Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Wrocławski Przegląd Teologiczny

Tom 32 Nr 2 (2024)

Teologia systematyczna

Czy można dziś jeszcze rozwijać propozycjonalny model Objawienia?

DOI: https://doi.org/10.52097/wpt.8603  [Google Scholar]
Opublikowane: 29.11.2024

Abstrakt

W artykule dokonano swego rodzaju apologii propozycjonalnego modelu Objawienia. W pierwszym paragrafie ukazano Objawienie propozycjonalne na tle manifestacyjnych modeli Objawienia, które, jak się okazało, nie mogą obejść się bez twierdzeń propozycjonalnych. Poddano również krytyce sprowadzanie Objawienia propozycjonalnego do Objawienia stricte doktrynalnego. W drugiej części zaprezentowano różne opinie teologiczne na temat znaczenia zwrotu w ujęciu Objawienia dokonanego w konstytucji o Objawieniu Bożym. Zwrócono również uwagę na różne rozumienie relacji koncepcji Objawienia w dokumentach Soboru Watykańskiego I i Soboru Watykańskiego II. W kolejnym paragrafie odczytano konstytucje Dei Filius (Sobór Watykański I) i Dei verbum (Sobór Watykański II) z perspektywy „hermeneutyki reformy”, akcentując zwłaszcza obecność propozycjonalnego wymiaru Objawienia w dokumentach obu soborów. Uwypuklono także fakt, że w obu dokumentach obecne są dwa bieguny Objawienia, personalistyczny i propozycjonalny. W zakończeniu odpowiedziano na tytułowe pytanie pozytywnie i wskazano możliwe zagadnienia mogące przysłużyć się rozwojowi propozycjonalnego modelu Objawienia: liturgię z jej propozycjonalnym wymiarem, propozycjonalny wymiar Biblii związany z eschatologicznym celem pism natchnionych oraz katafatyczno-apofatyczny wymiar spisanego słowa Bożego.

Bibliografia

  1. Abraham, William J. “Revelation Reaffirmed.” In Divine Revelation, edited by Paul Avis, 201–15. Eugene, OR: Wipf / Stock, 1997. [Google Scholar]
  2. Aparicio, Carmen. “Bishop Paul-Joseph Schmitt and Vatican II: Jesus Christ, the Fullness of Revelation.” In The Convergence of Theology: A Festschrift Honoring Gerald O’Collins, S.J. Edited by Daniel Kendall and Stephen T. Davis, 87–108. New York: Paulist Press, 2001. [Google Scholar]
  3. Augustyn. De doctrina christiana: O nauce chrześcijańskiej. Translated and commented, with an introduction, by Jan Sulowski. Patres Ecclesiae 1. Warszawa: Pax, 1989. [Google Scholar]
  4. Austin, John L. How to Do Things with Words: The William James Lectures Delivered at Harvard University in 1955. London: Oxford University Press, 1962. [Google Scholar]
  5. Balthasar, Hans Urs von. Explorations in Theology: Word Made Flesh. Vol. 1. San Francisco: Ignatius Press, 1989. [Google Scholar]
  6. Bartnicki, Sławomir. “Koncepcje Objawienia według Avery Dullesa.” In Objawienie Boże w interpretacji współczesnych teologów, edited by Bogusław Kochaniewicz, 87–100. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny, 2010. [Google Scholar]
  7. Benedykt XVI. Adhortacja Verbum Domini. 2010. [Google Scholar]
  8. Benedykt XVI. Encyklika Spe salvi. 2007. [Google Scholar]
  9. Benedykt XVI. “Wydarzenia, które zachowamy w pamięci i sercu. Spotkanie z kardynałami, biskupami i pracownikami Kurii Rzymskiej (22.12.2005),” 2005. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/kuriarz_22122005.html. [Google Scholar]
  10. Blaauw, Martijn. “The Nature of Divine Revelation.” The Heythrop Journal 50, no. 1 (2008): 2–12. https://doi.org/10.1111/j.1468-2265.2008.00435.x. [Google Scholar]
  11. Bokwa, Ignacy, ed. Breviarium fidei: Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha, 2007. [Google Scholar]
  12. Burtchaell, James Tunstead. Catholic Theories of Biblical Inspiration Since 1810: A Review and Critique. Cambridge: Cambridge University Press, 1969. [Google Scholar]
  13. Cavadini, John C. “From Letter to Spirit: The Multiple Senses of Scripture.” In The Oxford Handbook of Early Christian Biblical Interpretation, edited by Paul M. Blowers and Peter W. Martens, 126–48. Oxford: Oxford University Press, 2019. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198718390.013.7. [Google Scholar]
  14. Cessario, Romanus. Christian Faith and the Theological Life. Washington, D.C.: Catholic University of America Press, 1996. [Google Scholar]
  15. Congar, Yves. Tradycja i tradycje. Vol. 2 of Esej teologiczny, translated by Arkadiusz Ziernicki. Dominikańska Biblioteka Teologii 12. Poznań: W drodze; Warszawa: Instytut Tomistyczny, 2022. [Google Scholar]
  16. Dahan, Gilbert. “Wprowadzenie. Tomasz z Akwinu komentator Pierwszego Listu do Koryntian.” Trans. Marcin Jan Janecki. In Wykład Pierwszego Listu do Koryntian / Super I Epistolam B. Pauli ad Corinthios lectura, Tomasz z Akwinu, edited by Piotr Roszak and Enrique Alarcón, translated by Jagoda Marszałek and Marcin Jan Janecki, 7–66. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2022. [Google Scholar]
  17. Denzinger, Heinrich. Enchiridion symbolorum definitionum et declarationum de rebus fidei et morum: Compendium of Creeds, Definitions and Declarations on Matters of Faith and Morals. Edited by Peter Hünermann. San Francisco: Ignatius Press, 2012. [Google Scholar]
  18. Dulles, Avery. Models of Revelation. Garden City, NY: Doubleday, 1983. [Google Scholar]
  19. Feingold, Lawrence. Faith Comes from What Is Heard: An Introduction to Fundamental Theology. Steubenville, OH: Emmaus Academic, 2016. [Google Scholar]
  20. Franciszek. Encyklika Lumen fidei. 2013. [Google Scholar]
  21. Hvidt, Niels Christian. Christian Prophecy: The Post-biblical Tradition. Oxford: Oxford University Press, 2007. [Google Scholar]
  22. Jankowski, Stanisław, and Dariusz Sztuk. Historia zbawienia. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie, 2018. [Google Scholar]
  23. Kasper, Walter. Kościół katolicki. Istota, rzeczywistość, posłannictwo. Translated by Grzegorz Rawski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2014. [Google Scholar]
  24. Katechizm Kościoła katolickiego. Poznań: Pallottinum, 2009. [Google Scholar]
  25. Kereszty, Roch A. The Church of God in Jesus Christ: A Catholic Ecclesiology. Washington, D.C.: The Catholic University of America Press, 2019. [Google Scholar]
  26. Kongregacja Nauki Wiary. “Deklaracja o jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła Dominus Iesus.” In W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1995–2000, edited by Janusz Królikowski and Zygmunt Zimowski, 74–95. Tarnów: Biblos, 2002. [Google Scholar]
  27. Kongregacja Nauki Wiary. “Nota zawierająca wskazania duszpasterskie na Rok Wiary,” 2012. http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20120106_nota-anno-fede_pl.html. [Google Scholar]
  28. Królikowski, Janusz. Credo – credimus. Wymiary przedmiotowe aktu wiary. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II. Wydawnictwo Naukowe, 2018. [Google Scholar]
  29. Królikowski, Janusz. “The Symbol of Faith in Theology and in Preaching.” Teologia w Polsce 14, no. 1 (2020): 47–68. https://doi.org/10.31743/twp.2020.14.1.03. [Google Scholar]
  30. Levering, Matthew. Engaging the Doctrine of Revelation: The Mediation of the Gospel through Church and Scripture. Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2014. [Google Scholar]
  31. Mansini, Guy. Ecclesiology. Sacra Doctrina Series. Washington, D.C.: Catholic University of America Press, 2021. [Google Scholar]
  32. Mansini, Guy. Fundamental Theology. Washington, D.C.: Catholic University of America Press, 2018. [Google Scholar]
  33. McGrath, Matthew. “Propositions.” In Stanford Encyclopedia of Philosophy. 2005. Accessed March 8, 2024. https://plato.stanford.edu/entries/propositions/. [Google Scholar]
  34. Mezei, Balázs M. Radical Revelation: A Philosophical Approach. New York: Bloomsbury T & T Clark, 2017. [Google Scholar]
  35. Międzynarodowa Komisja Teologiczna. Teologia dzisiaj: Perspektywy, zasady i kryteria. Translated by Krzysztof Stopa. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów, 2012. [Google Scholar]
  36. Milbank, John. “Knowledge: The Theological Critique of Philosophy in Hamann and Jacobi.” Radical Orthodoxy: A New Theology, edited by John Milbank, Catherine Pickstock, and Graham Ward, 21–37. New York: Routledge, 2002. [Google Scholar]
  37. Millare, Roland. A Living Sacrifice: Liturgy and Eschatology in Joseph Ratzinger. Steubenville, OH: Emmaus Academic, 2022. [Google Scholar]
  38. Montag, John. “Revelation: The False Legacy of Suárez.” In Radical Orthodoxy: A New Theology, edited by John Milbank, Catherine Pickstock, and Graham Ward, 38–63. New York: Routledge, 2002. [Google Scholar]
  39. O’Collins, Gerald. Inspiration: Towards a Christian Interpretation of Biblical Inspiration. Oxford: Oxford University Press, 2018. [Google Scholar]
  40. O’Collins, Gerald. Rethinking Fundamental Theology: Toward a New Fundamental Theology. Oxford: Oxford University Press, 2011. [Google Scholar]
  41. O’Collins, Gerald. Revelation: Towards a Christian Interpretation of God’s Self-Revelation in Jesus Christ. Oxford: Oxford University Press, 2016. [Google Scholar]
  42. O’Reilly, Kevin E. “The Theological Hermeneutics of St. Thomas and Benedict XVI.” Angelicum 97, no. 1 (2020): 37–65. [Google Scholar]
  43. Paluch, Michał. “Prawda objawiona? Propozycja podejścia zawarta w konstytucji Dei Verbum.” Karto-Teka Gdańska, no. 1(12) (2023): 6–26. https://doi.org/10.26881/kg.2023.1.01. [Google Scholar]
  44. Porosło, Krzysztof. “‘Ofiara zgodna z Logosem’ – teologia ofiary w ujęciu J. Ratzingera/Benedykta XVI.” In Chrześcijaństwo religią Logosu. Teologia Josepha Ratzingera/Benedykta XVI, edited by Krzysztof Porosło, 35–58. Kraków: Wydawnictwo “scriptum”, 2023. [Google Scholar]
  45. Ratzinger, Joseph. Jezus z Nazaretu. Studia o chrystologii. Edited by Krzysztof Góźdź and Marzena Górecka. Translated by Wiesław Szymona. Vol. 1. Opera Omnia 6.1. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015. [Google Scholar]
  46. Ratzinger, Joseph. O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – przekaz – interpretacja. Edited by Krzysztof Góźdź and Marzena Górecka. Translated by Ewa Grzesiuk. Vol. 2. Opera Omnia, 7/2. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2016. [Google Scholar]
  47. Ratzinger, Joseph. Teologia liturgii. Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego. Edited by Krzysztof Góźdź and Marzena Górecka. Translated by Wiesław Szymona. Opera Omnia 11. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012. [Google Scholar]
  48. Ratzinger, Joseph. Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach. Edited by Krzysztof Góźdź and Marzena Górecka. Translated by Jarosław Merecki. Vol. 1. Opera Omnia, 9/1. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018. [Google Scholar]
  49. Rowland, Tracey. Catholic Theology. London: Bloomsbury T & T Clark, 2017. https://nls.ldls.org.uk/welcome.html?ark:/81055/vdc_100038777124.0x000001. [Google Scholar]
  50. Rowland, Tracey. Ratzinger’s Faith: The Theology of Pope Benedict XVI. Oxford: Oxford University Press, 2008. [Google Scholar]
  51. Rowland, Tracey. “Tradition.” In The Oxford Handbook of Theology and Modern European Thought, edited by John Milbank, Catherine Pickstock, and Graham Ward, 277–300. Oxford: Oxford University Press, 2013. [Google Scholar]
  52. Schneiders, Sandra Marie. The Revelatory Text: Interpreting the New Testament as Sacred Scripture. 2nd ed. Collegeville, MN: Liturgical Press, 1999. [Google Scholar]
  53. Sciglitano, Anthony C. “Pope Benedict XXI’s Jesus of Nazareth: Agape and Logos.” Pro Ecclesia: A Journal of Catholic and Evangelical Theology 17, no. 2 (May 2008): 159–85. https://doi.org/10.1177/106385120801700203. [Google Scholar]
  54. Sesboüé, Bernard. Ewangelia i Tradycja. Translated by Agnieszka Kuryś. A Ω 28. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W drodze, 2012. [Google Scholar]
  55. Seweryniak, Henryk. Teologia fundamentalna. Vol. 1. Biblioteka „Więzi” 258. Warszawa: Towarzystwo „Więź”, 2010. [Google Scholar]
  56. Sielepin, Adelajda. “Duchowość liturgiczna – ukryty postulat Vaticanum II.” Roczniki Teologiczne 68, no. 5 (2021): 35–53. https://doi.org/10.18290/rt.21685-2. [Google Scholar]
  57. Skierkowski, Marek. “Objawienie – wiarygodność – przekaz (koncepcja teologii fundamentalnej Geralda O’Collinsa).” Studia Theologica Varsaviensia 37, no. 2 (1999): 127–60. [Google Scholar]
  58. Sobór Watykański I. “Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej Dei Filius.” In Breviarium fidei: Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, edited by Ignacy Bokwa, 259–65. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha, 2007. [Google Scholar]
  59. Sobór Watykański II. “Konstytucja dogmatyczna o liturgii świętej Sacrosanctum concilium.” In Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Sobór Watykański II, 48–78. Pallottinum, 2002. [Google Scholar]
  60. Sobór Watykański II. “Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum.” In Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Sobór Watykański II, 350–63. Poznań: Pallottinum, 2002. [Google Scholar]
  61. Szymik, Jerzy. “LOGIKELATREÍA – istota służby Bożej według J. Ratzingera / Benedykta XVI.” Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 32 (2012): 131–41. [Google Scholar]
  62. Thomas Aquinas. De rationibus fidei ad Cantorem Antiochenum. Edited by Hyacinthe-François Dondaine. Opera Omnia, 40B. Romae: Editio Leonina, 1969. [Google Scholar]
  63. Thomas Aquinas. Summae theologiae. Opera Omnia, 4–12. Romae: Editio Leonina, 1888–1906. [Google Scholar]
  64. Tomasz z Akwinu. Wykład Drugiego Listu do Koryntian / Super II Epistolam B. Pauli ad Corinthios lectura. Edited by Piotr Roszak and Enrique Alarcón. Edited by Marcin Jan Janecki. Translated by Jagoda Marszałek, Marcin Jan Janecki, and Piotr Roszak. Scholastica Thorunensia 12. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2022. [Google Scholar]
  65. Treier, Daniel J. Introducing Theological Interpretation of Scripture: Recovering a Christian Practice. Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2008. [Google Scholar]
  66. Treier, Daniel J. “Proof Text.” In Dictionary for Theological Interpretation of the Bible, edited by Kevin J. Vanhoozer, Craig Bartholomew, Daniel J. Treier, and N. T. Wright, 622–24. Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2005. [Google Scholar]
  67. Vanhoozer, Kevin J. “Word of God.” In Dictionary for Theological Interpretation of the Bible, edited by Kevin J. Vanhoozer, Craig Bartholomew, Daniel J. Treier, and N. T. Wright, 850–54. Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2005. [Google Scholar]
  68. Wahlberg, Mats. “Divine Revelation.” In Stanford Encyclopedia of Philosophy. 2005. Accessed March 7, 2024. https://plato.stanford.edu/entries/divine-revelation/. [Google Scholar]
  69. Wahlberg, Mats. Revelation as Testimony: A Philosophical-Theological Study. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans, 2014. [Google Scholar]
  70. Wellington, Ryan A. “Divine Revelation as Propositional.” Journal of Analytic Theology 7 (2019): 156– 77. https://doi.org/10.12978/jat.2019-7.17-51-51220413. [Google Scholar]
  71. Williams, Stephen N. “Revelation.” In Dictionary for Theological Interpretation of the Bible, edited by Kevin J. Vanhoozer, Craig Bartholomew, Daniel J. Treier, and N. T. Wright, 678–80. Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2005. [Google Scholar]
  72. Wolterstorff, Nicholas. Divine Discourse: Philosophical Reflections on the Claim that God Speaks. Cambridge: Cambridge University Press, 1995. [Google Scholar]
  73. Wood, Andrew Francis. “Thomas Aquinas and Joseph Ratzinger’s Theology of Divine Revelation’s Transmission: A Comparative Study.” Master’s thesis, School of Theology. Faculty of Theology and Philosophy. Australian Catholic University, 2015. [Google Scholar]
  74. Work, Telford. Living and Active: Scripture in the Economy of Salvation. Sacra Doctrina. Grand Rapids, MI: W.B. Eerdmans, 2002. [Google Scholar]
  75. Woźniak, Robert J. Praca nad dogmatem: Wybrane aspekty odnowy teologii dogmatycznej. Myśl Teologiczna 105. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2022. [Google Scholar]
  76. Woźniak, Robert J. Różnica i tajemnica: Objawienie jako teologiczne źródło ludzkiej sobości. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanow „W Drodze”, 2012. [Google Scholar]
  77. Zatwardnicki, Sławomir. Apostolski Kościół a Pismo apostolskie. Wydawnictwo Academicon, 2024. https://doi.org/10.52097/acapress.9788367833134. [Google Scholar]
  78. Zatwardnicki, Sławomir. “Hermeneutyka reformy czy zerwania? Benedykta XVI (Josepha Ratzingera) troska o poprawną interpretację Vaticanum Secundum.” Communio: Międzynarodowy Przegląd Teologiczny 37, no. 4 (2017): 110–42. [Google Scholar]
  79. Zatwardnicki, Sławomir. “Katafatyczność i apofatyczność słowa Bożego w świetle misterium Wcielenia.” Collectanea Theologica 92, no. 4 (2022): 39–92. https://doi.org/10.21697/ct.2022.92.4.02. [Google Scholar]
  80. Zatwardnicki, Sławomir. “Objawienie w ujęciu radykalnej ortodoksji.” Teologia w Polsce 13, no. 2 (2020): 237–60. https://doi.org/10.31743/twp.2019.13.2.14. [Google Scholar]
  81. Zatwardnicki, Sławomir. Od teologii objawienia do teologii natchnienia. Studium inspirowane twórczością Geralda O’Collinsa i Josepha Ratzingera. Lublin: Wydawnictwo Academicon, 2022. [Google Scholar]
  82. Zatwardnicki, Sławomir. “What Place Does Scripture Have in Thomas Aquinas’s Reasoning?” Collectanea Theologica 94, no. 1 (2024): 107–66. https://doi.org/10.21697/ct.2024.94.1.04. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.