Salta al menu principale di navigazione Salta al contenuto principale Salta al piè di pagina del sito

V. 29 (2022)

Artykuły

„…A lasy od Warty do Noteci będą nasze”. Ruch oporu w Puszczy Noteckiej w latach 1939-1945

  • Arkadiusz Słabig
DOI: https://doi.org/10.52097/rs.2022.469-503  [Google Scholar]
Pubblicato: 2023-09-19

Abstract

W wyniku ekspansji terytorialnej III Rzeszy i przegranej przez Polskę kampanii wrześniowej 1939 roku ziemie wielkopolskie, jako Okręg Rzeszy Poznań, a później Kraj Warty, stały się częścią nazistowskich Niemiec. Polacy zamieszkujący rozległe tereny ówczesnych powiatów czarnkowskiego, szamotulskiego i międzychodzkiego, porośnięte lasami Puszczy Noteckiej, podzielili los swoich rodaków żyjących pod twardymi rządami namiestnika Arthura Greisera. Od 1940 r. tworzyli zalążki organizacji konspiracyjnych. W czerwcu 1943 r. zostały one scalone z Armią Krajową. Leżące nad Notecią Drawsko stało się siedzibą Obwodu AK Czarnków o kryptonimach „Czerep” i „Czułkowce”. W głębi puszczy utworzono niewielki oddział partyzancki, który w latach 1943-1944 przeprowadził wiele udanych akcji rekwizycyjnych i dywersyjnych. Kilka z nich miało miejsce na terenie tzw. Starej Rzeszy, tuż za dawną linią graniczną. Oddziałem dowodził podporucznik C.W. Edmund Maron ps. „Mur”/„Marwicz”. Antyniemieckie ogniwa konspiracji w Puszczy Noteckiej zostały rozwiązane w styczniu 1945 r., wraz z wkroczeniem Armii Czerwonej. Jednak już w kwietniu tego roku powstały w lasach między Wartą a Notecią nowe partyzanckie grupy przetrwania. Składały się z dawnych żołnierzy Armii Krajowej oraz dezerterów z „Ludowego” Wojska Polskiego i Milicji Obywatelskiej. Przestały istnieć w lipcu 1945 r. w wyniku obław Wojsk Wewnętrznych NKWD i działań Grupy Operacyjnej Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Poznaniu. Duży wpływ na „wyjście z lasu” miała też zapowiadana amnestia. Członkowie grup partyzanckich z Puszczy Noteckiej za swą minioną działalność byli represjonowani aż do 1956 roku.

Riferimenti bibliografici

  1. Archiwalia [Google Scholar]
  2. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu [Google Scholar]
  3. Banda terrorystyczno-rabunkowa „Armia Krajowa” pod dowództwem Władysława Tomczaka ps. „Zadora”. Szamotuły. Opracowanie nr 32 oprac. kpt. rez. MO S. Tucholski, 1974, sygn. AIPN Po, 05/181/2. [Google Scholar]
  4. Banda terrorystyczno-rabunkowa „Armia Krajowa” pod dowództwem W. Tomczaka ps. „Zadora”, Szamotuły-Czarnków-Chodzież. Oprac. kpt. rez. MO J. Kuncewicz, 1980, Uzupełniające opracowanie nr 32, sygn. AIPN Po, 05/181/1Materiały operacyjne dotyczące Bożeny Tomaszewskiej, sygn. AIPN Po, 04/706. [Google Scholar]
  5. Materiały operacyjne dotyczące Edwarda Wierdaka, sygn. AIPN Po, 04/860. [Google Scholar]
  6. Materiały operacyjne dotyczące Romana Gapskiego, sygn. AIPN Po, 00111/16. [Google Scholar]
  7. Materiały sprawy o kryptonimie „Bunkier” dotyczącej Teofila Kokota, sygn. AIPN Po, 08/391 oraz AIPN Po, 0186/2131. [Google Scholar]
  8. Materiały sprawy obiektowej o kryptonimie „Las” dot. byłych członków organizacji niepodległościowych w latach 1944-1947 ujawnionych w czasie amnestii w 1947 r., sygn. AIPN Po, 003/290, t. 1-2. [Google Scholar]
  9. Opracowanie Wydziału „C” KWMO w Poznaniu nr 60 pt. „Banda terrorystyczno-rabunkowa Mur-Dąb pod dowództwem Edmunda Marona ps. „Marwicz”. Czarnków. Opracował por. rez. MO Stefan Warzych, 1975, sygn. AIPN Po, 05/209. [Google Scholar]
  10. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie [Google Scholar]
  11. Materiały w sprawie karnej przeciwko Edmundowi Maronowi i Czesławowi Kmiecikowi, sygn. AIPN BU, 827/2701. [Google Scholar]
  12. Opracowania [Google Scholar]
  13. Haak L., Echa wronieckich lasów, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  14. Handke W., Żołnierze nienazwanego powstania. Szkice do portretów Żołnierzy Wyklętych, Kraków 2020. [Google Scholar]
  15. Janicki T., Wieś w Kraju Warty (1939-1945), Poznań 1996. [Google Scholar]
  16. Łuczak A., Pietrowicz A., Polityczne oczyszczanie gruntu. Zagłada polskich elit w Wielkopolsce (1939-1941), Poznań 2009. [Google Scholar]
  17. Łuczak Cz., Pod niemieckim jarzmem (Kraj Warty 1939-1945), Poznań 1996. [Google Scholar]
  18. Mumot J., Z bronią na teren Rzeszy, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  19. Noty biograficzne, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  20. Nowak J., Było to w Puszczy Noteckiej, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  21. Paczesny A., Radusz – wieś której nie ma, w: Nadleśnictwo Międzychód. 100 lat polskiej administracji leśnej 1920-2020, red. P. Anders, Międzychód-Poznań 2020. [Google Scholar]
  22. Pietrowicz A., Szkic do dziejów oddziału partyzanckiego Edmunda Marona „Mura” (1943-1945), w: Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945-1956, red. A. Łuczak i A. Pietrowicz, wyd. II poprawione i uzupełnione (Studia i materiały poznańskiego IPN, t. XXXIII, Poznań 2016. [Google Scholar]
  23. Pleskaczyński A., Wartheland. Dzieje zbrodni, Poznań-Warszawa 2021. [Google Scholar]
  24. Pohl J., Po bezdrożach Puszczy Noteckiej, w: W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  25. Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce 1939-1945, t. II, Jak Feniks z popiołów. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce 1939-1945, Poznań 2007. [Google Scholar]
  26. Rutowska M., Wysiedlenia ludności polskiej z Kraju Warty do Generalnego Gubernatorstwa 1939-1941, Poznań 2003. [Google Scholar]
  27. „Sierakowskie Zeszyty Historyczne”, nr 10, kwiecień 2013. [Google Scholar]
  28. Szymankiewicz Z., Spadochrony nad okupowaną Wielkopolską, Poznań 1979. [Google Scholar]
  29. W konspiracji wielkopolskiej 1939-1945. Wybór wspomnień, zebrał i wstępem oraz komentarzem opatrzył Zenon Szymankiewicz, Poznań 1993. [Google Scholar]
  30. Woźniak M., Z dziejów czarnkowskiego obwodu Armii Krajowej, „Rocznik Nadnotecki” 1988-1989, t. XIX-XX. [Google Scholar]
  31. Prasa [Google Scholar]
  32. Rosada J., Kapliczka wdzięczności, „Goniec Ziemi Wronieckiej”, nr 8, 15 VIII 2011 [Google Scholar]
  33. Materiały w internecie [Google Scholar]
  34. Biogramy – Edmund Maron http://akwielkopolska.pl/biograms/index/biograms/1,129,0,0,Biogramy,Strona1,1.html [dostęp: 11.06.2022 r.]. [Google Scholar]
  35. Edmund Maron – żołnierz wyklęty https://chodziez.naszemiasto.pl/chodziez-edmund-maron-zolnierz-wyklety-nasza-historia/ar/c1-3662388 [dostęp: 11.06.2022 r.]. [Google Scholar]
  36. Karwin – partyzancki pomnik http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/40125,karwin-partyzancki-pomnik.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  37. Kmiecik Czesław http://www.listawykletych.pl/katalog/kmiecik-czeslaw. [Google Scholar]
  38. Łożyński J. T., Uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej w Sierakowie, http://akwielkopolska.pl/index/index/szzak/1,2,0,438,Uroczystosc_odsloniecia_tablicy_pamiatkowej_w_Sierakowie,Strona1,1.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  39. Pomnik partyzancki w Karwinie, https://mapypamieci.ipn.gov.pl/mp/form/r54217320,Pomnik-partyzancki-w-Karwinie.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  40. Skwer im. Bernarda Myszkowskiego, http://westisthebest.pl/3516-westisthebest-skwer-im-bernarda-myszkowskiego [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  41. Słabig A., Ścieżka rowerowa w Miałach z wielką historią w tle, https://wielen.pl/aktualnosci/sciezka-rowerowa-w-mialach-z-wielka-historia-w-tle.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  42. Tomczak K., Pamięci żołnierzy AK, http://www.tmzw.org.pl/aktualnosci/news/id/271.html [dostęp: 4.10.2022 r.]. [Google Scholar]
  43. Ul. Kaczmarka Stanisława https://ipn.gov.pl/pl/upamietnianie/dekomunizacja/zmiany-nazw-ulic/nazwy-ulic/nazwy-do-zmiany/40926,ul-Kaczmarka-Stanislawa.html. [Google Scholar]

Downloads

I dati di download non sono ancora disponibili.