Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki
Baner Consilium Iuridicum

Tom 1 Nr 3–4 (2022)

Artykuły

Ochrona środowiska naturalnego w świetle kognitywnych analiz kryminologicznych

  • Andrzej Błandynowicz
DOI: https://doi.org/10.52097/ci.5646  [Google Scholar]
Opublikowane: 10.10.2023

Abstrakt

Prawo karne jest mało skuteczne w kwestiach zapobiegania stale postępującej degradacji środowiska naturalnego człowieka. Problematyka przestępstw przeciwko środowisku stała się jednak w ostatnim czasie przedmiotem zainteresowania prawa karnego zarówno na gruncie regulacji wewnętrznych, jak i na gruncie prawa międzynarodowego.

W zasadniczej dla rozważań niniejszej pracy dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne z dnia 19 listopada 2008 r. czytamy, iż „Wspólnota jest zaniepokojona znacznym wzrostem przestępstw przeciwko środowisku i ich skutkami, które w coraz większym stopniu wykraczają poza granice państw, w których przestępstwa te są popełniane. Takie przestępstwa stanowią zagrożenie dla środowiska i w związku z tym wymagają stosownej reakcji”. W dalszej części preambuły czytamy, iż dotychczasowe systemy sankcji uznano za niewystarczające do zapewnienia pełnego przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska, dlatego też wzmocnienie tej ochrony poprzez zastosowanie sankcji karnych wydaje się nieodzowne, jako oznaka społecznego potępienia o charakterze bardziej odstraszającym niż sankcje administracyjne czy mechanizmy odszkodowawcze stosowane w ramach prawa cywilnego.

Nie zatrzymując się w tym miejscu na analizie wspomnianej dyrektywy, dodać należy jedynie, że akt ten określa katalog czynów i zachowań, które kraje wspólnotowe obowiązane są uznać za przestępstwa karne oraz obliguje kraje wspólnotowe do zapewnienia odpowiedzialności również osób prawnych za przestępstwa przeciwko środowisku.

Prawo karne dotyczące środowiska naturalnego staje na szczególnej pozycji w porządku prawnym – z jednej strony jest ustanowione jako regulacja prawa ochrony środowiska, prawa administracyjnego, z drugiej strony podlega zasadom właściwym prawu karnemu. Istotne dla skuteczności systemu prawnego znaczenie ma więc dostosowanie instytucji prawa karnego do bardzo młodej, niezbadanej dziedziny, jaką jest ochrona środowiska.

Bibliografia

  1. Bałandynowicz A., Zapobieganie przestępczości, Warszawa 1998. [Google Scholar]
  2. Barnett H., Corporate Crime, „Crime and Delinquency”, January 1994. [Google Scholar]
  3. Becker G. S., Becker G. N., Ekonomia życia: od baseballu do akcji afirmatywnej i imigracji, czyli w jaki sposób sprawy realnego świata wpływają na nasze codzienne życie, przeł. A. Żak, Gliwice 2006. [Google Scholar]
  4. Becker G. S., Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, przeł. H. Ha-gemejer, Warszawa 1990. [Google Scholar]
  5. Braithwaite J., Corporate Crime in the Pharmaceutical Industry, Routledge&Kegan Paul, London 1984. [Google Scholar]
  6. Braithwaite J., Fisse B., The Impact of Publicity on Corporate Of-fenders, New York 1983. [Google Scholar]
  7. Christie N., Granice cierpienia, przeł. L. Falandysz, Warszawa 1991. [Google Scholar]
  8. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne, Dz. U. L 328 z dnia 6 grudnia 2008 r. [Google Scholar]
  9. Geis G., Stotland E., White-Collar Crime: Theory and Research, Thousand Oaks 1980. [Google Scholar]
  10. Harris J. L., The Public Credibility of American Business. Conference Board Record, March, (w:) D. Szabo (red.), La criminalité d 'affaires: Aspects criminologiques, L’Annee soci-ologique 1993, s. 33–38. [Google Scholar]
  11. Hayek F. A., Indywidualizm i porządek ekonomiczny, przeł. G. Łucz-kiewicz, Kraków 1998. [Google Scholar]
  12. Hayek F. A., New Studies in Philosophy, Politics, Economics and History of Ideas, London 1978. [Google Scholar]
  13. Hayek F. A., Law Legislation and Liberty: Rules and Order, t. 1, Chi-cago 1973. [Google Scholar]
  14. Hayek F. A., The Constitution of Liberty, London 1960. [Google Scholar]
  15. Kostro K., Hayek kontra socjalizm, Warszawa 2001. [Google Scholar]
  16. Magnusson D., Ekonomisk brottslighet vid import och export, Stock-holm 1991. [Google Scholar]
  17. Mises L., Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii, przeł. W. Kwaśnicki, Warszawa 2007. [Google Scholar]
  18. Przestępstwa przeciwko środowisku (181–188), https://statystyka. policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-3 (dostęp: 11 listo-pada 2021 r.). [Google Scholar]
  19. The Swedish Trade Union Confederation, https://www.solidarnosc. org.pl/dzialalnosc-miedzynarodowa/zwiazki-zawodowe-na-swiecie/ item/958-szwecja (dostęp: 11 listopada 2021 r.). [Google Scholar]
  20. Ustawa z dnia 22 czerwca 2021 r. – Przestępstwa przeciwko środo-wisku – Kodeks karny, Dz. U. z 2020 r., poz. 1444. [Google Scholar]
  21. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmio-tów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, Dz. U. Nr 197 poz. 1661. [Google Scholar]
  22. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przestępstwa przeciwko środowi-sku – Kodeks karny, Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 (aktualny tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1950). [Google Scholar]
  23. Założenia do nowelizacji ustaw zaostrzających kary za przestępstwa środowiskowe, 27 lipca 2021, https://pigo.org.pl/?p=6287 (dostęp: 11 listopada 2021 r.). [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.