Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Baner text

Nr 1/83 (2025)

Artykuły

Krytyczna ocena bezpieczeństwa żywnościowego na podstawie wskaźnika GFSI: kontekst Polski na tle państw Unii Europejskiej

  • Iwona Szczepaniak
  • Igor Olech
Opublikowane: 26.06.2025

Abstrakt

Celem artykułu jest ocena pozycji Polski w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego na tle państw Unii Europejskiej (UE) w latach 2012–2022, przy wykorzystaniu Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywnościowego (ang. Global Food Security Index, GFSI). Analiza obejmuje zarówno dane punktowe i rankingowe, jak i dynamikę zmian, zmienność wskaźnika oraz porównanie z wartością średnią UE. Wyniki wskazują na umiarkowaną, lecz systematyczną poprawę sytuacji Polski, która zbliża się do średniego poziomu UE. Jednocześnie polski system żywnościowy cechuje się ponadprzeciętną stabilnością, a jego pozycja uległa wzmocnieniu po reformie metodologicznej GFSI w 2020 roku. Artykuł zawiera również krytyczną analizę wskaźnika, wskazując na jego ograniczenia koncepcyjne i pomijanie alternatywnych perspektyw, takich jak suwerenność żywnościowa czy demokracja żywnościowa, których uwzględnienie może mieć istotny wpływ na pozycję bezpieczeństwa żywnościowego Polski na tle państw UE. GFSI okazuje się narzędziem użytecznym, lecz wymagającym uzupełnienia o szerszy kontekst polityczno-instytucjonalny.

Bibliografia

  1. Baiardi A., Pedroso M.T.M., Demystifying agroecology in Brazil, „Ciência Rural” 2020, Vol. 50(11), https://doi.org/10.1590/0103–8478cr20191019. [Google Scholar]
  2. Ballenger N., Mabbs-Zeno C., Treating food security and food aid issues at the GATT, „Food Policy” 1992, Vol. 17(4). [Google Scholar]
  3. Behringer J., Feindt P.H., Varieties of food democracy: a systematic literature review, „Critical Policy Studies” 2023, Vol. 18(1), https://doi.org/10.1080/19460171.2023.2191859. [Google Scholar]
  4. Boratyńska K., Risk Challenges and Their Impact on the Sustainable Food Security System: Lessons Learned from the COVID-19 Pandemic, „Sustainability” 2025, Vol. 17(1), https://doi.org/10.3390/su17010226. [Google Scholar]
  5. Carstensen M.B., Schmidt V.A., Power through, over and in ideas: conceptualizing ideational power in discursive institutionalism, „Journal of European Public Policy” 2016, Vol. 23(3), https://doi.org/10.1080/13501763.2015.1115534. [Google Scholar]
  6. Coulas M., Discursive institutionalism as an approach for food policy analysis: Insights from the development of Canada’s Food Policy, „Frontiers in Communication” 2021, Vol. 6, https://doi.org/10.3389/fcomm.2021.749027. [Google Scholar]
  7. Dittmer K.M. et al., Agroecology can promote climate change adaptation outcomes without compromising yield in smallholder systems, „Environmental Management” 2023, Vol. 72(2), https://doi.org/10.1007/s00267–023–01816-x. [Google Scholar]
  8. Economist Impact, Global Food Security Index 2021: The 10-year Anniversary, 2021. [Google Scholar]
  9. Economist Impact, Global Food Security Index 2022: Assessing Food Security Across Four Key Pillars Affordability, Availability, Quality and Safety, and Sustainability and Adaptation, 2022, https://impact.economist.com/sustainability/project/food-security-index/download-the-index. [Google Scholar]
  10. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2012: An Assessment of Food Affordability, Availability and Quality, 2012. [Google Scholar]
  11. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2013: An Annual Measure of the State of Global Food Security, 2013. [Google Scholar]
  12. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2014: An Annual Measure of the State of Global Food Security, 2014. [Google Scholar]
  13. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2015: An Annual Measure of the State of Global Food Security, 2015. [Google Scholar]
  14. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2016: Findings & Methodology, 2016. [Google Scholar]
  15. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2017: Measuring Food Security and the Impact of Resource Risks, 2017, https://impact.economist.com/sustainability/project/food-security-index/resources/EIU_Global_Food_Security_Index_-_2017_Findings_Methodology.pdf. [Google Scholar]
  16. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2018: Building Resilience in the Face of Rising Food Security Risks, 2018. [Google Scholar]
  17. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2019: Strengthening Food Systems and the Environment Through Innovation and Investment, 2019. [Google Scholar]
  18. Economist Intelligence Unit, Global Food Security Index 2020: Addressing Structural Inequalities to Build Strong and Sustainable Food Systems, 2021. [Google Scholar]
  19. Edelman M., Food sovereignty: forgotten genealogies and future regulatory challenges, „The Journal of Peasant Studies” 2014, Vol. 41(6), https://doi.org/10.1080/03066150.2013.876998. [Google Scholar]
  20. European Commission, Food security: understanding and meeting the challenge of poverty, Brussels, Belgium, Publications Office of the European Union, 2009. [Google Scholar]
  21. FAO, The State of Food Insecurity in the World. Meeting the 2015 international hunger targets: taking stock of uneven progress, Rome, FAO, IFAD, WFP, 2015, https://www.fao.org/fsnforum/resources/fao-flagships/state-food-insecurity-world-2015-sofi. [Google Scholar]
  22. FAO, The State of Food Security and Nutrition in the World 2022: Repurposing food and agricultural policies to make healthy diets more affordable, Rome, FAO, IFAD, UNICEF, WFP, WHO, 2022, https://doi.org/10.4060/cc0639en. [Google Scholar]
  23. FAO, IFAD, UNICEF, WFP, WHO, The State of Food Security and Nutrition in the World 2024: Financing to the end hunger, food insecurity and malnutrition in all its forms, Rome, FAO, 2024, https://doi.org/10.4060/cd1254en. [Google Scholar]
  24. Fouilleux E., Bricas N., Alpha A., ‘Feeding 9 billion people’: global food security debates and the productionist trap, „Journal of European Public Policy” 2017, Vol. 24(11), https://doi.org/10.1080/13501763.2017.1334084. [Google Scholar]
  25. Guo J. et al., Global Food Security Assessment during 1961–2019, „Sustainability” 2021, Vol. 13(24), https://doi.org/10.3390/su132414005. [Google Scholar]
  26. Izraelov M., Silber J., An assessment of the global food security index, „Food Security” 2019, Vol. 11(5), https://doi.org/10.1007/s12571–019–00941-y. [Google Scholar]
  27. Kwasek M., Kowalczyk S., Straty i marnotrawstwo żywności w aspekcie bezpieczeństwa żywnościowego, „Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie” 2023, nr 68(2), https://doi.org/10.33119/KNoP.2023.68.2.2. [Google Scholar]
  28. Leitheiser S., Vezzoni R., Joining the ideational and the material: transforming food systems toward radical food democracy, „Frontiers in Sustainable Food Systems” 2024, Vol. 8, https://doi.org/10.3389/fsufs.2024.1307759. [Google Scholar]
  29. Łaba S., Olech I., Łaba R., A Conceptual Framework for the Long-Term Storage of Unused Food for the Purpose of Creating Food Reserves and Preventing Food Waste in Poland, „Annals PAAAE” 2024, Vol. XXVI(2), https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.4638. [Google Scholar]
  30. Małysz J., Ekonomiczna interpretacja bezpieczeństwa żywnościowego [w:] Bezpieczeństwo żywności w erze globalizacji, red. S. Kowalczyk, Warszawa, Szkoła Główna Handlowa, 2009. [Google Scholar]
  31. Martindale W. et al., Framing food security and food loss statistics for incisive supply chain improvement and knowledge transfer between Kenyan, Indian and United Kingdom food manufacturers, „Emerald Open Research” 2020, Vol. 1(6), https://doi.org/10.35241/emeraldopenres.13414.1 [Google Scholar]
  32. Nowak A., Jarosz-Angowska A., Klikocka H. et al., Potencjał polskiego rolnictwa na tle krajów UE w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i energetycznego, Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”, 2023. [Google Scholar]
  33. Odhiambo V.O., Hendriks S.L., Mutsvangwa-Sammie E.P., The effect of an objective weighting of the global food security index’s natural resources and resilience component on country scores and ranking, „Food Security” 2021, Vol. 13(6), https://doi.org/10.1007/s12571–021–01176–6. [Google Scholar]
  34. ONZ, Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne w dniu 25 września 2015 r., Organizacja Narodów Zjednoczonych A/RES/70/1, https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/agenda-2030. [Google Scholar]
  35. Pawlak K., Problemy światowego i europejskiego bezpieczeństwa żywnościowego [w:] Ewolucja światowego i krajowego popytu na żywność w kontekście zmian demograficznych i bezpieczeństwa żywnościowego, red. K. Świetlik, Monografie Programu Wieloletniego, nr 65, Warszawa, IERiGŻ-PIB, 2017, http://www.ierigz.waw.pl/publikacje/publikacje-programu-wieloletniego-2015–2019/21786,13,3,0,nr-65-ewolucja-swiatowego-i-krajowego-popytu-na-zywnosc-w-kontekscie-zmian-demograficznych-i-bezpieczenstwa-zywnosciowego.html. [Google Scholar]
  36. Rada Unii Europejskiej, Marnotrawienie żywności i straty żywności – konkluzje Rady, Bruksela, 28 czerwca 2016 r., 10730/16, https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-10730–2016-INIT/pl/pdf. [Google Scholar]
  37. Skogstad G., Effecting paradigm change in the Canadian agriculture and food sector: Towards a multifunctionality paradigm, „Health and sustainability in the Canadian food system: advocacy and opportunity for civil society” 2012. [Google Scholar]
  38. Szajner P., Szczepaniak I., Łopaciuk W., An Assessment of the Production Potential and Food Self-Sufficiency of Ukraine against the Background of the European Union and Poland, „Sustainability” 2024, Vol. 16(17), https://doi.org/10.3390/su16177735. [Google Scholar]
  39. Szczepaniak I., Ocena bezpieczeństwa żywnościowego i samowystarczalności żywnościowej Polski na tle państw Unii Europejskiej, „International Business and Global Economy” 2018, nr 37, https://doi.org/10.4467/23539496IB.18.012.9385. [Google Scholar]
  40. Turan Ö., Gürlük S., Issi E., Global food security index’s reflections to Balkan countries, „Agriculture for Life, Life for Agriculture” Conference Proceedings, 2018, Vol. 1(1). [Google Scholar]
  41. Xu Y. et al., Predicting the potential impact of emergency on global grain security: a case of the Russia–Ukraine conflict, „Foods” 2023, Vol. 12(13), https://doi.org/10.3390/foods12132557. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.