Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
##common.pageHeaderLogo.altText##

Vol. 29 (2022)

Artykuły

„…And the forests from the Warta River to the Noteć River will be ours”resistance movement in the Noteć Forest in the years 1939-1945

  • Arkadiusz Słabig
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2022.469-503  [Google Scholar]
Published: 2023-09-19

Abstract

As a result of the territorial expansion of the Third Reich and Poland’s defeat of the campaign September 1939, the Greater Poland lands, as the Poznań Reich District, and later the Warta Country, became part of Nazi Germany. Poles living in the vast territories of the then Czarnkowski, Szamotuły and Międzychód poviats, covered with forests of the Noteć Forest, shared the fate of their countrymen living under the tough rule of Governor Arthur Greiser. From 1940, they formed the seeds of underground organizations. In June 1943, they were merged with the Home Army. Lying on the Noteć River, Drawsko became the seat of the Czarnków AK District, codenamed „Czerep” and „Czułkowce”. In the depths of the forest, a small partisan unit was established, which in the years 1943–1944 carried out many successful requisitioning and subversive actions. Several of them took place in the so-called Old Reich, just beyond the former border line. The unit was commanded by second lieutenant Edmund Maron pseud. „Mur”/„Marwicz”. The anti-German links of the underground in the Noteć Forest were disbanded in January 1945 with the entry of the Red Army. However, already in April this year, new guerrilla survival groups were established in the forests between the Warta River and the Noteć River. They consisted of former soldiers of the Home Army and deserters from the „People’s” Polish Army and the Citizens’ Militia. They ceased to exist in July 1945 as a result of raids by the NKVD Internal Forces and the activities of the Operational Group of the Provincial Police Headquarters in Poznań. The announced amnesty also had a great influence on the „exit from the forest”. Members of partisan groups from the Noteć Forest were repressed for their past activities until 1956.

References

  1. Archiwalia [Google Scholar]
  2. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu [Google Scholar]
  3. Banda terrorystyczno-rabunkowa „Armia Krajowa” pod dowództwem Władysława Tomczaka ps. „Zadora”. Szamotuły. Opracowanie nr 32 oprac. kpt. rez. MO S. Tucholski, 1974, sygn. AIPN Po, 05/181/2. [Google Scholar]
  4. Banda terrorystyczno-rabunkowa „Armia Krajowa” pod dowództwem W. Tomczaka ps. „Zadora”, Szamotuły-Czarnków-Chodzież. Oprac. kpt. rez. MO J. Kuncewicz, 1980, Uzupełniające opracowanie nr 32, sygn. AIPN Po, 05/181/1Materiały operacyjne dotyczące Bożeny Tomaszewskiej, sygn. AIPN Po, 04/706. [Google Scholar]
  5. Materiały operacyjne dotyczące Edwarda Wierdaka, sygn. AIPN Po, 04/860. [Google Scholar]
  6. Materiały operacyjne dotyczące Romana Gapskiego, sygn. AIPN Po, 00111/16. [Google Scholar]
  7. Materiały sprawy o kryptonimie „Bunkier” dotyczącej Teofila Kokota, sygn. AIPN Po, 08/391 oraz AIPN Po, 0186/2131. [Google Scholar]
  8. Materiały sprawy obiektowej o kryptonimie „Las” dot. byłych członków organizacji niepodległościowych w latach 1944-1947 ujawnionych w czasie amnestii w 1947 r., sygn. AIPN Po, 003/290, t. 1-2. [Google Scholar]
  9. Opracowanie Wydziału „C” KWMO w Poznaniu nr 60 pt. „Banda terrorystyczno-rabunkowa Mur-Dąb pod dowództwem Edmunda Marona ps. „Marwicz”. Czarnków. Opracował por. rez. MO Stefan Warzych, 1975, sygn. AIPN Po, 05/209. [Google Scholar]
  10. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie [Google Scholar]
  11. Materiały w sprawie karnej przeciwko Edmundowi Maronowi i Czesławowi Kmiecikowi, sygn. AIPN BU, 827/2701. [Google Scholar]
  12. Opracowania [Google Scholar]
  13. Haak L., Echa wronieckich lasów, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  14. Handke W., Żołnierze nienazwanego powstania. Szkice do portretów Żołnierzy Wyklętych, Kraków 2020. [Google Scholar]
  15. Janicki T., Wieś w Kraju Warty (1939-1945), Poznań 1996. [Google Scholar]
  16. Łuczak A., Pietrowicz A., Polityczne oczyszczanie gruntu. Zagłada polskich elit w Wielkopolsce (1939-1941), Poznań 2009. [Google Scholar]
  17. Łuczak Cz., Pod niemieckim jarzmem (Kraj Warty 1939-1945), Poznań 1996. [Google Scholar]
  18. Mumot J., Z bronią na teren Rzeszy, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  19. Noty biograficzne, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  20. Nowak J., Było to w Puszczy Noteckiej, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  21. Paczesny A., Radusz – wieś której nie ma, w: Nadleśnictwo Międzychód. 100 lat polskiej administracji leśnej 1920-2020, red. P. Anders, Międzychód-Poznań 2020. [Google Scholar]
  22. Pietrowicz A., Szkic do dziejów oddziału partyzanckiego Edmunda Marona „Mura” (1943-1945), w: Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945-1956, red. A. Łuczak i A. Pietrowicz, wyd. II poprawione i uzupełnione (Studia i materiały poznańskiego IPN, t. XXXIII, Poznań 2016. [Google Scholar]
  23. Pleskaczyński A., Wartheland. Dzieje zbrodni, Poznań-Warszawa 2021. [Google Scholar]
  24. Pohl J., Po bezdrożach Puszczy Noteckiej, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  25. Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce 1939-1945, t. II, Jak Feniks z popiołów. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce 1939-1945, Poznań 2007. [Google Scholar]
  26. Rutowska M., Wysiedlenia ludności polskiej z Kraju Warty do Generalnego Gubernatorstwa 1939-1941, Poznań 2003. [Google Scholar]
  27. „Sierakowskie Zeszyty Historyczne”, nr 10, kwiecień 2013. [Google Scholar]
  28. Szymankiewicz Z., Spadochrony nad okupowaną Wielkopolską, Poznań 1979. [Google Scholar]
  29. W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  30. Woźniak M., Z dziejów czarnkowskiego obwodu Armii Krajowej, „Rocznik Nadnotecki” 1988-1989, t. XIX-XX. [Google Scholar]
  31. Prasa [Google Scholar]
  32. Rosada J., Kapliczka wdzięczności, „Goniec Ziemi Wronieckiej”, nr 8, 15 VIII 2011 [Google Scholar]
  33. Materiały w internecie [Google Scholar]
  34. Biogramy – Edmund Maron http://akwielkopolska.pl/biograms/index/biograms/1,129,0,0,Biogramy,Strona1,1.html [dostęp: 11.06.2022 r.]. [Google Scholar]
  35. Edmund Maron – żołnierz wyklęty https://chodziez.naszemiasto.pl/chodziez-edmund-maron-zolnierz-wyklety-nasza-historia/ar/c1-3662388 [dostęp: 11.06.2022 r.]. [Google Scholar]
  36. Karwin – partyzancki pomnik http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/40125,karwin-partyzancki-pomnik.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  37. Kmiecik Czesław http://www.listawykletych.pl/katalog/kmiecik-czeslaw. [Google Scholar]
  38. Łożyński J. T., Uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej w Sierakowie, http://akwielkopolska.pl/index/index/szzak/1,2,0,438,Uroczystosc_odsloniecia_tablicy_pamiatkowej_w_Sierakowie,Strona1,1.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  39. Pomnik partyzancki w Karwinie, https://mapypamieci.ipn.gov.pl/mp/form/r54217320,Pomnik-partyzancki-w-Karwinie.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  40. Skwer im. Bernarda Myszkowskiego, http://westisthebest.pl/3516-westisthebest-skwer-im-bernarda-myszkowskiego [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  41. Słabig A., Ścieżka rowerowa w Miałach z wielką historią w tle, https://wielen.pl/aktualnosci/sciezka-rowerowa-w-mialach-z-wielka-historia-w-tle.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  42. Tomczak K., Pamięci żołnierzy AK, http://www.tmzw.org.pl/aktualnosci/news/id/271.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  43. Ul. Kaczmarka Stanisława https://ipn.gov.pl/pl/upamietnianie/dekomunizacja/zmiany-nazw-ulic/nazwy-ulic/nazwy-do-zmiany/40926,ul-Kaczmarka-Stanislawa.html. [Google Scholar]