Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
Baner Consilium Iuridicum

No. 1–2 (2022)

Artykuły

Decision noise in the judicial application of the law

  • Anna Dziergawka
DOI: https://doi.org/10.52097/ci.5608  [Google Scholar]
Published: 2023-10-10

Abstract

This paper covers issues related to the problem of decision noise in the judicial application of the law. The considerations contained therein mainly concern the threats related to the variety of penalties imposed and the search for ways to reduce the risk of arbitrary decisions. This paper also presents the difficulties that may arise in the case of an attempt to reconcile the uniformity of the application of the law and discretion in the discretionary power of the judge. In addition, the author proposed ways to improve human judgments, rejecting the possibility of replacing them by artificial intelligence.

References

  1. Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Wydawnictwo Naukowe PWN 2012. [Google Scholar]
  2. A. von Hirsch, Uzasadnienie istnienia i wymiaru kary we współczesnym retrybutywizmie, Ius et Lex 2006, nr 1. [Google Scholar]
  3. Bobkowski A., Zakon sędziowski, Głos Sądownictwa 1931, nr 10. [Google Scholar]
  4. Bojarski T., Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, wyd. 2, Warszawa 2006. [Google Scholar]
  5. Braden G., Człowiek jako projekt. Od ewolucji z przypadku do transformacji z wyboru, tłum. A. Polaków, Białystok 2020. [Google Scholar]
  6. Brożek B., Epistemologia prawnicza z perspektywy nauk kognitywnych, (w:) B. Brożek, Ł. Kurek. J. Stelmach (red.), Prawo i nauki kognitywne, Warszawa 2018, s. 83-84. [Google Scholar]
  7. Brożek B., Umysł prawniczy, Kraków 2018. [Google Scholar]
  8. Cieślak M., O wytycznych Sądu Najwyższego z 16.10.1957 r. w sprawie wymiaru kary, Palestra 1958, nr 3. [Google Scholar]
  9. Cyrul W., Wpływ procesów komunikacyjnych na praktykę tworzenia i stosowania prawa, Warszawa 2012, s. 103. [Google Scholar]
  10. Dębiński M., Dyskrecjonalność sędziowska w poglądach Ronalda Dworina, (w:) M. Dębiński, R. Pelewicz i T. Rakoczy (red.), Dyskrecjonalna władza sędziego. Zagadnienia Teorii i praktyki, Tarnobrzeg 2012. [Google Scholar]
  11. Dorfman J., Shames V.A., Kilhlstrom J.K., Intuition, incubation, and insight. Implicit cognition in problem solving, (w:) G.D.M. Underwood (red.), Implicit Cognition, Oxford University Press, New York 1996. [Google Scholar]
  12. Duniewska Z., Istota i granice dyskrecjonalnej władzy administracyjnej w świetle standardów europejskich, Studia Prawno – Ekonomiczne 1999, t. LIX. [Google Scholar]
  13. Dymitruk M., Sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości?, (w:) L. Lai, M. Świerczyński (red.), Prawo sztucznej inteligencji, Warszawa 2020. [Google Scholar]
  14. Dymitruk M., Gołaczyński J., Elektroniczny sąd a sztuczna inteligencja w prawie polskim, (w:) K. Flaga – Gieruszyńska, J. Gołaczyńska, D. Szostek (red.), Sztuczna inteligencja, blockchain, cyberbezpieczeństwo oraz dane osobowe. Zagadnienia wybrane, Warszawa 2019. [Google Scholar]
  15. Dziergawka A., Dobro dziecka versus prawo oskarżonego do obrony. Imperatyw ponownego przesłuchania pokrzywdzonego w trybie art. 185a k.p.k. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2018 r., III KK 362/17, Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury 2021, zeszyt 1 (41). [Google Scholar]
  16. Dziergawka A., Pozycja sądu w świetle zmiany modelu rozprawy sądowej, (w:) Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea KPSW Bydgoszcz 2016, nr 6. [Google Scholar]
  17. Dziergawka A., Naruszenie prawa do rzetelnego procesu poprzez pozbawienie strony dostępu do sądu drugiej instancji w przypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku przed jego wydaniem – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13.12.2018 r., 21497/14, Witowski przeciwko Polsce, Europejski Przegląd Sądowy marzec 2021. [Google Scholar]
  18. Dziergawka A., Krytyczne uwagi odnośnie do wyłączenia zatarcia skazania na podstawie art. 106a k.k. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 grudnia 2020 r. w sprawie SK 26/16, Probacja 2021, nr 1. [Google Scholar]
  19. Eagleman D., Mózg. Opowieść o nas, tłum. A. Wojciechowski, Poznań 2018. [Google Scholar]
  20. F.A. von Hayek, Nadużycie rozumu, tłum. Z. Simbierowicz, Warszawa 2013. [Google Scholar]
  21. Giezek J., (w:) J. Giezek (red.), Kodeks karny. Cześć ogólna. Komentarz, Warszawa 2012. [Google Scholar]
  22. Gonera K., Niezależność i niezawisłość sędziowska jako podstawa państwa prawa. Wewnętrzna (intelektualna) niezależność sędziego, (w:) T. Wardyński, M. Niziołek (red.), Niezależność sądownictwa i zawodów prawniczych, Warszawa 2009. [Google Scholar]
  23. Guthrie Ch., Rachlińska J.J., Wistrich A.J., Blinking on the Bench: How Judge Decide, Cornell Law Review 2007, vol. 93:1. [Google Scholar]
  24. Gruszczyńska B., Marczewski M., Ostaszewski P., Spójność karania. Obraz statystyczny stosowania sankcji karnych w poszczególnych okręgach sądowych, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2014. [Google Scholar]
  25. Górny M.H., Cybernetyczne spojrzenie na prawo - przyczynek do historii cybernetyki prawniczej, Czasopismo Prawno – Historyczne 2017, Tom LXIX, zeszyt 2. [Google Scholar]
  26. Haidt J., Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, tłum. A. Nowak – Młynikowska, Sopot 2014. [Google Scholar]
  27. Heller M., Moralność myślenia, Copernicus Center Press, Kraków 2015. [Google Scholar]
  28. Hurley M.M., Dennet D.C., Adams R.B., Jr., Filozofia dowcipu. Humor jako siła napędowa umysłu, tł. R. Śmietana, Kraków 2016. [Google Scholar]
  29. Kaczmarek T., Ogólne dyrektywy wymiaru kary w teorii i praktyce sądowej, Wrocław 1980. [Google Scholar]
  30. Kahneman D., Sibony O., Sunstein C.R., Szum czyli skąd się biorą błędy w naszych decyzjach, tłum. P. Szymczak, Poznań 2022. [Google Scholar]
  31. Kaczor R., Kontrowersje wokół modelu dyrektywy prewencji indywidualnej, Prokuratura i Prawo 2007, nr 11. [Google Scholar]
  32. Kala D., o poszukiwaniu istoty sprawiedliwości w sferze prawa, Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej 2015, nr 2. [Google Scholar]
  33. Kalisz A., Rozwiązywanie kolizji norm i zasad w kontekście praw człowieka. Uwagi teoretycznopranwe, (w:) A. Biłgorajski (red.), Wolność wypowiedzi versus wolność religijna, Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, karnego i cywilnego, Warszawa 2015. [Google Scholar]
  34. Kant I., Metafizyczne elementy teorii prawa, tłum. W. Galewicz, Kęty 2006, s. 86. [Google Scholar]
  35. Konarska – Wrzosek V., Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Toruń 2002. [Google Scholar]
  36. Konarska – Wrzosek V., (w:) R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015. [Google Scholar]
  37. Kopaliński W., Podręczny słownik wyrazów obcych, Warszawa 1999. [Google Scholar]
  38. Kotowski A., Dyskrecjonalność władzy administracyjnej – próba nowego ujęcia, Krytyka Prawa, tom 6. [Google Scholar]
  39. Kowalewska – Łukuć M., Ogólne dyrektywy wymiaru kary, Prokuratura i Prawo 2016, nr 9. [Google Scholar]
  40. Kozielewicz W., Problematyka sądowego wymiaru kary w postępowaniu kasacyjnym oraz apelacyjnym przed Sądem Najwyższym, (w:) J. Majewski (red.), Dyrektywy sądowego wymiaru kary. Pokłosie X Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, Warszawa 2014. [Google Scholar]
  41. Kurek Ł., Obraz człowieka w prawie karnym a nauki kognitywne, (w:) B. Brożek, Ł Kurek i J. Stelmach (red.), Prawo i nauki kognitywne, Warszawa 2018. [Google Scholar]
  42. Krąpiec M.A., Ludzka wolność i jej granice, Lublin 2008. [Google Scholar]
  43. Lang W., Wróblewski J., Zawadzki S., Teoria państwa i prawa, Warszawa 1979. [Google Scholar]
  44. Leszczyński L., Jednolitość orzecznictwa jako wartość stosowania prawa, (w:) M. Grochowski, M. Raczkowski, S. Żółtek (red.), Jednolitość orzecznictwa. Standard – instrumenty – praktyka, Warszawa 2015. [Google Scholar]
  45. Leszczyński J., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001. [Google Scholar]
  46. Lubowski D., Pawlik R., Ograniczanie uznaniowości sędziowskiej w prawie karnym poprzez wprowadzenie w Niemczech Sentencing Guidelines? – streszczenie, Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury 2018, nr 4 (32). [Google Scholar]
  47. Meadows D.H., Myślenie systemowe. Wprowadzenie, tłum. M. Gutowski, Helion S.A. Gliwice 2020. [Google Scholar]
  48. Monteskiusz C., O duchu praw, Kraków 2003. [Google Scholar]
  49. Oesch E., Zarządzaj swoim czasem, tłum. M. Jatowska, Warszawa 2004. [Google Scholar]
  50. Utrat – Milecki J., Kara. Teoria i kultura penalna: perspektywa integralnokulturowa, Warszawa 2010, s. 60-61. [Google Scholar]
  51. Platon, Prawa, Warszawa 1960. [Google Scholar]
  52. Ratzsch D., Nauka i jej granice nauki przyrodnicze z perspektywy chrześcijańskiej, tłum. P. Bylica, Warszawa 2021. [Google Scholar]
  53. Rzucidło I., Uzasadnienie orzeczenia sądowego. Ujęcie teoretyczne a poglądy orzecznictwa, Warszawa 2020. [Google Scholar]
  54. Sadowski (red.), Wpływ teorii Jerzego Wróblewskiego na współczesne prawoznawstwo, Warszawa 2011. [Google Scholar]
  55. Sanetra W., Rola i obowiązki polskiego Sądu Najwyższego w regulowaniu i administrowaniu władzą sądowniczą, Przegląd Sądowy 2004, nr 3. [Google Scholar]
  56. Stulberg B., Magness S., Pełnia twoich możliwości. Jak osiągnąć swoje życiowe cele i pozostać szczęśliwym, tłum. M. Gądek, Kraków 2022. [Google Scholar]
  57. Szczepaniec M., Teoria ekonomiczna w prawie karnym, Warszawa 2012, s. 262 [Google Scholar]
  58. Szczepaniec M., Wybór optymalnej kary w świetle sądowych dyrektyw wymiaru kary, Prokuratura i Prawo 2014, nr 3. [Google Scholar]
  59. Szczucki K., Ustawa o Sądzie Najwyższym. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2021, LEX. [Google Scholar]
  60. Szerer M., Karanie a humanizm, Warszawa 1964. [Google Scholar]
  61. Szmulik B., Pozycja ustrojowa Sądu Najwyższego w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2008. [Google Scholar]
  62. Szot A., Między jednolitością a elastycznością stosowania prawa, (w:) T. Bekrycht i M. Zirk– [Google Scholar]
  63. Trela J., O niezawisłości sędziowskiej z okazji 100-lecia Sądu Najwyższego i odrodzonego sądownictwa polskiego, Palestra 2017, nr 9. [Google Scholar]
  64. Warecka K., Rozbieżność w orzecznictwie sądów krajowych nie naruszyła prawa do rzetelnego procesu. Omówienie wyroku ETPC z dnia 11 kwietnia 2019 r., 11260, LEX/el. 2019. [Google Scholar]
  65. Wiener N., Cybernetyka a społeczeństwo, Warszawa 1961. [Google Scholar]
  66. Wojciechowski B., Dyskrecjonalność sędziowska studium teoretyczno prawne, Toruń 2004. [Google Scholar]
  67. Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988. [Google Scholar]
  68. Wróblewski J., Wartość a decyzja sądowa, Wrocław, Warszawa, Kraków Gdańsk 1973. [Google Scholar]
  69. Załucki M., Nowe technologie a sprawność i przyszłość sądownictwa w Polsce, Przegląd Sądowy 2021, nr 11-12. [Google Scholar]
  70. Zieliński M., Jednolitość wykładni prawa, (w:) S. Waltoś (red.), Jednolitość orzecznictwa w sprawach karnych, Kraków 1998. [Google Scholar]
  71. Ziembiński S., Zarys teorii prawa, Poznań 1997. [Google Scholar]
  72. Zoll A., Wymiar kary w aspekcie praw jednostki karanej, Palestra 1986, nr 5-6. [Google Scholar]
  73. Zyzik R., Dlaczego zmęczenie decyzyjne może być zagrożeniem dla niezawisłości sędziego?, Forum Prawnicze 2014. [Google Scholar]
  74. Zyzik R., Wokół intuicyjnych decyzji sędziego, Zeszyty Prawnicze 2014, nr 14.2. [Google Scholar]
  75. Żółtek S., (w:) M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny: część ogólna, t. 2, Komentarz do artykułów 32-116, Warszawa 2011. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.