekst źródłowy wykorzystano zapisy tekstowo-melodyczne antyfon zachowane w polskich graduałach przedtrydenckich. Na tej podstawie wyróżniono dwie grupy przekazów nie równoważne pod względem ilościowym i jakościowym. Pierwszą stanowiło 145 antyfon, przejętych z rzymskiej spuścizny muzycznej, które w polskich źródłach były z reguły zgodne z praktyką europejską. Wśród nich więcej uwagi poświęcono śpiewom sanctorale, gdyż ich dobór w poszczególnych tradycjach był mocniej zróżnicowany. Do drugiej grupy zaliczono ponad 30 kompozycji, o które poszerzony został pierwotny zasób rzymski. Śpiewy te występowały przede wszystkim w ramach formularzy o świętych, maryjnych oraz wotywnych. Ich przekazy cechowała duża niejednolitość, wynikająca z dostosowania do miejscowych potrzeb, przejawiająca się m.in. w silnym zróżnicowaniu melodycznym. Z tych względów wiele antyfon tej grupy odzwierciedlało specyfikę tradycji lokalnych, a niektóre z nich można uznać za wkład rodzimy do ogólnego dorobku kulturowego.

Bibliografia

  1. Hesbert R.-J., Antiphonale Missarum Sextuplex, Brüssel 1935. [Google Scholar]
  2. Jungmann J. A., Missarum sollemnia. Eine genetische Erklärung der römischen Messe. Bd. 1, Freiburg 1958. [Google Scholar]
  3. Kolak W., Klasztor augustianów przy kościele św. Katarzyny w Krakowie do połowy XVI wieku. Kraków 1982. [Google Scholar]
  4. Kopeć J. J., Bogarodzica w kulturze polskiej XVI wieku. Lublin 1997. [Google Scholar]
  5. Nadolski B., Liturgika. T. 1, Liturgika fundamentalna, Poznań 1989. [Google Scholar]
  6. Pikulik J., Indeks sekwencji w polskich rękopisach muzycznych. Warszawa 1974. [Google Scholar]
  7. Pikulik J., Polskie graduały średniowieczne. Warszawa 2001. [Google Scholar]
  8. Pikulik J., Śpiewy Alleluia o Najświętszej Maryi Pannie w polskich graduałach przedtrydenckich. Warszawa 1984. [Google Scholar]
  9. Piwoński H., Antyfonarz bożogrobców z Miechowa [w:] Musica Medii Aevii. T. 6, Kraków 1977. [Google Scholar]
  10. Wagner P., Einführung in die gregorianischen Melodien. T. 1, Ursprung und Entwicklung der liturgischen Gesangsformen. Wiesbaden 1970. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.